کرن ایکتروس و علت ایجاد کرن ایکتروس چیست؟
کرن ایکتروس نوعی آسیب مغزی است که اغلب در نوزادان دیده می شود و به دلیل تجمع بالای بیلی روبین در مغز ایجاد می شود. بیلی روبین مواد زائدی است که پس از تجزیه گلبول های قرمز قدیمی در کبد تولید می شود و باید از بدن دفع شود. بالا بودن میزان بیلی روبین در نوزادان طبیعی است و به زردی نوزادان معروف است. حدود ۶۰ درصد کودکان مبتلا به زردی هستند زیرا بدن آن ها آن طور که باید قادر به دفع بیلی روبین نیست. کرن ایکتروس بسیار نادرتر است و میزان بیلی روبین در آن به طرز خطرناکی بالا است. کرن ایکتروس یک فوریت پزشکی است. نوزادانی که مبتلا به این عارضه هستند باید هر چه سریع تر درمان شوند تا سطح بیلی روبین خون آن ها کاهش پیدا کند و از آسیب مغزی در آینده پیشگیری شود.
علائم کرن ایکتروس چیست؟
نشانه های زردی در روزهای اول تولد قابل مشاهده است. زردی باعث می شود پوست و سفیدی چشم های کودک زرد رنگ شود. علائم کرن ایکتروس شدیدتر است.
نوزادان مبتلا به کرن ایکتروس بی حال و به طرز غیرطبیعی خواب آلود هستند. همه نوزادان زیاد می خوابند اما نوزاد مبتلا به این عارضه بیش از حد می خوابد و بیدار کردن او دشوار است و هنگامی که بیدار می شود، دوباره به خواب می رود.
علائم دیگر کرن ایکتروس چیست؟
• گریه های شدید
• کاهش اشتها و تغذیه کم تر از حد معمول
• گریه هایی که آرام نمی شود
• بدن بی رمق و بی حال
• عدم واکنش
• خم شدن سر و پاها مانند کمان به سمت عقب
• حرکات غیرقابل کنترل
• استفراغ
• حرکات غیرمعمول چشم ها
• کم بودن تعداد پوشک های خیس یا کثیف
• تب
• تشنج
درصورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید یا کودک را به سرعت به بیمارستان ببرید.
کرن ایکتروس در بزرگسالان
کرن ایکتروس در بزرگسالان بسیار نادر است. شرایطی که باعث این عارضه می شود، اغلب بر کودکان تاثیر می گذارد. ممکن است بزرگسالان دچار بالا بودن میزان بیلی روبین شوند اما تقریبا هرگز به کرن ایکتروس مبتلا نخواهند شد.
شرایطی که باعث بالا رفتن میزان بیلی روبین در بزرگسالان می شود شامل موارد زیر است:
• سندرم کلیگلر نجار: مشکلی ارثی است که تجزیه بیلی روبین را در بدن با مشکل مواجه می کند.
• سندرم دوبین جانسون: یک اختلال نادر و ارثی است که مانع از بین رفتن بیلی روبین در بدن می شود. این وضعیت باعث ایجاد کرن ایکتروس نخواهد شد.
• سندرم گیلبرت: در این شرایط کبد قادر به هضم صحیح بیلی روبین نیست.
• سندرم روتور: اختلالی ارثی است که باعث تولید بیلی روبین در خون می شود. این شرایط باعث ایجاد کرن ایکتروس نمی شود.
علت ایجاد کرن ایکتروس چیست؟
کرن ایکتروس در اثر زردی شدیدی ایجاد می شود که درمان نشده است. زردی یک مشکل شایع در نوزادان است. به دلیل این که کبد نوزاد با سرعت کافی نمی تواند بیلی روبین را تجزیه کند، در نتیجه بیلی روبین در جریان خون نوزاد زیاد می شود.
دو نوع بیلی روبین در بدن وجود دارد:
• بیلی روبین غیرمستقیم: این نوع بیلی روبین از راه جریان خون به کبد می رسد. محلول در آب نیست و در بافت های بدن جمع می شود.
• بیلی روبین مستقیم: این نوع بیلی روبین از بیلی روبین غیرمستقیم در کبد تولید می شود. بیلی روبین مستقیم محلول در آب است. بنابراین از طریق روده ها از بدن خارج می شود.
اگر بیلی روبین غیرمستقیم در کبد تبدیل نشود، در بدن کودک انباشته خواهد شد. هنگامی که سطح بیلی روبین غیرمستقیم بسیار بالا باشد می تواند از جریان خون خارج شده و به بافت مغز برسد. بیلی روبین غیرمستقیم در صورت تجمع می تواند به کرن ایکتروس تبدیل شود. بیلی روبین مستقیم نمی تواند از جریان خون خارج شده و به مغز برسد و معمولا از بدن خارج می شود. بنابراین بیلی روبین مستقیم باعث ایجاد کرن ایکتروس نخواهد شد.دلایل بالقوه متعددی برای تجمع بیلی روبین غیرمستقیم وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است:
بیماری Rh یا ناسازگاری ABO
گاهی اوقات گروه خونی نوزاد و مادر با هم سازگار نیستند. اگر مادری Rh منفی داشته باشند، یعنی گلبول های قرمز خون او فاقد نوع خاصی از پروتئین است. این احتمال وجود دارد که نوزاد او دارای فاکتور Rh متفاوتی نسبت به او باشد. اگر نوزاد او Rh مثبت باشد، به این معنی است که آن پروتئین روی گلبول های قرمز خون جنین وجود دارد. این شرایط با عنوان ناسازگاری Rh شناخته می شود.
در ناسازگاری Rh، برخی از سلول های قرمز خون جنین ممکن است از جفت عبور کرده و وارد جریان خون مادر شود. سیستم ایمنی بدن مادر این سلول ها را به عنوان سلول های بیگانه می شناسد. این باعث می شود پروتئین هایی به نام آنتی بادی به سلول های قرمز خون کودک حمله کند. آنتی بادی های مادر از طریق جفت وارد بدن کودک شده و گلبول های قرمز کودک را از بین می برد.
با از بین رفتن گلبول های قرمز خون، سطح بیلی روبین در بدن کودک بالا می رود. پس از این که کودک به دنیا می آید، بیلی روبین در جریان خون و مغز جمع می شود. امروزه بیماری Rh نادر است، زیرا مادران در دوران بارداری درمان خواهند شد.
مورد مشابه که شدت آن کم تر است، زمانی خواهد بود که مادر گروه خونی O دارد و کودک گروه خونی متفاوتی دارد ( ناسازگاری ABO). این مورد تا اندازه ای شایع است. هر چند این کودکان در خطر بالای ابتلا به کرن ایکتروس هستند، همچنان با بررسی های مناسب و درمان زودهنگام قابل درمان است.
سندرم کلیگلر نجار
نوزادان مبتلا به این بیماری ارثی فاقد آنزیم مورد نیاز برای تبدیل بیلی روبین غیرمستقیم به بیلی روبین مستقیم برای حذف هستند. در نتیجه مقدار زیادی بیلی روبین در خون آن ها انباشته می شود.
کرن ایکتروس و سولفونامید
داروهایی خاص (مخصوصا آنتی بیوتیک ها) با کرن ایکتروس مرتبط است. سولفونامیدها که به سولفا داروها نیز معروف است، گروهی از آنتی بیوتیک ها هستند که باکتری ها را از بین می برند. یکی از آنتی بیوتیک های رایج سولفونامید ترکیبی از سولفامتوکسازول با تری متوپریم (SMX-TMP) برای درمان عفونت های باکتریایی است. مطالعات نگرانی هایی را مطرح کرده اند که سولفونامیدها ممکن است خطر ابتلا به کرن ایکتروس را افزایش دهد.
به طور طبیعی بیلی روبین غیرمستقیم همراه با پروتئین آلبومین از طریق جریان خون به کبد می رسد. در کبد به بیلی روبین مستقیم تبدیل می شود تا بتواند از بدن خارج شود. سولفونامیدها ممکن است بیلی روبین را از آلبومین جدا کند. این امر باعث افزایش سطح بیلی روبین خون می شود. بیلی روبین رها می تواند به مغز منتقل شده و باعث ایجاد کرن ایکتروس شود.
عوامل خطر کرن ایکتروس
در موارد زیر احتمال ابتلا به زردی شدید و کرن ایکتروس در کودکان بیش تر است:
• کودکی نارس. زمانی که کودک قبل از هفته ۳۷ به دنیا آید، کبد او رشد کم تری داشته و زمان بیش تری طول می کشد تا بیلی روبین را به طور موثر از بدن خارج کند.
• کودک به خوبی غذا نمی خورد. بیلی روبین از طریق مدفوع از بدن خارج می شود. اگر کودک به خوبی غذا نخورد، کمتر مدفوع خواهد کرد.
• خواهر و برادر یا والدین او در کودکی به زردی مبتلا بوده اند. این مشکل ممکن است در خانواده ارثی باشد. ممکن است با اختلالی موروثی مانند کمبود G6PD که باعث می شود گلبول های قرمز خون خیلی سریع تجزیه شوند، ارتباط داشته باشد.
• مادر دارای گروه خونی O یا Rh منفی است. مادرانی که دارای این نوع گروه خونی هستند، کودکانی با میزان بیلی روبین بالا به دنیا می آورند.
تشخیص کرن ایکتروس چگونه است؟
کرن ایکتروس اغلب در نوزادان تشخیص داده می شود. یکی از تست هایی که برای تشخیص سطح بیلی روبین خون نوزادان به کار می رود، نورسنج است. پزشک یا پرستار با قرار دادن نورسنج روی سر نوزاد می تواند میزان بیلی روبین را اندازه گیری کند. نورسنج میزان بیلی روبین پوست کودک یا بیلی روبین زیرجلدی (TcB) او را نشان می دهد.
اگر بیلی روبین زیرجلدی (TcB) بالا باشد به این معناست که بیلی روبین در بدن کودک انباشته شده است و پزشک تست خون بیلی روبین را تجویز می کند.
درمان کرن ایکتروس
هدف از درمان این است که میزان بیلی روبین غیرمستقیم را در بدن کودک پایین آورده تا به دلیل کرن ایکتروس آسیب مغزی ایجاد نشود.
نوزادانی که بیلی روبین بالا دارند اغلب با نوردرمانی درمان می شوند. در این روش درمانی نوزاد را بدون لباس در زیر دستگاه مخصوص نور قرار می دهند. این نور کمک می کند تا بدن نوزاد سرعت تجزیه بیلی روبین غیرمستقیم را در خون افزایش دهد.
نوزادانی که میزان بیلی روبین خون آن ها بیش از حد بالا است، ممکن است نیاز به تعویض خون داشته باشند. در این روش خون نوزاد با خون مشابه اهدایی به آهستگی جایگزین می شود.
چرا نوزادی که زردی دارد را باید زیاد شیر بدهیم؟
افزایش میزان شیردادن به نوزاد به کاهش بیلی روبین خون او کمک می کند. زیرا بیلی روبین از طریق مدفوع از بدن خارج می شود. هر چه نوزاد بیش تر شیر بخورد، مدفوع بیش تری خواهد داشت و در نتیجه بیلی روبین از بدن او خارج می شود.
کرن ایکتروس چه عوارضی دارد؟
کودکانی که کرن ایکتروس دارند دارای مشکلات زیر خواهند بود:
• فلج مغزی آتتوئید، نوعی اختلال حرکتی ناشی از آسیب مغزی
• عدم تونوس ماهیچه
• گرفتگی ماهیچه
• اشکال در هماهنگی حرکات
• کم شدن و از دست دادن شنوایی
• اشکال در حرکت چشم مانند نگاه کردن به بالا
• اشکال در حرف زدن
• ناتوانی ذهنی
• دندان های شیری لکه دار
چشم انداز کرن ایکتروس
هنگامی که علائم کرن ایکتروس ظاهر می شود، آسیب مغزی هم شروع شده است. درمان می تواند آسیب را متوقف کند اما نمی تواند آن آسیب را بازگرداند. به این دلیل لازم است نوزادان از نظر سطح بالای بیلی روبین، به ویژه اگر در معرض خطر هستند مورد بررسی قرار گرفته و درمان به سرعت آغاز شود.
مطالعه بیشتر:
زردی نوزاد چیست و چرا بروز می کند؟
علت و روش تشخیص زردی نوزاد یا یرقان نوزاد
چیکار کنیم تا نوزادمان زردی نگیرد،درمان زردی در نوزادان؟
آیا زردی نوزادی خطرناک است؟ روش های درمان زردی نوزادی
