درمان ناسازگاری کودکان وروش های درمان ناسازگاری کودکان چیست؟
فرزندپروری و تربیت کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای (Oppositional Defiant Disorder) یا اختلال "ODD" می تواند برای والدین آن ها یک چالش بزرگ و دشوار باشد. کودکان ناسازگار یا اصطلاحا مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای، به طور مداوم با والدین خود و دیگران بحث می کنند، از پیروی از دستورالعمل ها امتناع می ورزند و از تحریک و عصبانی کردن دیگران لذت می برند. اگر شما هم فرزندی داشته باشید که به این اختلال مبتلا بوده و چنین خصوصیات اخلاقی دارد، برای اطلاع از روش های درمان ناسازگاری کودکان تا پایان این متن همراه ما باشید.
درمان ناسازگاری کودکان
اگرچه کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای، ویژگی های چالش برانگیز و اذیت کننده ای دارند اما از سوی دیگر آن ها می توانند باهوش، خلاق و در قبال دیگران بسیار مسئول باشند. بنابراین با کمی صبوری و به کمک مداخلات حمایت کننده از جانب والدین، رفتار این بچه ها می تواند به مرور بهبود یابد. باید بگوییم گرچه درمان کودک ناسازگار کار ساده ای نیست اما بدون شک برای درمان ناسازگاری در کودکان نیز راه حل هایی وجود دارد ازجمله:
توجه مثبت را فراهم کنید
اگر کوچولوی وروجک شما به اختلال نافرمانی مقابله ای مبتلا باشد، ممکن است متوجه شوید که رفتار او دیگران را عصبی و ناراحت می کند. در نتیجه، بسیاری از تعاملات فرزندتان با بزرگسالان ممکن است منفی باشند، این بدین معنا است که او نمی تواند با دیگران در جهت مثبت ارتباط برقرار کند. کودکان مبتلا به این اختلال معمولاً دستورات، توبیخ ها و تنبیهات بیشتری نسبت به سایر هم سن و سالانی که از این مشکل رنج نمی برند، دریافت می کنند.
مبذول کردن توجه مثبت آن هم به صورت روزانه و مستمر، می تواند راهکاری کلیدی برای درمان ناسازگاری کودکان و نیز جلوگیری از بروز رفتارهای ناخواسته در فرزندتان باشد. صرف نظر از اینکه دلبند شما در هر روز چگونه رفتار می کند، حداقل برای 15 دقیقه توجه خود را به او معطوف کنید. برای انجام دادن این کار شما می توانید با هم بازی کنید، برای یک گردش خانوادگی به بیرون بروید و یا با همکاری هم یک پروژه انجام دهید.
ارائه توجه به شیوه ای مثبت به فرزند کوچکتان، تلاش او برای جلب توجه شما از طریق رفتارهای ناخواسته را کاهش می دهد. بنابراین مؤلفه زمان را به عنوان یک سرمایه گذاری برای درمان ناسازگاری کودکان در طولانی مدت در نظر بگیرید و از آن نهایت استفاده را ببرید.
قوانینی شفاف و واضح ایجاد کنید
کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای دوست دارند تا درباره قوانین بحث کنند. در صورتی كه اوضاع و کارها به نظر این بچه ها عادلانه نباشند، نگرانی خود را ابراز کرده و به دنبال راه های گریز از آن شرایط هستند. اما شما با وضع قوانین شفاف و مشخص خانوادگی می توانید احتمال ایجاد برخی از این استدلال ها و سرو کله زدن ها را کاهش دهید.
به یاد داشته باشید که قوانین را روی یخچال یا مکان برجسته دیگری در خانه قرار داده تا همواره در معرض دید باشند و در صورت لزوم به راحتی به لیست خود مراجعه کنید. به عنوان مثال وقتی فرزندتان گفت: "من نمی خواهم فعلاً تکالیفم را انجام دهم"، می توانید به این نکته اشاره داشته باشید:"طبق قوانین زمان انجام تکالیف از ساعت 4:00 شروع می شود و باید حتما در این زمان آن ها را انجام دهید."
برای افزایش اثربخشی، قوانین را به صورت ساده تعریف کرده و لیست را خیلی طولانی نکنید. فراموش نکنید که برخی از قوانین بسیار مهم بوده و حتما باید به آن ها توجه شود، از جمله مسائلی مانند تکالیف مدرسه، کارهای خانه، زمان خواب و احترام به دیگران.
یک برنامه رفتاری ایجاد کنید
برای رسیدگی به مسائل رفتاری خاص فرزندتان، یک برنامه رفتاری ایجاد کنید. این موارد ممکن است شامل پرخاشگری، بد حرف زدن، امتناع از انجام تکالیف و یا بداخلاقی باشند. بنابراین برای فرزند دلبندتان مشخص کنید که در صورت نقض قوانین، چه نتیجه ای را خواهد دید و عواقب و پیامدهای این کار را نیز به صورت روشن برایش توضیح دهید.
به علاوه بهتر است برایش شرح دهید که در صورت انجام دادن رفتارهای مناسب، چه پیامدهای مثبتی در انتظار او خواهد بود. سیستم های پاداش و جزا، به ویژه سیستم "token economy" (یکی از سریع ترین و موثرترین راه ها برای تشویق کودکان به پیروی از قوانین است که در آن برای هر رفتار خوب، پاداشی تعیین می شود. هر چند که این رفتار کوچک باشد)، می توانند ابزار موثری برای تربیت بچه های مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به شمار بروند.
برای عملی کردن عواقب کار اشتباه فرزندتان، قاطع باشید
کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به دلیل انجام رفتارهای ناخواسته و ناپسند، اغلب تنبیه شده و به صورت مداوم با پیامدهای منفی رفتارشان روبرو می شوند.
شاید به همین دلیل برای فرزند کوچک خود احساس دلسوزی کرده و به او اجازه دهید که گاهی از عواقب زیر پا گذاشتن قوانین در امان بماند. اما با این کار، رفتار او نه تنها بهبود نخواهد یافت، بلکه احتمال تشدید و بدتر شدن آن ها نیز وجود دارد.
اگر کودکتان متوجه شود یک درصد این شانس وجود دارد که شما در هنگام مشاجره تسلیم شده و در مقابل او کوتاه بیایید، احتمالاً تصمیم خواهد گرفت که این کار ارزش امتحان کردن را دارد. با گذشت زمان و کسب موفقیت های بیشتر از این روش، شرایط چالش برانگیزتر هم خواهد شد و دیگر به راحتی نمی توانید او را کنترل کنید.
از مبارزات قدرت طلبی پرهیز کنید
بچه هایی که از اختلال نافرمانی مقابله ای رنج می برند، در تحریک بزرگسالان با انجام بحث های طولانی مهارت دارند. بنابراین این بسیار مهم است که برای اجتناب و دوری از درگیری هایی که هدف آن ها اثبات قدرت مندی طرفین است و به هیچ عنوان مفید و اثربخش هم نیستند، گام بردارید.
اگر به فرزندتان می گویید اتاق خود را تمیز کند و او با شما بحث می کند، در مقابل بحث و گفتگو مقاومت کنید. هرچه این مشاجره بیشتر زمان ببرد، او با زرنگی برای مدت طولانی تری می تواند نظافت اتاق خود را به تأخیر بیندازد. در عوض، به کودک خود دستورالعمل های مشخص و واضحی بدهید و اگر تصمیم گرفت که این کار را انجام ندهد، پیامدهای این سرکشی را برایش عملی کنید.
درجهت درمان ناسازگاری کودکان هرگز سعی نکنید فرزند خود را مجبور به انجام کاری کنید. شما نمی توانید وروجکتان را مجبور کنید اتاقش را تمیز کند و یا تکالیفش را بنویسد. مشاجره، نق زدن و داد زدن راهکارهای موثری نیستند.
برای درمان ناسازگاری کودکان به جای این رفتارها، اگر فرزندتان کاری را که خواسته اید، انجام نداد، نتیجه اش را برای او ناخوشایند کنید. البته قبل از این کار، حتما به دلبندتان هشداری بدهید که به وضوح برایش مشخص کند اگر او آنچه را که شما خواسته اید انجام ندهد، چه اتفاقی برایش خواهد افتاد.
به خاطر داشته باشید که درک دلایل رفتار فرزند شما بسیار مهمتر از ناخوشایند کردن کارها برای او است. وقتی بفهمید چه چیزی مانع انجام یک کار یا پیگیری دستورالعمل ها است، بهتر می توانید با جگوگوشه خود ارتباط برقرار کرده و به او در بهبود رفتارهایش کمک کنید.
به این مثال دقت کنید:
"عزیزم هنگامی که کامپیوتر را خاموش کردی و تکالیف مدرسه را انجام دادی، دوباره می توانی با کامپیوتر بازی کنی." استفاده از زبان مثبت و تأکید بر ارتباط می تواند به شکلی واقعی پویایی میان والدین و کودک آن ها را تغییر دهد.
دریافت پشتیبانی
اگر دلبند کوچک شما به طور مداوم کمک های حرفه ای پزشکی را دریافت نمی کند، بهتر است این مورد را نیز در نظر داشته باشید. آموزش والدین غالباً قسمت عمده ای از درمان کودکان ناسازگار است و یک مشاور حرفه ای می تواند شما را در زمینه تکنیک های اصلاح رفتار در خانه یاری کند.
کمک گرفتن از گروه های پشتیبانی نیز یک اقدام بسیار مفید است. زیرا تربیت کودکی که اختلال نافرمانی مقابله ای دارد، برای والدین او می تواند امری طاقت فرسا باشد و صحبت با والدین دیگری که با آن ها هم درد هستند، ممکن است به تسهیل این روند کمک کند.
بنابراین مهم ترین کاری که به عنوان پدر و مادر چنین بچه هایی برای درمان ناسازگاری کودکان باید انجام دهید، این است که هرچه بیشتر و بیشتر در مورد اختلال نافرمانی مقابله ای آموزش ببینید. درک این اختلال کلیدی طلایی است که به شما اجازه می دهد تا به دلبندتان در یادگیری مهارت های جدید برای مدیریت و بهبود رفتار خود کمک کنید.
مطالعه بیشتر:
به فرزندتان آرام کردن خود را بیاموزید
علت پرخاشگری کودکان چه عواملی می تواند باشد؟
درمان پرخاشگری کودکان یک تا سه ساله، زدن و گاز گرفتن
بهانه گیری و ناسازگاری کودک سه ساله به چه معنا و علت است؟
