عوارض استفاده از نوشیدنی های کافئین دار در دوران بارداری

کافئین چیست؟

کافئین (Caffeine) نوعی ماده شیمیایی و خوراکی است که بطور طبیعی در بیشتر مواد خوراکی و گیاهی وجود دارد و در صنعت تغذیه به بسیاری از مواد اضافه می شود. اما کافئین را در دانه، برگ یا میوه های تعدادی گیاه دیگر نیز می توان یافت. البته میزان کافئین موجود در هر یک از این مواد متفاوت است. مصرف مواد غذایی حاوی کافئین می تواند متابولیسم بدن، میزان هوشیاری را با تحریک سیستم اعصاب مرکزی افزایش دهد و موجب احساس رفع خستگی و لذت شود به همین دلیل كافئین پرطرفدارترین داروی محرک سراسر دنیا شناخته می شود.

کافئین در چه چیزهایی وجود دارد؟

همه ما تصور می کنیم کافئین فقط در قهوه وجود دارد. اما کافئین موجود در بیشتر مواد غذایی و نوشیدنی ها حتی از قهوه نیز بیشتر است. قهوه، چای سبز و سیاه، نوشیدنی غیر الکلی، شکلات و کاکائو حاوی مقدار زیادی کافئین هستند. در محصولات غذایی با طعم قهوه مانند بستنی، ماست، سس شکلاتی و نوشابه نیز کافئین وجود دارد. مقدار کافئین محصولات بستگی به کارخانه تولید کننده محصول دارد. برخی از داروهای مسکن، ضد سرفه و سرماخوردگی و همچنین داروهای گیاهی نیز حاوی کافئین هستند.

علاوه بر این کافئین غیر از موارد بالا، در انواع نوشیدنی های انرژی زا، انواع نوشابه ها، انواع قهوه مانند اسپرسو، کافی میکس، کافی لاته، کاپوچینو، هات چاکلت، نسکافه و غذاهایی که به صورت مصنوعی به آن اضافه شده است نیز وجود دارد.

عوارض مصرف کافئین در دوران بارداری

قهوه یکی از نمونه‌ها است که مقدار کافئین موجود در آن بسیار متنوع است و بستگی به نوع دانه‌ها، روش برشته کردن و جوشیدن آن و البته اندازه فنجان شما دارد. از آن‌ جا که قهوه اسپرسو کافیین بیشتری در هر گرم آن دارد، از فنجان‌های کوچک‌تری برای آن استفاده می‌کنند، بنابراین یک فنجان پر قهوه جوشیده، کافیین بیشتری دارد. مصرف روزانه کافئین موجود در قهوه، چای، نسکافه توسط مادر باردار می تواند خطرناک باشد، زیرا در تحقیقات بسیاری به اثبات رسیده که این ماده می تواند موجب سقط جنین شود و در ماه های ابتدایی بارداری می تواند رشد و سلامت جنین را به خطر بیاندازد. به همین دلیل هرگز نباید در 5 ماه اول بارداری نوشیدنی های کافئین دار مانند نوشابه کولادار، قهوه و چای استفاده کرد. 

کافئین یک محرک است و بیشترین تاثیر آن بالا بردن سطح هوشیاری است. کافئین فشار خون، ضربان قلب و دفع ادرار را افزایش می دهد. کافئین ادرار آور است به این معنا که آب بدن را جذب و دفع می کند، بنابراین باعث کم آبی بدن می شود. برخی مادران نسبت به کافئین حساسیت بیشتری دارند. حساسیت نسبت به کافئین ممکن است با عصبی شدن، سوءهاضمه و یا اختلال در خواب خود را نشان دهد.  کافئین می تواند در دوران بارداری از طریق جفت به جنین برسد و به دلیل کاهش میزان جریان خون در جفت، جنین در معرض خطر قرار می گیرد.

عوارض مصرف قهوه قبل از بارداری

بر اساس گزارش انجمن ملی ناباروری، تحقیقات روی حیوانات نشان داده است که کافیین می‌تواند از بالغ شدن کامل یک تخمک جلوگیری کند و به این ترتیب می‌تواند بروی توانایی بارداری بانوان تاثیر بگذارد. بنابرابن بهتر است اگر مشکلی برای باردار شدن دارید و یا دچار مشکلات ناباروری هستید، از مصرف کافئین صرف نظر کنید. 

مصرف قهوه در دوران بارداری

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سه فنجان قهوه یا به عبارتی ‪۳۰۰‬ میلی‌گرم قهوه در روز با افزایش خطر سقط جنین ارتباط دارد. این مطالعه نشان داد، خطر سقط جنین در مادران بارداری که در روز ‪۲۰۰‬ میلی‌گرم یا میزان بیشتری کافئین مصرف می‌کنند دو برابر مادرانی است که از مصرف این محرک به طور کلی اجتناب می‌ورزند.  

تاثیر کافئین بر توانایی باروری زنان

اگر قصد باردار شدن دارید باید درباره عادت مصرف کافئین تجدید نظر کنید. با اینکه تحقیقات بسیاری درباره این موضوع انجام نگرفته، اما یک تحقیق نشان می دهد حتی یک فنجان قهوه در روز برای به تاخیر انداختن بارداری کافی است. تحقیقات دیگر نشان می دهند زمانی کافئین روی توانایی باروری و لانه گزینی تخمک در رحم تاثیر می گذارد که همراه با الکل و سیگار مصرف شود، در این صورت احتمال باروری بسیار کاهش می یابد.

گرچه تا حدی مطالعات جامع و کاملی درباره ناباروری انجام نگرفته ولی این مسئله ثابت شده که مصرف کافئین در دوران بارداری باعث بروز مشکل می شود. حتی دوز بسیار کم کافئین نیز روی جنین تاثیر می گذارد، زیرا کافئین نیز نوعی دارو به حساب می آید. مطالعات اخیر نشان می دهند کافئین در لیست عوامل سقط جنین قرار دارد. 

روش ترک اعتیاد به کافئین قبل از اقدام به بارداری

یکی از راهکارهای جلوگیری از مصرف زیاد کافئین موجود در قهوه، چای و نوشابه، اندازه گیری میزان کافئین مصرفی بویژه قبل از بارداری است. اگر همیشه و به طور منظم مقدار زیادی چای، قهوه و نوشابه مصرف می کنید، می توان گفت شما معتاد به کافئین هستید. شاید این مسئله عجیب به نظر برسد اما حقیقت دارد. کافئین اعتیاد آور بوده و ترک آن می تواند بسیار مشکل ساز باشد. اگر کافئین را به صورت ناگهانی ترک کنید اغلب اوقات بلافاصله دچار سر درد و احساس خستگی می شوید. اگر قصد دارید صاحب فرزند شوید مقدار چای، قهوه، کافی میکس و نوشابه مصرفی روزانه خود را کم کنید. با انجام اینکار هم برای باردار شدن و هم برای سلامت دوران بارداری قدم بسیار مهمی برداشته اید، لازم به ذکر نیست که کم کردن مصرف کافئین چه قدر برای سلامت و تندرستی جنین مفید است. قبل از اینکه آن را به طور کامل ترک کنید سعی کنید روزانه مقدار کمی مصرف کنید و بتدریج آن را کاهش دهید. اینکار به نفع شما و فرزندتان خواهد بود.

مطالعه بیشتر:

1- تاثیر داروی ضد آکنه ایزوترتینوین (روآکوتان) بر سقط جنین و بارداری

2- تاثیر سیگار کشیدن بر اسپرم مردان

3- خطرات مصرف دارو بدون نسخه در بارداری

4- میزان مصرف روزانه کافئین در دوران بارداری