علت نفخ شکم نوزاد و علائم نفخ شکم نوزاد چیست؟
نفخ و دل دردهای ناشی از آن عارضه ای است که تعداد بسیار زیادی از نوزادان در روزهای اول بعد از تولد با آن دست و پنجه نرم می کنند. در این متن به شما خواهیم گفت که علت نفخ شکم نوزاد چیست و این عارضه را از روی کدام علائم نوزادتان می توانید تشخیص دهید.
علت نفخ شکم نوزاد
گاز و نفخ شکمی در اثر نوشیدن شیر به وجود می‌آید و موضوعی طبیعی است. چون گاز شناور است خلاف جهت روده حرکت می‌کند و در میانه راه به دام افتاده و درد ایجاد می‌کند. در کنار نوشیدن شیر مسایل زیر نیز در افزایش نفخ و درد شکمی دخیلند:
• روش نادرست نوشیدن شیر
متداول ترین علت نفخ شکم نوزاد شیردهی نادرست است. نوشیدن نادرست و اشتباه به دهان گرفتن نوک پستان در نوزادان باعث می‌شود هنگام نوشیدن شیر هوای زیادی وارد معده شود.
• گریه کردن
شاید علت نفخ شکم نوزاد شما گریه زیاد باشد. گریه مخصوصا گریه‌ای که از روی گرسنگی باشد باعث می‌شود هوای زیادی قبل از غذا وارد معده نوزاد شده و از آنجا که گاز و نفخ خود نوزاد را به گریه می‌اندازد باعث یک سیکل معیوب در نوزاد خواهد شد و نفخ شکمی را بالا می‌برد.
• نابالغی دستگاه گوارش
سیستم دستگاه گوارش انسان به قدری پیچیده است که سیستم عصبی خاص خود را دارد. حرکات دستگاه گوارش موجی شکل است. بعد از به دنیا آمدن نوزاد تکامل دستگاه گوارش همچنان ادامه دارد و دلیل نفخ شکم نوزادان وجود گاز در روده‌‌‌ها، نابالغ بودن فلور و عدم وجود باکتریهای مفید در آن، متابولیسم کربوهیدرات و تنظیم هورمونهاست. گاهی نفخ از علایم یبوست هم هست.
• آلرژی و حساسیت‌‌‌های غذایی
دیگر علت نفخ شکم نوزاد آلرژی است که امروزه شیوع بیشتری پیدا کرده. براساس تحقیقی که در دانشگاه مینوسیتا انجام شد رابطه‌ای بین غذای مادر و علایم کولیک در نوزادان وجود دارد. نوشیدن شیر گاو، خوردن پیاز، سبزیجات خام و صلیبی مثل بروکلی و گل کلم و شکلات می‌تواند علایم را در نوزاد تشدید کند. البته لزومی ندارد مادر رژیم غذایی خود را محدود کند اما اگر گمان می‌کنید این محدودیت می‌تواند در کاهش درد و ناراحتی نوزاد موثر باشد در رابطه با آن با متخصص مشورت کنید.
• مصرف لاکتوز بالا
شیر مادر از دو بخش تشکیل شده است. بخش ابتدای شیر که رقیق تر و پر از قند و لاکتوز است و انتهای شیر که پرچرب است و سبب سیری نوزاد می‌شود. برخی متخصصان معتقدند مصرف لاکتوز زیاد می‌تواند زمینه ساز نفخ شکمی در نوزاد شود. به همین دلیل توصیه می‌شود حتما یک سینه را خالی کنید و بعد به سراغ سینه دوم بروید.
گروهی دیگر از مادران دچار سندروم تولید شیر بالا هستند و شیر با سرعت زیاد و شدت بالا داخل دهان نوزاد می‌شود. این موضوع باعث نفخ نوزاد خواهد شد.
• شیردهی بیش از حد
تغذیه بیش از حد نوزاد با شیر مادر می‌تواند به معده فشار آورده و علت نفخ شکم نوزاد باشد. شیردهی سریع سبب تولید لاکتوز بالا و افزایش گاز‌‌های شکمی به دلیل شکسته شدن ملکول‌‌های لاکتوز می‌شود.
• کمبود آنزیم هضم کننده لاکتوز
کمبود موقتی آنزیمی که برای هضم و جذب لاکتوز لازم است می‌تواند علت نفخ شکم نوزاد بوده و سبب بروز کولیک شود. البته در رابطه با این موضوع شواهد علمی وجود ندارد زیرا گفته می‌شود عدم تحمل لاکتوز در نوزادان بروز نمی‌کند و این اختلال بعد از 2 سالگی نمایان خواهد شد. از سوی دیگر لاکتوز شیر برای تکامل روده نوزادان و دریافت مواد معدنی ضروری است.
• معرفی غذا‌‌های جدید به شیرخوار
مصرف غذا‌‌های جدید بویژه مواد غذایی قندی مثل آب میوه‌‌‌ها می‌تواند سبب افزایش گاز‌‌های شکمی در شیرخوار شود.
عدم تعادل در فلور طبیعی روده
داشتن رژیمی متعادل و متنوع باعث افزایش جمعیت باکتریهای مفید و پروبیوتیک‌‌‌ها در روده می‌شود که در هضم و جذب مواد غذایی دریافتی نقش دارند. در ابتدای زندگی برخی از این نوع باکتری‌‌‌ها از جمله L. reuteri می‌تواند زمینه ساز تولید گاز بیش از حد شود. براساس مطالعات مصرف مکمل پروبیوتیک در دوران نوزادی می‌تواند سبب شکل گیری سریع تر فلور طبیعی روده و کاهش نفخ شود. جالب است بدانید نوزادان شیر مادر خوار به دلیل وجود همین پروبیوتیک‌‌‌ها در شیر مادر در مقایسه با نوزادان شیر خشک خوار کمتر دچار در و نفخ می‌شوند.
بعد از توضیح موارد مختلف علت نفخ شکم نوزاد نوبت به نشانه ها و علائم این عارضه می رسد. از جمله نشان های نفخ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سکسکه و آروغ
آروغ زدن یکی از روش‌‌های معمول نوزادان برای خارج کردن گاز‌‌های شکمی است پس باید تلاش کنید بعد از هر بار شیر خوردن نوزاد حتما آروغ بزند اما زمانی که نوزاد به سکسه می‌افتد یا آروغ شدید می‌زند و همراه با آن شیر برمی‌گردد یعنی هوای زیادی هنگام شیرخوردن به داخل معده کشیده است. برگرداندن شیر موضوعی طبیعی در نوزادان است و معمولا با آروغ همراه می‌شود. اما گاهی نیز نوع شیرخشک یا مصرف خیلی سریع و زیاد شیر علت آن است.
تورم شکم
گاز خاصیت شناوری دارد و زمانی که در معده به دام می‌افتد مانند اسفنج عمل کرده و مانع از حرکت شیر و مایعات می‌شود در نتیجه معده و شکم نوزاد دچار تورم می‌شود. فشار ناشی از تجمع گاز سبب درد و ناراحتی نوزاد می‌شود. دستگاه گوارش در برخی نوزادان هنوز به تکامل نرسیده و توانایی دفع گاز را ندارد و این موضوع زمینه ساز گرفتگی‌‌‌های شدید در شکم می‌شود.
باد شکمی
نوزادان به طور معمول 15-20 بار در روز باد شکمی خارج می‌کنند. گاز می‌تواند ناشی از هضم شیر یا بلعیدن هوا در هنگام شیر خوردن باشد. از آنجا که دستگاه گوارش نوزاد به بلوغ نرسیده حاوی باکتریهای خوب و فلورمناسب نیست در نتیجه وجود باکتریهای مضر و ویروس و عفونت نیز می‌تواند زمنیه ساز تولید گاز شود که با اسهال همراه می‌شود و در این شرایط مراجعه به پزشک و درمان سریع الزامی است.
گریه بیش از حد
گریه تنها راه ارتباطی بین نوزاد و والدین است و دلایل گوناگونی از جمله گرسنگی، ناراحتی، درد ،تنهایی، خستگی و... می‌تواند داشته باشد. گریه ناشی از درد و نفخ شکمی معمولا تیز و بلند است. صورت نوزاد قرمز می‌شود، مشتش را گره و زانوهایش را به داخل جمع می‌کند و ناله و صدا‌‌های تیز دارد. اگر نوزادی برای سه ساعت یا بیشتر برای بیش از 3 بار در هفته گریه می‌کند یعنی مبتلا به کولیک است.
کم خوابی یا بیخوابی
درد و نفخ شکمی مانع از خواب راحت نوزاد و البته والدین می‌شود.حال که علت نفخ شکم نوزاد و نیز علائم آن را مطالعه کردید، درصورتی که آنها را در فرزند خود مشاهده می کنید، باید به متخصص اطفال مراجعه کنید تا درصورت لزوم برای درمان این عارضه قطره های ضد نفخ را برای نوزاد شما تجویز کند.
بیشتر بدانید:
1- چگونه باد شکم نوزاد را خالی کنیم و3 روش برای آروغ زدن نوزاد؟
2- کولیک یا قولنج نوزاد چیست و چه ارتباطی با گریه های پیاپی دارد؟
3- شناخت دلایل و روش های درمان نفخ در نوزادان و شیرخواران
4- تفاوت کولیک و ریفلاکس نوزاد چیست و هرکدام چه علائمی دارد؟
