آیا اندازه شکم در بارداری اهمیت دارد؟
سخت است که در دوران بارداری سایز شکم خود را با دیگر دوستان باردارمان مقایسه نکنیم. اما اگر شکم شما چندان بزرگ نشده ناراحت نشوید؛ زیرا هیچ اندازه‌ی استاندارد و معیاری خاصی در این مورد وجود ندارد. همانطور که وزن نوزادان با هم تفاوت دارد، سایز شکم مادران در بارداری نیز با هم یکسان نیست.ممکن است شکم یک مادر باردار، متناسب و صیقلی و هندوانه ای شکل باشد و یا به خیلی بزرگ به نظر برسد.
شکل و اندازه شکم در بارداری
لورنا برد، پزشک ماما، در این باره می‌گوید: مادران باردار همیشه سایز شکم‌های خود را با هم مقایسه می‌کنند. اما شکم هر شخص با توجه به خصوصیات فردی خود او بزرگ می‌شود و اگر شکم کسی خیلی بزرگ شد صرفا به این معنا نیست که وزن نوزاد او نیز خیلی بالا خواهد بود.
شکل و اندازه‌ی شکم به عوامل مختلفی بستگی دارد. در بارداری اول، فرم شکم صیقلی و عضلانی است. اما در بارداری‌های بعدی عضلات کم کم شل و کشیده می‌شوند و بزرگی شکم می تواند به این دلیل باشد که عضلات شل شده نمی‌توانند جنین را مثل محکم در بر بگیرند.
عوامل دیگری همچون تعداد قل‌ها، میزان مایع جنینی، و نوع قرارگیری جنین نیز در اندازه‌ی شکم تاثیر دارند. قد و قامت مادر باردار نیز در این امر دخیل است. برای مثال اگر اندامی باریک داشته و راست قامت هستید، ممکن است در بارداری شکم چندان بزرگی نداشته باشید، اما در عوض نوزاد شما با وزن بیشتری به دنیا بیاید، زیرا فضای بیشتری برای رشد در اختیار دارد.
مامای شما مهمترین شخصی است که باید اندازه‌ی شکمتان را ارزیابی کند، زیرا بر طبق تجربه می‌تواند تشخیص دهد که آیا وزن نوزاد مناسب است یا خیر.
در هر کدام از چکاپ‌های پیش از زایمان، ماما ابتدا به طور چشمی در حالت ایستاده و سپس در حالت خوابیده و با استفاده از دست، شکم شما را ارزیابی می‌کند. لورنا توضیح می دهد: من ارزیابی شکم را از بالا و درست از زیر سینه شروع می‌کنم، و حرکت دستم را به سمت پایین و تا بالای رحم، ناحیه ای به نام فوندوس، ادامه می‌دهم. سپس فاصله‌ی بین فوندوس و استخوان شرمگاهی را اندازه‌گیری می‌کنم. تعداد هفته‌های بارداری تقریبا با اندازه‌ی این فاصله مطابقت دارد. برای مثال اگر در هفته‌ی 28 هستید، این فاصله باید حدود 28 سانتی‌متر باشد.
از حدود هفته‌ی 28، ماما سعی می‌کند موقعیت قرارگیری جنین را متوجه شود. ممکن است سر جنین به سمت پایین باشد یا پای او (موقعیت بریچ) در پایین قرار گرفته باشد، با این حال تا هفته 36، و یا حتی در طی زایمان، ممکن است جنین تغییر موقعیت دهد. همچنین ممکن است جنین به پهلو قرار بگیرد که این باعث می‌شود شکم خیلی پهن به نظر برسد.
عوامل موثر بر اندازه‌ی شکم در بارداری
عوامل متعددی وجود دارد که اهمیت اندازه‌ی شکم در بارداری را افزایش می‌دهد، اما خوشبختانه احتمال وقوع آنها بسیار اندک است. برای مثال اگر سایز شکم خیلی کوچک باشد ممکن است نشانه‌ای از عدم رشد جنین باشد؛ یا بزرگی بیش از اندازه‌ی آن ممکن است از نشانههای دیابت بارداری باشد. دلیل دیگر بزرگی شکم ممکن است وجود بیش از حد مایع جنینی باشد، که می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل باشد.
اگر نگرانی خاصی وجود داشته باشد، ماما از شما می‌خواهد که به متخصص مراجعه نموده یا برای بررسی رشد جنین سونوگرافی انجام دهید.
شکم بزرگ
وجود بیش از حد مایع آمنیوتیک می‌تواند باعث شود که شکم بزرگ به نظر برسد. دیابت بارداری، حمل دوقلوهای همسان و گاهی ناهنجاری‌های مادرزادی نیز می‌توانند باعث بزرگی شکم در بارداری شوند. بزرگی شکم می‌تواند نحوه قرارگیری جنین در کانال زایمان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
دیابت بارداری زمانی ایجاد می‌شود که پانکراس، انسولین کافی برای مقابله با قند موجود در بدن تولید نمی‌کند. اگر سطح قند خون بسیار بالا برود، این میزان قند از جفت عبور کرده و در بدن جنین تبدیل به چربی، عضله و گاهی رشد بیش از حد اندام‌ها می‌شود. دیابت بارداری از طریق آزمایش ادرار و خون قابل تشخیص است و از طریق رژیم غذایی می‌تواند کنترل شود. البته در مواردی برخی از مادران به تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کنند. دیابت بارداری اکثرا موجب تولد نوزاد با وزن بالا می‌شود. این امر بر نوع و محل زایمان و نوع مراقبت‌های لازم برای نوزاد در روزهای اول تولد تاثیرگذار است.
شکم کوچک
کمبود مایع آمنیوتیک سبب می‌شود شکم کوچک به نظر برسد. در شرایط عادی کوچکی شکم در بارداری را می‌توان به رشد ناکافی جنین، یا وجود مشکلات مثانه یا کلیه نسبت داد. در هر صورت در چنین شرایطی باید برای انجام آزمایشات بیشتر به پزشک مراجعه نمایید.
فشار خون بالا
فشار خون بالا در بارداری سبب انقباض رگ‌های خونیِ جفت و کاهش اکسیژن مورد نیاز جنین می‌شود. در چنین شرایطی، بدن جنین اکسیژن را به اندام‌های حیاتی مثل قلب و مغز هدایت می‌کند که باعث می‌شود این اندام‌ها سریعتر از باقی اعضای بدن رشد نموده و دیگر اندام‌ها کوچک بمانند. پره اکلامپسی نیز تاثیر مشابهی بر جنین دارد. از طریق اسکن می‌توانید متوجه شوید که جنین به اندازه‌ی لازم و به طور صحیح رشد کرده یا خیر. چنانچه پیش از بارداری به فشار خون بالا مبتلا بوده‌اید، باید در تمام طول بارداری تحت نظر باشید. در صورت وجود نشانههای فشار خون بالا یا پره اکلامپسی به متخصص زنان مراجعه نمایید.
استعمال دخانیات
سیگار کشیدن می‌تواند میزان اکسیژن دریافتی جنین را کاهش دهد. احتمال تولد نوزاد کم وزن (تا 200 گرم زیر وزن نرمال) در مادران سیگاری سه برابر بیشتر است. همچنین مصرف سیگار در دوران بارداری خطر وجود مشکلات پس از تولد را در نوزاد افزایش می‌دهد. در صورت نیاز به ترک سیگار به کلینیک‌ها و مراکز مربوطه مراجعه نمایید.
آیا اندازه‌ی شکم در بارداری بر شرایط نوزاد پس از تولد نیز تاثیر دارد؟
نوزادان سالمی که در موعد مقرر متولد می‌شوند می‌توانند در هر وزن و اندازه‌ای باشند. اما شرایطی هم وجود دارد که اندازه‌ی نوزاد بر سلامت او بخصوص در نخستین روزهای تولد تاثیر دارد.
اگر نوزاد با جثه بسیار کوچک متولد شود با خطر کاهش سریع قند خون مواجه می‌شود، زیرا تمام انرژی خود را در رحم مصرف نموده و هیچ گونه چربی ذخیره در بدن ندارد تا به انرژی تبدیل کند. بنابراین تغذیه فوری و پوشاندن و گرم کردن این نوزادان پس از تولد از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوزادان به دلیل کمبود چربی در بدن سرما را بیشتر از سایر نوزادان احساس می‌کنند.
میزان قند خون نوزادان سنگین وزن نیز می‌تواند خیلی سریع کاهش پیدا کند، به خصوص اگر از مادران دیابتی متولد شده باشند و سطح انسولین در بدن آنها بالا باشد. این نوزادان نیز باید تحت بررسی باشند و به تغذیه آنها باید توجه شود. در صورتی که بدن آنها سرد شود، احتمال افت قند خون وجود دارد.
