درمان محدودیت رشد داخل رحمی یا IUGR چگونه است؟
گاهی جنین در رحم مادر به خوبی رشد نمی‌کند. آیا دچار عارضه محدودیت رشد داخل رحمی IUGR شده است؟ شاید از اینکه پزشک در معاینات اولیه بارداری با متر شکم شما را اندازه گیری کند تعجب کرده باشید اما این روش از ابتدایی ترین روش‌ها برای تشخیص محدودیت رشد درون رحمی یا IUGR است که در 3 تا 7 درصد جنین‌ها رخ می‌دهد. این موضوع را نمی‌توان چشمی تشخیص داد و لازم است فاصله‌ی بالاترین نقطه‌ی رحم تا سمفیز پوبیس (استخوان عانه) و نیز دور شکم به کمک یک متر اندازه گیری شده و سپس عدد آنها با سن بارداری و اعداد مربوط به ویزیت قبل مقایسه شود. در صورتی که این اندازه کمتر از حد انتظار باشد پزشک آزمایشات بیشتری برای تشخیص محدودیت رشد داخل رحمی IUGR تجویز خواهد کرد. در این مقاله به هر آنچه لازم است درباره این عارضه و علایم و درمان آن در بارداری بدانید اشاره شده است.
محدودیت رشد داخل رحمی IUGR چیست؟
به طور رسمی محدودیت رشد داخل رحمی IUGR درصورتی مطرح میشود که در ارزیابی‌ها با استفاده از تصاویر سونوگرافی، وزن جنین زیر صدک دهم نسبت به سن بارداری، گزارش شود. هرچند هر جنینی که وزنش در نیمه دوم بارداری کمتر از حد نرمال باشد، مشکوک به ابتلا به محدودیت رشد درون رحمی است، برخی از جنین‌ها با وزن پایین، در بدو تولد سالم به دنیا میآیند و برخی دیگر ممکن است دچار عارضه ای شوند که در آینده از رشد طبیعی آنها جلوگیری خواهد کرد.
چه عواملی در بروز محدودیت رشد داخل رحمی IUGR موثرند؟
31 درصد از وزن هنگام تولد نوزاد توسط عوامل ژنتیکی تعیین میشود، بنابراین برخی از نوزادان از نظر ژنتیکی ریز هستند. زمانی که پدر و مادری خود کوتاه قد و ریز جثه هستند فرزندشان نیز ریز جثه متولد خواهد شد.
برخی از نوزادان با محدودیت رشد درون رحمی شرایط دیگری مانند ناهنجاری‌های کروموزومی یا نقص قلبی دارند که رشد آنها را محدود میکند. گاهی نیز اختلال در سلامت جفت یا خونرسانی به آن میتواند زمینه ساز محدودیت رشد درون رحمی شود. در برخی شرایط نیز تغذیه، سلامتی یا شیوه زندگی مادر ( استعمال دخانیات مصرف الکل یا مواد مخدر) مانع از رشد سالم جنین خواهد شد.
چه کسانی بیشتر در معرض این عارضه هستند؟
1- زنانی که در کمتر از 18 ماه از زایمان قبلی مجدد باردار می‌شوند.
2- در دوران بارداری از الکل یا مواد مخدر یا سیگار استفاده می‌کنند
3- زیر 17 سال یا بالای 35 سال سن دارند.
4- سابقه تولد نوزادی با وزن پایین دارند (با این حال تحقیقات نشان داده است داشتن نوزادی با عارضه IUGR نمی‌تواند زمینه ساز ابتلای فرزند بعدی به این مشکل باشد.)
5- مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری قلبی‌اند.
6- به عفونت سرخچه، سیتومگالوویروس، توكسوپلاسموز یا سفلیس مبتلایند.
7- مشکلات جفت یا ناهنجاری‌های رحمی، مانند قطع جفت دارند.
8- مبتلا به عوارض حاملگی از جمله پره اکلامپسی و استفراغ شدید بارداری هستند.
9- به دیابت، بیماری ریه، بیماری کلیوی یا کم خونی سلول داسی شکل مبتلایند.
علائم محدودیت رشد داخل رحمی
وزن کم جنین همیشه علامت ابتلا به عارضه محدودیت رشد درون رحمی نیست. این عارضه بندرت با علائم بارزی همراه میشود. تنها راه تشخیص این عارضه اندازه گیری فاصله‌ی بالاترین نقطه‌ی رحم تا سمفیز پوبیس (استخوان عانه) و نیز دور شکم است. به همین دلیل لازم است در طول بارداری حتما با پزشک ملاقات کنید.
محدودیت رشد درون رحمی چگونه تشخیص داده میشود؟
IUGR معمولاً در طول معاینه معمول در نیمه دوم بارداری، هنگامی که پزشک فاصله بالاترین نقطه ی رحم تا سمفیز پوبیس (استخوان عانه) و نیز دور شکم را اندازه گیری و سن و اندازه جنین را با سونوگرافی مقایسه میکند تشخیص داده میشود. غیرطبیعی بودن نتایج نشان می‌دهد که جنین به اندازه کافی خون یا مواد مغذی از جفت دریافت نکرده است
اگر علت اصلی IUGR ناهنجاری کروموزومی باشد، پزشک احتمالاً در سه ماهه اول بارداری، بیماری را با NIPT یا آمنیوسنتز تشخیص می‌دهد. اگر علت اصلی این عارضه برای پزشک مشخص نباشد آزمایشاتی تجویز خواهد کرد تا به علت اصلی آن برسد و بتواند مادر و جنین را درمان کند.
عوارض محدودیت رشد داخل رحمی
از مهم ترین علایمی که میتواند نشانگر سلامت جنین باشد وزن گیری خوبش است. در نتیجه، ابتلا به محدودیت رشد درون رحمی به سادگی میتواند مشکلات سلامتی برای جنین ایجاد کرده و زمینه ساز اختلالاتی از جمله موارد زیر شود:
-
ناتوانی در حفظ دمای طبیعی بدن
-
ضعف بدن درمقابله با عفونت
-
کاهش قند خون و اکسیژن در بدو تولد
-
تعداد زیاد و غیرطبیعی گلبولهای قرمز
چطور می‌توان از بروز این عارضه پیشگیری کرد؟
بهترین راه پیشگیری از IUGR از بین بردن یا کنترل عوامل خطری است که میتواند مانع از یک بارداری سالم و کاهش رشد جنین شود. کشیدن سیگار، نوشیدن الکل و مصرف خودسرانه دارو میتواند از رشد جنین پیشگیری کند. پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مراقبت مناسب در دوران بارداری میتواند در پیشگیری از بروز محدودیت رشد درون رحمی یا IUGR موثر باشد. اگر مبتلا به تهوع صبحگاهی هستید برای درمان این مشکل با پزشک خود مشورت کنید. تهوع بارداری و عدم تحمل مواد غذایی در سه ماهه نخست مشکلی ایجاد نمی‌کند اما تهوع شدید در سه ماهه دوم میتواند زمینه ساز کاهش وزن شدید و کم آبی در بدن مادر شود.
چگونه می‌توان این عارضه را درمان کرد؟
هیچ رژیم یا داروی خاصی برای خانم‌های مبتلا به IUGR وجود ندارد. در طول دوران بارداری، پزشک وضعیت بارداری، وزن گیری جنین و جریان خون بند ناف را به طور مکرر بررسی میکند و از سونوگرافی برای اندازه گیری جنین استفاده خواهد کرد. پزشک برای بهبود جریان خون جفت یا تصحیح مشکلاتی که احتمالا با محدودیت رشد درون رحمی در ارتباط اند داروهایی تجویز میکند. همچنین ممکن است برای مادر غذای داخل وریدی یا استروئید تجویز کند تا به بالغ شدن سریع تر جنین کمک کرده باشد. در صورتی که عارضه پیشرفته تر باشد باید مادر در بیمارستان بستری شود تا پزشک بتواند پیشرفت جنین را بیشتر زیر نظر بگیرد.
اگر محیط داخل رحم ضعیف و قابل بهبود نباشد یا ریه‌های جنین بالع نشده باشند ممکن است پزشک در هفته‌های 32 تا 34 بارداری القای زایمان انجام دهد یا به روش سزارین به بارداری خاتمه دهد. به این ترتیب نوزاد میتواند زندگی را در شرایط سالم تری شروع کرده و مواد مغذی مورد نیاز خود را به روش آزمایشگاهی دریافت کند.
پس از تولد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
بیش از 90 درصد نوزادانی که به دلیل محدودیت رشد داخل رحمی کوچک و کم وزن به دنیا میآیند، در چند سال اول زندگی خود را به هم سن و سالان خود می‌رسانند. اگر به دلیل IUGR زایمان پیش از موقع داشته باشید، ممکن است نوزاد با عوارضی روبرو شود اما به احتمال زیاد قبل از 3 سالگی با همسالان خود برابر خواهد شد.
بیشتر بدانید:
1- محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) چیست؟
2- علل محدودیت رشد داخل رحمی جنین (IUGR) چیست؟
3- سقط بدلیل عدم رشد جنین، علت و راه جلوگیری از تکرار چیست؟
4- کوچک بودن شکم در سه ماهه سوم بارداری ، مشکل چیست؟
منبع: whattoexpect
