لخته خون در بارداری و مشکل تشکیل لخته خون در بارداری چیست؟
بارداری دوران حساسی است که در عین شیرین و دلنشین بودن، با عوارض و مشکلات منحصر به فرد خود همراه بوده و به همین دلیل دورانی بحرانی و حساس برای زنان محسوب می شود. تغییرات هورمونی، سبک زندگی و همچنین تغییرات جسمی مادران در طی دوران بارداری، عامل ایجاد این عوارض هستند. عوارضی که برخی از آن ها مانند افزایش بویایی خطر جدی نداشته و در مقابل برخی دیگر مانند ایجاد لخته خون در بارداری جدی و خطرناک هستند. در این مقاله، به چرایی ایجاد لخته خون در بارداری و درمان آن پرداخته شده است.
مشکل تشکیل لخته خون در بارداری چیست؟
لخته خون (که به آن ترومبوز نیز گفته می شود)، در واقع توده ای ژلاتینی است که در پی تجمع پلاکت ها به دور هم و تغییر حالت خون از مایع به ماده ای جامد تشکیل می شود. به صورت معمول، در هنگام خونریزی ناشی از بریدگی و جراحت های بدنی، بدن ما با ایجاد لخته های خونی، خونریزی را متوقف کرده تا سلامت فرد حفظ شده و زندگی او نجات یابد. اما گاهی اوقات، این لخته های خون ممکن است در رگ های ما تشکیل شده و با ایجاد اختلال در جریان خون درون عروق، منجر به بروز عوارض جدی و جبران ناپذیری شوند.
اگرچه ایجاد لخته خون در عروق مشکلی است که می تواند برای هر فردی ایجاد شود؛ اما زنان در طی دوران بارداری، زایمان و حتی تا 3 ماه بعد از زایمان نوزادشان، بیشتر از دیگران در معرض خطر لخته شدن خون هستند. در حقیقت، بر اساس پژوهش های انجام شده می توان گفت که خطر لخته شدن خون در بارداری، در زنان باردار تا 5 برابر بیشتر از زنانی است که حامله نیستند.
لخته خون در بارداری چه عوارضی دارد؟
لخته شدن خون در بارداری اگرچه می تواند در هر رگ خونی در بدن رخ دهد. با این حال، متداول ترین مکان برای لخته شدن خون در بارداری، رگ های عمیق پاها و ران ها و یا در ناحیه بازوها و لگن است. این وضعیت که به عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می شود، بسیار جدی بوده و اگر درمان نشود، این نگرانی وجود دارد که بخشی از لخته به ریه ها رفته و باعث ایجاد مشکلی انسدادی در ریه به نام آمبولی ریوی (PE) شود. متاسفانه آمبولی ریوی (PE) یک واقعه تهدید کننده زندگی است که می تواند از رسیدن خون به ریه ها جلوگیری کرده و به همین دلیل نیز یکی از مهمترین دلایل مرگ مادران باردار در جهان است. سکته مغزی و حملات قلبی نیز از جمله عوارض تشکیل لخته خون در بارداری هستند.
آیا لخته خون در بارداری برای جنین خطرناک است؟
به علاوه تشکیل لخته خون در بارداری، می تواند سلامت جنین را نیز تهدید کند. در واقع در صورت تشکیل لخته خون در عروق جفتی، خطر توقف رشد داخل رحمی، سقط جنین، محدودیت رشد داخل رحمی، زایمان زودرس و تولد نوزاد مرده افزایش می یابد.
دلایل ایجاد لخته خون در بارداری چیست؟
تغییرات طبیعی در بدن زنان در دوران بارداری و پس از زایمان، عامل مهمی است که آن ها را در معرض خطر بیشتری برای لخته شدن خون قرار می دهد. در دوران بارداری، خون خانم ها راحت تر لخته می شود تا شدت و میزان از دست دادن خون در هنگام زایمان کمتر شود. به علاوه کاهش سطح تحرک و کند شدن جریان خون در پاهای زنان باردار در اواخر بارداری، می تواند در بروز لخته خون در بارداری موثر باشد. محدودیت یا فقدان تحرک ناشی از استراحت در بستر پس از زایمان نیز عاملی است که می تواند جریان خون را در پاها و بازوها محدود کند، و خطر ابتلا به لخته شدن خون در زنان را افزایش می دهد.
چه کسانی بیشتر در خطر ایجاد لخته خون در بارداری هستند؟
خطر ایجاد لخته خون در دوران بارداری در صورت وجود موارد زیر افزایش می یابد:
- سابقه تشکیل لخته در عروق در خود فرد یا اعضای درجه یک خانواده،
- وجود استعداد ژنتیکی لخته شدن خون،
- چاقی،
- بی حرکتی طولانی مدت (به عنوان مثال مسافرت با ماشین یا هواپیما به مدت 4 ساعت یا بیشتر)،
- بارداری های دو یا چندقلویی،
- بالا بودن سن مادر،
- ابتلا به سایر بیماری های پزشکی (به عنوان مثال لوپوس، دیابت و یا عفونت)،
- زایمان به شیوه سزارین،
- و استعمال دخانیات و یا مواجهه با دود آن ها،
ایجاد لخته خون در بارداری چه علامتی دارد؟
اگرچه ترومبوز ورید عمقی (DVT)، می تواند هیچ علامتی نداشته باشد، موارد زیر شایع ترین علائم و نشانه های این مشکل هستند:
- ایجاد تورم در اندام دارای مشکل مانند پا،
- احساس دردی که با حرکت دادن اندام (به عنوان مثال راه رفتن)، بدتر می شود،
- و قرمز، گرم و یا بی رنگ شدن پوست ناحیه درگیر.
به علاوه علائم و نشانه های آمبولی ریوی که در صورت بروزشان، باید بلافاصله و بدون فوت وقت به بیمارستان مراجعه کنید، شامل این موارد هستند:
- مشکل در تنفس،
- درد قفسه سینه که با نفس عمیق یا سرفه بدتر می شود،
- غش کردن،
- سرفه همراه با خروج خون،
- افزایش تعداد ضربان قلب و یا نامنظم شدن آن.
به یاد داشته باشید که اگر هر کدام از این علائم یا نشانه ها را تجربه کردید، بلافاصله به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
درمان لخته خون در بارداری
اگرچه ایجاد لخته خون در بارداری می تواند خطرناک باشد، اما خوشبختانه قابل درمان است. در چنین مواردی داروهای ضدانعقادی (که به عنوان رقیق کننده های خون نیز شناخته می شوند) می توانند به تجزیه لخته و از سر گرفتن حرکت مجدد خون کمک کنند. عارضه اصلی مصرف داروهای رقیق کننده خون افزایش خطر خونریزی است، بنابراین ضروری است تا تحت نظر پزشک باشید تا با پیشرفت بارداری شما را کنترل کند.
چگونه خطر تشکیل لخته خون در بارداری را کاهش دهیم؟
وقتی صحبت از ایجاد لخته خون در بارداری می شود، آنچه که بسیار اهمیت دارد، پیشگیری است. در واقع از آنجا که لخته شدن خون در بارداری تا حد بسیار زیادی قابل پیشگیری است: بنابراین ضروری است که بیاموزید چگونه از خود و فرزند درون رحمتان محافظت کنید. این موارد می توانند به شما کمک کنند:
1. در صورت وجود عوامل خطر گفته شده، پیش از بارداری با پزشک خود مشورت کنید، تا به شما داروهای رقیق کننده خون با هدف جلوگیری از تشکیل لخته خون در بارداری داده شود.
2. از پوشیدن جوراب های فشاری اجتناب کنید.
3. به میزان کافی مایعات و خصوصا آب مصرف کنید تا بدنتان کم آب نشود.
4. از بی تحرکی طولانی پرهیز کنید و اگر پزشکتان ممنوعیتی برای شما قائل نشده، ورزش منظم و سبک داشته باشید.
5. از سفرهای طولانی مدت، جدا پرهیز کرده و در طی سفر، هر 20 دقیقه یک بار، از جای خود بلند شده و کمی راه بروید و یا حداقل پاهایتان را به طور مداوم تکان دهید.
6. به صورت جدی از استعمال سیگار، دخانیات و قلیان خودداری کنید.
7. به مدت زیاد، پاهایتان را بالاتر از سطح بدن قرار ندهید.
و در نهایت فراموش نکنید که اگرچه مشکل ایجاد لخته خون در بارداری و پس از زایمان، قابل درمان است اما با این حال، به دلیل خطرات جدی که تهدیدکننده سلامت و حیات شما و جنین درون رحمتان هستند، تشخیص و درمان این عارضه در اسرع وقت اهمیت بسیار زیادی دارد.
مطالعه بیشتر:
ترومبوز ورید عمقی در بارداری چیست و به چه علت است؟
لخته خون در پشت جفت نشانه چیست؟ چگونگی درمان آن؟
لخته شدن خون در بارداری Blood clot during pregnancy
لخته شدن خون در پا در بارداری و پس از زایمان، پیشگیری و درمان
