علت بیماری آب سیاه چشم (گلوکوم) چیست؟ تشخیص درمان و پیشگیری
گلوکوم یا آب سیاه یک بیماری چشمی است که می تواند به عصب بینایی صدمه بزند. عصب بینایی اطلاعات تصویری را از چشم به مغز می رساند. آب سیاه معمولا و نه همیشه، نتیجه ناهنجاری فشار بالای درون چشم است. به مرور زمان، فشار زیاد می تواند بافت عصب بینایی را تحلیل ببرد و منجر به ضعف بینایی یا حتی کوری شود. اگر زود تشخیص داده شود می توانید از پیشرفت از دست دادن بینایی جلوگیری کنید.
علائم گلوکوم یا آب سیاه چیست؟
شایع ترین نوع آن آب سیاه زاویه باز است. هیچ نشانه یا عوارضی جز از دست رفتن تدریجی بینایی ندارد. به همین دلیل مهم است سالانه معاینات چشم را انجام دهید تا متخصص بتواند تغییرات بینایی را تحت نظر داشته باشد. آب سیاه زاویه بسته یک مورد اورژانسی است. اگر دچار نشانه های زیر شدید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.
- درد شدید در چشم
- تهوع
- استفراغ
- قرمزی چشم
- تداخل ناگهانی بینایی
- دیدن حلقه های رنگی دور چراغ
- تاری شدید ناگهانی دید
چه چیزی باعث بیماری آب سیاه چشم می شود؟
پشت چشم شما مدام مایع شفافی به نام زلالیه تولید می کند. وقتی این مایع ساخته می شود، بخش جلویی چشم شما را پر می کند. سپس، از طریق مجراهای قرنیه و عنبیه از چشم خارج می شود. اگر این مجراها بسته یا تا قسمتی مسدود شود، فشار طبیعی چشم که به آن فشار داخل چشم می گویند ممکن است افزایش یابد. با پیشرفت آسیب عصب، ممکن است بینایی چشم کاهش یابد.
آنچه باعث افزایش فشار چشم می شود همیشه معلوم نیست. اما پزشکان اعتقاد دارند یکی از عوامل زیر ایفای نقش می کند:
- قطره های اتساع چشم
- مسدود شدن مخرج چشم
- داروهایی نظیر کورتیزواستروئیدها
- جریان ضعیف خون به عصب بینایی
انواع آب سیاه چیست؟
پنج نوع اصلی آب سیاه وجود دارد:
آب سیاه زاویه باز
آب سیاه زاویه باز هیچ نشانه جز کاهش تدریجی بینایی ندارد. این کاهش ممکن است چنان کند باشد که تا زمان ایجاد آسیب برگشت ناپذیر متوجه آن نشوید. طبق گفته موسسه ملی چشم، این شایع ترین نوع آب سیاه است.
آب سیاه زاویه بسته
اگر جریان زلالیه ناگهان مسدود شود، انباشت ناگهانی مایع می تواند باعث افزایش شدید، سریع و دردناک فشار چشم شود. آب سیاه زاویه بسته یک وضعیت اورژانسی است. در صورت بروز نشانه هایی مانند درد شدید، تهوع و تاری دید باید بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
آب سیاه مادرزادی
نوزادانی که با آب سیاه مادرزادی بدنیا می آیند دارای نقص در زاویه چشم خود هستند که طی آن تخلیه طبیعی مایع کند یا متوقف می شود. آب سیاه مادرزادی معمولا نشانه هایی مانند چشمان ابری، ترشح زیاد اشک یا حساسیت به نور دارد. آب سیاه مادرزادی می تواند موروثی باشد.
گلوکوم ثانویه
آب سیاه ثانویه اغلب عارضه جانبی جراحت یا یک عارضه دیگر چشمی نظیر آب مروارید یا تومور چشمی است. داروهایی نظیر کورتیزواستروئیدها می تواند باعث این نوع از آب سیاه شود. به ندرت جراحی چشم می تواند باعث آب سیاه ثانویه شود.
گلوکوم تنش طبیعی
در برخی موارد، افراد بدون افزایش فشار چشم دچار آسیب به عصب بینایی می شوند. علت آن مشخص نیست. اما حساسیت شدید یا کمبود جریان خون به عصب بینایی می تواند عاملی برای این نوع آب سیاه باشد.
علت بیماری آب سیاه چشم چیست و چه کسی در معرض خطر آب سیاه قرار دارد؟
به گفته سازمان بهداشت جهانی، آب سیاه دومین دلیل کوری در سراسر جهان است. عوامل خطر شامل موارد زیر است:
سن: افراد بالای ۶۰ سال در معرض خطر ابتلا به آب سیاه قرار دارند و خطر آن هر سال افزایش می یابد. اگر سیاه پوست هستید این خطر از ۴۰ سالگی شروع می شود.
قومیت: سیاه پوستان یا افراد با تبار سیاه بیشتر در معرض خطر ابتلا به آب سیاه قرار دارند. افراد شرق دور بیشتر در معرض خطر ابتلا به آب سیاه زاویه بسته قرار دارند و ژاپنی ها بیشتر در معرض ابتلا به آب سیاه تنش پایین هستند.
مشکلات چشمی: التهاب مزمن چشم و قرنیه نازک می تواند منجر به افزایش فشار چشم شود. آسیب فیزیکی یا جراحت نظیر برخورد چیزی با چشم می تواند باعث افزایش فشار چشم شود.
سابقه خانوادگی: افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا و بیماری قلبی در معرض خطر ابتلا به آب سیاه هستند.
استفاده از داروهای خاص: استفاده از کورتیزواستروئیدها برای مدت طولانی می تواند خطر ابتلا به آب سیاه ثانویه را افزایش دهد.
آب سیاه چشم (گلوکوم) چطور تشخیص داده می شود؟
متخصص چشم برای تشخیص آب سیاه معاینات گسترده چشمی انجام می دهد. آن ها به دنبال نشانه های زوال از جمله از بین رفتن بافت عصبی می گردند. ممکن است یک یا تعدادی از آزمایش ها و اعمال زیر را انجام دهند:
سابقه دقیق پزشکی: پزشک می خواهد تمام نشانه ها و سابقه آب سیاه در شما و خانواده تان را بداند. خواستار ارزیابی کامل سلامت خواهد شد تا متوجه شود عارضه دیگری نظیر دیابت یا فشار خون بالا بر سلامت چشم شما تاثیر گذاشته است یا خیر.
آزمایش تونومتری: این آزمایش ها فشار داخلی چشم را اندازه گیری می کند.
آزمایش پاکیمتری: افراد با قرنیه نازک در معرض خطر ابتلا به آب سیاه هستند. متخصص چشم می تواند به شما بگوید قرنیه تان نازک است یا خیر.
آزمایش پریمتری: این آزمایش که به نام آزمایش میدان دید هم مشهور است می تواند با اندازه گیری دید کناری و مرکزی به پزشک بگوید، آب سیاه بر بینایی تاثیر گذاشته است یا خیر.
نظارت بر عصب بینایی: اگر پزشک بخواهد تغییرات تدریجی عصب بینایی را تحت نظر داشته باشد، برای مقایسه عصب بینایی در طول زمان عکس هایی از تهیه می کند.
درمان آب سیاه چشم (گلوکوم) چگونه است؟
هدف از درمان آب سیاه کاهش فشار چشم به منظور توقف از دست رفتن بیشتر بینایی است. معمولا پزشک درمان را با تجویز قطره های چشمی آغاز می کند. اگر افاقه نکرد یا به درمان پیشرفته تری نیاز بود، پزشک یکی از درمان های زیر را پیش می گیرد:
دارو
داروهای متعددی برای کاهش فشار داخلی چشم در دسترس است. این داروها به شکل قطره یا قرص وجود دارد، اما قطره رایج تر است. پزشک یک یا ترکیبی از آن ها را تجویز می کند.
جراحی
اگر تخیله کند یا انسداد باعث افزایش فشار داخلی چشم شود، پزشک ممکن است مسیری برای تخلیه ایجاد کند یا بافت مسئول افزایش مایع را از بین ببرد.
درمان آب سیاه زاویه بسته متفاوت است. این نوع آب سیاه یک اورژانس پزشکی است و نیازمند درمان فوری برای کاهش فشار چشم در اسرع وقت است. معمولا ابتدا برای معکوس کردن زاویه بسته دارو استفاده می شود اما ممکن است ناموفق باشد. ممکن است عملی به نام شکافت پیرامونی عنبیه لیزری انجام شود. این عمل سوراخ های کوچکی در عنبیه ایجاد می کند تا حرکت مایع افزایش یابد.
خطرات آب سیاه چشم چیست؟ آیا باعث کوری می شود؟
اگر افزایش فشار داخلی چشم متوقف شود و فشار به وضعیت عادی بازگردد، کاهش بینایی کند یا حتی متوقف می شود. اما به خاطر اینکه هیچ درمانی برای آب سیاه وجود ندارد، احتمالا برای تنظیم فشار داخلی چشم تا پایان عمر به درمان نیاز دارید. متاسفانه از دست رفتن بینایی بر اثر آب سیاه غیرقابل بازگشت است.
پیشگیری از آب سیاه چشم (گلوکوم) چگونه است؟
نمی توان از آب سیاه جلوگیری کرد اما مهم است خیلی زود آن را تشخیص دهید تا درمان را به منظور جلوگیری از وخامت آن شروع کنید. بهترین راه برای تشخیص زودهنگام هر نوعی از آب سیاه این است که سالانه برای معاینه نزد چشم پزشک بروید. آزمایش های ساده می تواند آسیب ناشی از آب سیاه را پیش از پیشرفت و خسارت به بینایی تشخیص دهد.
مطالعه بیشتر:
درمان ترشحات زرد رنگ چشم در نوزادان چگونه است؟
چشم درد در بارداری به چه علت است و درمان آن چگونه است؟
بیماری های شایع چشم نوزاد و روش های مراقبت از چشم نوزاد
خشکی چشم در کودکان وعلائم خشکی چشم در کودکان و نوزادان چیست؟
