بارداری با استفاده از تخمک اهدایی
بر اساس آمار، حدود بیست درصد از زوج ها برای بارداری دچار مشکل می شوند و نیاز به درمان های دارویی و یا درمان های پیشرفته تر مثل آی وی اف، میکروانجکشن و... پیدا می کنند.
در برخی از موارد علت های ناباروری به صورتی است که با درمان های دارویی و یا روش های پیشرفته تر امکان باروری برای زوج وجود ندارد. علل این نوع از ناباروری ها می تواند زنانه یا مردانه باشد. در برخی از بانوان به علت یائسگی زودرس، سن بالا و اختلالات دیگر علی رغم سالم بودن رحم، امکان بارداری وجود ندارد و نیاز به اهدای تخمک وجود دارد.
پس از سال ها تلاش بی فایده برای بارداری، تعداد زیادی از بانوان برای به رسیدن به آرزوی شان از تخمک های اهدایی کمک می گیرند.
اهدای تخمک چیست؟
نخستین گزارش موفقیت‌آمیز بارداری با تخمک اهدایی مربوط به سال 1984 است. از آن زمان تاکنون چندین هزار تولد در جهان با استفاده از تخمک اهدایی صورت گرفته است.
اهدای تخمک به این معناست که یک داوطلب که اهدا کننده تخمک نام دارد، در روند اهدای تخمک قرار می گیرد، سپس تخمک از او گرفته می شود و در محیط آزمایشگاه با اسپرم مردی که همسر گیرنده تخمک است، لقاح انجام می شود. سپس جنینی که حاصل شده است به رحم گیرنده تخمک منتقل خواهد شد.
در کشور ما هم این روش پس از طی کردن مراحل شرعی و قانونی و اطمینان از سلامت اهدا کننده تخمک و گیرنده آن در مراکز درمان ناباروری انجام می شود.
با استفاده از تخمک اهدایی جنینی تشکیل و نوزادی متولد می شود که از نظر ژنتیکی 50 درصد آن متعلق به والدینش ( پدرش ) است. اگر چه نیم دیگر ذخیره ژنتیکی نوزاد متعلق به اهدا کننده تخمک است ولی وقتی جنین به رحم مادر گیرنده تخمک منتقل می شود، محیط رحم می تواند تاثیرات زیادی روی آن داشته باشد.
این مطلب از نظر علمی ثابت شده است که شرایط محیطی رحم و روند تبادل خون بین مادر و جنین بر ویژگی های جنین موثر است. نوع تغذیه مادر، استرس یا آرامش روانی او و تفکر مثبت یا منفی اش درباره بارداری همه بر شخصیت کودک تاثیرگذار است.
با توجه به اینکه تصمیم گیری درباره مسایل شرعی و فقهی اهدای تخمک، موضوعی کاملا شخصی است و مراجع تقلید در این باره نظرات مختلفی دارند، تصمیم گیری در این باره به زوج بستگی دارد.
موفقیت بارداری با تخمک اهدایی
میزان موفقیت بارداری با استفاده از تخمک های اهدایی به سختی به 50 درصد می رسد. این میزان از آمادگی رحمی و کیفیت اسپرم ها، تاثیر می گیرد و تحت تاثیر آن نیز قرار می گیرد. به هر ترتیب، درصد بالایی از تمامی رویان ها به طور ذاتی غیر طبیعی هستند، پس امکان دارد حتی در شرایطی عالی (تخمک، اسپرم و رحم) نتیجه منفی باشد.
اهدای تخمک یعنی بانوانی برای اهدای محرمانه تخمک اقدام می کنند تا به بانوانی که قادر به لقاح جنین نیستند، کمک کنند.
روند اهدای تخمک را می توان با میوه ها مقایسه کرد. بانوان هر ماه به طور طبیعی تعدادی از تخمک های تولیده شده خود را از دست می دهند. یک درخت سیب صرف نظر از این که بر میوه اش چه می گذرد، سیب ها را می اندازد (همان‌طور که تخمک ها رها می شوند و بدن را ترک می کنند). درمانی که به واسطه اهدا کننده تخمک انجام می گیرد، مثل این است که سبدی را زیر درخت قرار دهیم. به این ترتیب تخمک هایی را گردآوری می کنیم که به شکل طبیعی بدن آنها را از دست می‌دهد.
آن گاه تخمک های گردآوری شده به دریافت کنندگان محتاج اهدا می شود. در این روند با هماهنگ سازی دقیق چرخه عادت ماهانه و چرخه تولید مثلی دریافت کننده و اهدا کننده، توازن مورد نیاز برآورده می شود. در موارد عادی، بدن تخمک تولید می کند و رحم را برای نگهداری از رویان آماده می سازد. اکنون باید دو بدن را هماهنگ سازیم، تا مثل یک بدن رفتار کنند. سپس تخمک بارور شده (رویان‌هایی که با اسپرم مردانه در محفظه‌ای بارورسازی شده‌اند) در رحم آماده دریافت کننده جا گذاشته می‌شود. رویان‌های باقیمانده برای استفاده بعدی منجمد می‌گردد تا در صورت موفق نبودن تلاش اولیه از آنها استفاده شود.
دلیل گسترش استفاده از روش تخمک اهدایی برای بارداری چیست؟
اهدای تخمک انتخاب خوبی برای زوج هایی است که برای لقاح جنین راه های دیگری را نیز امتحان کرده‌اند. معمولا بانوان وقتی به تخمک اهدایی رو می آورند که خودشان تخمک گذاری نمی کنند یا به علت افزایش سن، بیماری‌ها یا دلایل نا شناخته ذخیره تخمدانی خود را از دست داده‌اند.
گاهی دلیل این مشکل " اختلال زودهنگام تخمدان " است، یعنی تخمدان‌ها بسیار زود‌تر مختل گردند و فرد در سن معمول باروری قادر به لقاح جنین نباشد. وقتی بانوان در برابر اختلالی ژنتیکی آسیب پذیرند و با آگاهی از اینکه مشکلی خاص دارند و نمی توانند با ژن‌های خودشان جنینی را بیافرینند، تخمک اهدایی انتخاب مناسبی خواهد بود.
اما چرا این روش هر روز عمومی‌تر می شود؟ این انتخاب از طریق تسهیل باردار شدن، رابطه ژنتیکی شریک مرد و ارتباط تجربی شریک زن را مهیا می سازد. به زبانی ساده، بچه از نظر ژنتیکی به یکی از والدین (پدر) مرتبط است و مادر نیز بارداری و زایمان فرزندش را تجربه خواهد کرد.
علل احتمالی دیگر توجه روز افزون به تخمک اهدایی، افزایش میزان ناباروری در دوران مدرن است.
علت دیگر گرایش به چنین روندی این است که کاملا ناشناس صورت می گیرد. فهرست ثبت شده ای از اهدا کنندگان وجود ندارد و در نتیجه اهدا کننده متوجه نخواهد شد که از تخمک هایش استفاده شده است یا نه و نمی تواند آن را ردیابی کند. مادری که بچه را به دنیا می آورد، تمام مسئولیت‌ها و حقوق قانونی را داراست. مسئولیت‌های اهداکننده تخمک در روز اهدای تخمک پایان می پذیرد و دیگر هیچ حق قانونی و مسئولیتی ندارند. دریافت کننده تخمک نیز کاملا حق دارد تا تمامی جزئیات را به طور محرمانه در اختیار نگه دارد.
اهدا کننده تخمک چه شرایطی باید داشته باشد؟
پیش از این که دریافت کننده بتواند انتخاب کند، قوانینی در خصوص اهدای تخمک وجود دارد. تمامی اهدا کنندگان تخمک باید از سلامت جسمانی و روانی برخوردار باشند، شاخص توده بدنی آنان کمتر از 30 باشد و نیز کمتر از 35 سال داشته باشند. توصیه می شود اهدا کنندگان حداقل 21 ساله باشند و ...
پس از طی آزمایش هایی، وقتی اهدا کننده تخمک ها را اهدا کرد، عکس نیم رخی از وی تهیه شود و دریافت کننده تخمک بتواند عکس اهدا کننده را تماشا کند. (البته در قوانین کشورهای مختلف شرایط متفاوت است) دریافت کننده گان تخمک می توانند عکس هایی با جزئیات کامل از تمامی اهدا کننده‌گان تخمک را در دسترس داشته باشند؛ البته جزئیات ویژگی‌های جسمانی، تاریخچه خانوادگی، تاریخچه پزشکی و تحصیلات نیز از آن جمله است. اهدا کننده و دریافت کننده هر دو باید در روند اهدای تخمک تحت غربالگری و مشاوره قرار گیرند.
بزرگ ترین باور نادرست عده ای این است که تصمیم گیری برای اهدای تخمک ها و لقاح جنین با تخمک های اهدایی را ساده تلقی می کنند. تمامی اهدا کنندگان باید از نظر پزشکی و فیزیولوژیکی کاملا ارزیابی شوند. اهدا کننده باید از نظر زمانی متعهد باشد و بخواهد تا تحت روند درمانی IVF قرار گیرد که شامل تزریقات روزانه، نظارت های اولتراساندی و سرانجام گردآوری تخمک ها تحت بی‌هوشی انجام می شود. اهدا کننده‌گان آینده‌نگر باید مشاوره شوند، زیرا هم پیچیدگی های درمانی نادر است و هم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها بر سه تا پنج درصد از اهدا کنندگان تاثیر می‌گذارد. دریافت کننده‌گان نیز مشاوره می‌شوند. این عمل تصمیم بسیار بزرگی است و اغلب زوج‌ها برای کنار آمدن با تخمک اهدایی به مشکل بر می‌خورند. امکان دارد والدین نگران باشند که استفاده از سلول‌های جنسی اهداکننده بر رابطه‌ی آنان با فرزندشان تاثیر می‌گذارد، اما این موضوع حقیقت ندارد. آنچه مهم است، ژنتیک نیست، بلکه پرورش بچه است.
مطالعه بیشتر:
1- 6 روش تعیین زمان تخمک گذاری
2- بارداری در سن بالا دلیل کاهش تعداد تخمک در زنان
3- تخمک گذاری را بیشتر بشناسیم
4- استفاده از کیت تعیین روز تخمک گذاری
