زایمان پس از موعد یا دیررس چیست؟
اگر زایمان بعد از هفته 40 بارداری انجام شود، زایمان پس از موعد نام می گیرد. بطور معمول اکثر مادران در هفته 40 بارداری زایمان نمی کنند، به همین دلیل زایمان های بین هفته 37 تا 42 کاملاً عادی بشمار می آید.
چرا هنوز درد زایمان شروع نشده؟
از آنجا که هنوز محرک های اصلی شروع زایمان شناخته نشده اند، بدرستی نمی توان گفت که چرا برخی از نوزادان دیرتر متولد می شوند. اگر سابقه خانوادگی زایمان دیرهنگام داشته باشید یا اگر فرزند قبلی شما دیر متولد شده باشد و یا این اولین بارداری شما باشد، احتمال زایمان پس از موعد در شما بیشتر می شود. برخی بر این باورند که این امر در میان بانوانی که رژیم غذایی مطلوبی دارند، بیشتر شایع است و حتی بنابر شواهد، در فصل تابستان بارداری ها طولانی تر از فصل زمستان است. تاریخ زایمانی که از طریق سونوگرافی اوایل بارداری مشخص می شود، نسبت به تاریخ زایمانی که از طریق آخرین قاعدگی محاسبه می شود، دقیق تر است و با این تاریخ کمتر احتمال دارد در دسته زایمان دیررس ها قرار بگیرید.
در زایمان دیررس چه رخ خواهد داد؟
پس از هفته 40، به علت کاهش بازدهی جفت، سلامت جنین کمی در معرض خطر قرار می گیرد. پس از هفته 42 این خطر افزایش می یابد، اما همچنان قابل توجه نیست. بنابر سیاست های هر بیمارستان، ممکن است در هفته 41 از روش القاء استفاده کنند. همچنین ممکن است از روش های زیر نیز استفاده شود:
پاره کردن پرده های جنینی: پزشک شما پس از هفته 40 می تواند با معاینه داخلی، پرده های جنینی را پاره کند. او دستکش به دست کرده و یک انگشت خود را وارد دهانه رحم می کند و پرده های جنینی را به شکل دایره وار می کشد. این کار موجب نرم تر شدن دهانه رحم شده و احتمال شروع زایمان را در 48 ساعت آینده تا 30 درصد افزایش می دهد. این کار برای شما و جنین کاملا بی خطر است اما می تواند منجر به کمی خونریزی و گرفتگی عضلانی شود.
پس از هفته 42: بسیاری از پزشکان در هفته 41 یا 42 بارداری، اقدام به تحریک و القاء زایمان می کنند. اگر سن بارداری شما از هفته 42 گذشته باشد و تمایلی به القاء زایمان نداشته باشید، پزشک تان توصیه می کند تا از طریق سونوگرافی، ضربان قلب جنین و میزان مایع اطراف او را اندازه گیری کنند و یا تا پیش از زایمان یک یا دوبار در هفته از تست نوار قلب جنین استفاده شود تا از وجود هرگونه علائم از کار افتادن جفت مطلع شود. در صورت وجود مشکل، به شما توصیه می کنند از عمل سزارین یا القاء زایمان استفاده کنید.
در مواجه با زایمان دیرهنگام چه احساسی دارید؟
شاید از اینکه از تاریخ مقرر زایمان تان گذشته است، از نظر روحی و جسمی دچار استرس شوید، بهتر است بدانید که زایمان دیرهنگام به خودی خود سلامت شما را تهدید نمی کند و در صورت وجود هرگونه عارضه ای می توان به راحتی آن را تشخیص داد. شاید از بزرگ شدن بیش از اندازه فرزندتان و سخت تر شدن زایمان نگران باشید، خوشبختانه جنین در هفته آخر وزن قابل توجهی اضافه نمی کند و یا تغییر چشمگیری نخواهد داشت، اکثر نوزادانی که پس از موعد مقرر خود متولد می شوند، وزن نرمالی دارند.
آیا گذشتن از تاریخ مقرر زایمان طبیعی است؟
بله، این امر کاملا طبیعی است. آمار جهانی نشان می دهد که تقریباً تنها 4 درصد نوزادان در زمان مقرر خود بدنیا آمده اند.
موعد زایمان شما یک تاریخ تخمینی از تولد نوزاد است و با اضافه کردن 40 هفته به اولین روز آخرین عادت ماهیانه شما محاسبه می شود. ممکن است پزشک تان با مشاهده سونوگرافی موعد زایمان را تغییر دهد، چرا که با سونوگرافی می توان تاریخ دقیق تری از سن بارداری بدست آورد.
اکثر نوزادان یک هفته پس از موعد مقرر خود و بین هفته های 37 تا 41 بارداری متولد می شوند. اما دو یا سه قلو ها تمایل دارند زودتر از این زمان بدنیا بیایند.
میانگین سن بارداری در بانوان آسیایی 39 هفته است. اگر بارداری بیش از 42 هفته ادامه یابد، بارداری طولانی مدت نام می گیرد.
بسیاری از بیمارستان ها در هفته 40 یا پس از آن از روش القای زایمان استفاده می کنند، به همین دلیل نمی توان آمار درستی از تعداد بارداری های طولانی مدت و بالاتر از 40 هفته ارایه کرد.
آیا با عبور از تاریخ مقرر زایمان، مشکلی ایجاد می شود؟
اگر فقط چند روز از موعد زایمان تان گذشته باشد، بعید است که پزشک شما تصمیم بگیرد از القاء زایمان استفاده کند. تصمیم این کار تا حد زیادی به وضعیت سلامت شما و تشخیص پزشک بستگی دارد. در این زمان از بارداری شاید حس کنید کمی از باردار بودن خسته شده اید.
اگر چندین هفته از موعد زایمان بگذرد، موجب نگرانی پزشکان خواهد شد، چراکه تعداد بسیار کمی از نوزادان پس از هفته 42 در حالیکه هنوز درون رحم هستند، جان خود را از دست می دهند.
پس از هفته 39 بارداری، تعداد مرگ کودکان درون رحم یا مرگ اندکی پس از تولد بتدریج افزایش می یابد. با این حال تولد جنین مرده بین هفته های 39 و 42 بسیار نادر است.
پزشکان مطمئن نیستند که چرا خطر مرگ نوزاد با طولانی تر شدن بارداری افزایش می یابد. آنها نمی دانند که آیا این امر به طول مدت بارداری مربوط است یا به سلامت مادر و جنین. در یک پژوهش امریکایی دریافته اند که پس از 41 هفته و 4 روز خطر آغشته شدن مایع آمنیوتیک به مدفوع یا مکونیوم جنین افزایش می یابد. این پژوهش همچنین نشان می دهد که شاید پس از هفته 41، جفت نیز نتواند مانند گذشته کار کند. در نتیجه ممکن است ارسال اکسیژن و مواد غذایی به جنین کاهش یابد. پژوهشگر این تحقیق به این نتیجه رسیده است که از هفته 41 باید بارداری را تحت نظر گرفت و در روز 41 هفته و 4 روز باید زایمان القا شود.
کارشناسان القاء زایمان در پیش از هفته 41 بارداری را توصیه نمی کنند. چرا که شواهد کافی منبی بر ضرر یا مزایای انجام این کار میان هفته های 38 و 41 وجود ندارد و هیچ گونه آزمایشی وجود ندارد که بتوانید دریابید که آیا القاء زایمان برای کودک تان مفید است یا خیر. به همین دلیل در مورد زمان القاء زایمان تردید هایی وجود دارد. برخی پژوهش ها نشان داده اند که با القاء زایمان در هفته 42 یا قبل از آن، احتمال بیشتری وجود دارد که کودکان سالم تر و ایمن تر متولد شوند. اما مطالعات دیگری با این امر مخالفت اند و بیان می کنند که القاء زایمان در این زمان حتی اگر مادر در سلامت کامل باشد، می تواند برای سلامت جنین کمی مشکل ساز شود. با این حال، از آنجایی که بانوان آسیایی بارداری نسبتاً کوتاه تری دارند، بهتر است اگر تا هفته 41 زایمان نکردند، در حدود همین هفته القاء زایمان انجام دهند.
القاء زایمان تا چه میزان رایج است؟
آمار اخیر نشان می دهد که میزان القاء زایمان در آسیا 12 درصد است. اما بطور کلی میزان القاء زایمان در بیمارستان های کشورهای مختلف متفاوت است.
با گذشت از موعد مقرر زایمان چه رخ می دهد؟
اگر فرزندتان تا هفته 41 بارداری متولد نشده باشد، باید برای معاینات پیش از تولد نزد پزشک خود بروید. اگر بارداری تان تا هفته 41 همچنان ادامه داشته باشد، احتمالا پزشک تان توصیه خواهد کرد تا از روش القاء زایمان استفاده کنید. زمان انجام این کار بستگی زیادی به پزشک، برنامه بیمارستان و وضعیت سلامت شما دارد.
برخی از پزشکان بین هفت تا 10 روز و برخی دیگر دو هفته پس از موعد زایمان از روش القاء استفاده می کنند. این زمان متغیر است و برای القاء زایمان در مادرانی که موعد زایمان شان گذشته است، هنوز زمان ایده آل و مطمئنی وجود ندارد.
پزشک شما موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- تاریخ مقرر زایمان شما را بررسی می کند تا اطمینان پیدا کند با تاریخ آخرین عادت ماهیانه شما تطابق داشته باشد.
- از شما در مورد طول سیکل قاعدگی می پرسد تا بداند بطور طبیعی 28 روزه است یا خیر، تا بر طبق آن سونوگرافی های شما را بررسی کند.
- فشار خون شما را اندازه گیری کرده و دستور آزمایشی را می دهد تا از عدم وجود پروتئین در ادرار مطمئن شود.
- شکم شما را معاینه می کند تا از اندازه و موقعیت قرارگیری جنین مطلع شود.
- او معاینه واژینال نیز انجام می دهد تا وضعیت کشش و انعطاف دهانه رحم را برای آمادگی زایمان بررسی کند.
ممکن است پزشک شما برای تحریک زایمان از روش پاره کردن پرده های جنینی استفاده کند. اگر این کار موثر نباشد، شاید با آگاه کردن شما از مضرات و مزایای القای زایمان از طریق دریافت هورمون، از این روش استفاده کند. او تمام نکات مفید برای سلامت شما و فرزندتان را گوشزد خواهد کرد و برای شما توضیح خواهد داد که بهترین کار، شروع طبیعی زایمان بدون اقدامات پزشکی است. اما در نهایت اگر شما تصمیم بگیرید که از القاء زایمان استفاده کنید، او تاریخ دقیق آن را مشخص خواهد کرد تا برای انجام آن به بیمارستان بروید. اما اگر پزشک شما تصمیم گرفت که برای انجام القاء زایمان عجله نکرده و صبر کنید، بهتر است تا پیش از کامل شدن هفته 42 منتظر بمانید، این در صورتی است که تاریخ زایمان شما بر اساس اولین سونوگرافی محاسبه شده باشد و نه با تاریخ عادت ماهیانه. چرا که احتمال آن بسیار زیاد است که کودکتان در حال حاضر سلامت باشد و در ایمنی کامل متولد شود.
برای انجام القاء زایمان (INDUCTION) چه تصمیمی باید بگیرم؟
اگر با پزشک خود مشورت کرده اید اما برای انجام القاء زایمان تصمیم خود را نگرفته اید، از او بخواهید چند روز به شما فرصت دهد، در این مدت با اقوام و یا دوستانی که قبلا از این روش استفاده کرده اند، صحبت کنید، اما بخاطر داشته باشید که هر بارداری با دیگری متفاوت است.
می توانید بجای استفاده از القاء زایمان، برای بررسی سلامت جنین هر دو یا سه روز تحت نظر قرار بگیرید. اما بهتر است بدانید که پزشک زمانی القاء زایمان را تجویز می کند که این را ه برای شما و کودکتان بهترین کار باشد.
ممکن است پزشک تان بخواهد شما را در بیمارستان بستری کند تا بوسیله دستگاه سونیکید ، داپلر پورتابل و یا کاردیوتوگرافی بطور مرتب ضربان قلب کودک را اندازه گیری کند. برای بررسی حرکات جنین و کنترل میزان مایع آمنیوتیک یک سونوگرافی از رحم شما انجام می شود.
شما حتی می توانید از چند روش سنتی تحریک زایمان نیز استفاده کنید، هرچند که تاثیر این روش ها تاکنون اثبات نشده است.
برای هر روز خود یک برنامه داشته باشید. بهتر است در خانه نمانید تا برای شروع درد لحظه شماری کنید. از خانه بیرون بروید اما سعی کنید خیلی دور نشوید.
- اکنون بهترین زمان برای رسیدگی به کارهای عقب افتاده برای تولد نوزاد است.
- می توانید برای تفریح به همراه همسر خود به خارج از خانه بروید، پس از تولد نوزاد به سختی می توانید این کار را انجام دهید.
- اگر در طول شب نمی توانید براحتی بخوابید، بهتر است در طول روز کمی استراحت کنید، خودتان را مجبور به خواب نکنید، به همین اندازه که چرت کوتاهی بزنید و دراز بکشید، می توانید انرژی خود را برای زایمان ارتقاء دهید.
- آرامش خود را حفظ کنید، پاهای خود را بالاتر از سطح بدن بگذارید و موسیقی مناسب گوش کنید.
- اگر احساس می کنید که درد زایمان به سراغتان آمده، اما در مورد آن اطمینان ندارید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید. هر زمانی که دچار نگرانی شدید، تردید نکنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
روش های خانگی تحریک زایمان
با وجود آنکه تا کنون هیچ گونه درمان خانگی و جایگزین سنتی برای تحریک زایمان به اثبات نرسیده است، اما چندین روش بی خطر وجود دارد که ممکن است به روند طبیعی بدن کمک کنند.
- بدون شک لذت بخش ترین روش تحریک زایمان، رابطه جنسی است. اسپرم حاوی پروستاگلاندین هایی است که می توانند بطور طبیعی رحم را تحریک کنند. با این حال شواهد نشان داده اند که این کار بطور کامل به زایمان ختم نمی شود. ارتباط جنسی برای جنین شما خطرناک نیست مگر آنکه پزشک بدلایل پزشکی مانند توقف رشد جنین یا خونریزی جفت، شما را از این کار منع کرده باشد.
- تحریک نوک پستان ها در حین رابطه جنسی: این کار بخودی خود یا درحین رابطه جنسی می تواند موجب ترشح هورمون اوکسی توسین(Oxytocin)از غده هیپوفیز شود، این هورمون با انقباضات و انبساط های دهانه رحم ارتباط دارد.
- پیاده روی و ورزش: پیاده روی و انجام حرکات ورزشی همراه با بالا و پایین بردن لگن و فشار بر دهانه رحم، می تواند انقباضات رحمی را تا حدودی افزایش دهد.
- برگ تمشک: برگ تمشک موجب افزایش فعالیت رحم می شود. با توجه به اندک پژوهشی که در زمینه تاثیر برگ تمشک بر روی بانوان باردار انجام شده، بهترین کار پرهیز از مصرف داروهای گیاهی و درمان های سنتی است، مگر آنکه پزشک تان به شما اجازه مصرف آن را داده باشد و بارداری تان نیز از 40 هفته گذشته باشد.
