همه چیز درمورد نوزادان لب شکری و کام شکری
شکاف لب و شکاف کام که اصطلاحاً لب شکری و کام شکری نامیده می شوند از شایع ترین نواقص مادرزادی سر و صورت نوزادان هستند. برای اطلاع از علت ایجاد کننده این نواقص و همچنین نحوه شیردهی و مدیریت کردن نوزادان دچار این عارضه با ما همراه باشید.
علت لب شکری شدن نوزاد
در بازه زمانی بین هفته 4 بارداری تا هفنه 7 بارداری لب های جنین تشکیل می شوند. در طی رشد و تکامل بدن جنین، هریک از اندام ها از چند بخش تشکیل می شود، هر یک از بخش ها رشد می کنند و در نهایت به هم جوش می خورند. لب ها نیز شامل این قاعده هستند. به این ترتیب که لب بالا از سه بخش تشکیل شده است، یک بخش میانی که درنهایت ناحیه فیلتروم و یا بوسه گاهی لب بالا را می سازد و دو بخش طرفی، که این نواحی در پایان به هم جوش می خورند. اگر این جوش خوردگی در یک و یا هر دوطرف رخ ندهد منجر به شکام لب یک طرفه و یا دو طرفه خواهد شد. در برخی مواقع شکاف لب با شکاف کام نیز همراه خواهد بود. شکاف بخش میانی لب بالا ناشی از ناهنجاری در ساختار بطن های مغزی بوده و بسیار نادر است.
علت دقیق ایجاد کننده لب شکری هنوز مشخص نشده است اما محققان مجموعه ای از عوامل ژنتیکی و محیطی را در ایجاد آن دخیل می دانند.
علت کام شکری شدن نوزاد
سقف دهان و یا کام جنین در بازه زمانی بین هفته 6 بارداری تا هفته 9 بارداری تشکیل می شود. این بخش از یک مثلث کامی اولیه و دو طاقچه کامی ثانویه ساخته شده است که در نهایت به باید به هم جوش بخورند. اگر این جوش خوردگی رخ ندهد، شکاف کام ایجاد خواهد شد. این نقص ممکن است که فقط یک شکاف کوچک در لثه بالا، بین دندان های پیش میانی و طرفی باشد و نیز ممکن است تا عقب ادامه پیدا کرده و زبان کوچک را نیز به دو نیم کند.
درصورتی که این نقص ساختاری اصلاح نشود، نوزاد دچار مشکل در شیر خوردن و بعد ها مشکل در تکلم و ... خواهد شد. امکان ابتلا به اختلالات شنوایی و ساختار دندان ها نیز وجود دارد.
اگر در دوران تکامل سر و صورت جنین، زبان عقب تر از حالت معمول خود قرار گیرد (مثلا به علت نقص در تشکیل ساختار فک) دو طاقچه کامی ثانویه نمی توانند خود را به یکدیگر برسانند و به هم متصل شوند، درنتیجه نوزاد به کام شکری مبتلا خواهد شد.
عوامل ایجاد کننده لب شکری و کام شکری
مطالعه بر روی شرایط و سوابق نوزادان دچار شکاف کام و لب نشان می دهد در صورت داشتن برخی موارد امکان ابتلا به این عارضه افزایش می یابد، این موارد شامل:
1- سیگار
سیگار کشیدن در دوران بارداری احتمال ابتلای جنین به شکاف کام و لب را افزایش می دهد.
2- دیابت
بانوانی که پیش از دوران بارداری به دیابت مبتلا بوده اند و یا در این دوران دیابت کنترل نشده داشته اند، احتمال بیشتری برای ابتلای جنین به کام شکری و لب شکری را دارند.
3- استفاده از برخی داروها
استفاده از برخی از داروها مانند والپروئیک اسید در طی سه ماه اول امکان ابتلای جنین به کام شکری و لب شکری را افزایش می دهد.
تشخیص لب شکری و کام شکری در سونوگرافی
با توجه به پیشرفت علم تصویر برداری از دنیای درون رحم، و امکان بررسی نسبتاً دقیق نواحی سر و صورت جنین، می توان این عارضه را در دوران بارداری تشخیص داد. پزشک می تواند در اولین معاینه پس از تولد آن را تشخیص داده و تمهیدات لازم برای برطرف کردن آن را برنامه ریزی کند. لازم به ذکر است که برخی از انواع کام شکری مانند شکاف زیر مخاطی کام و شکاف زبان کوچک، ممکن است دیرتر تشخیص داده شوند.
مناسبترین زمان درمان و جراحی نوزادان لب شکری و کام شکری
نحوه مدیریت و درمان نوزادان دچار این عارضه، به شدت ضایعه بستگی دارد. یکی از موارد بسیار مهم این است که لب و کام شکاف یافته ممکن است یکی از چند مورد عوارض و نمودهای یک سندرم باشد. بنابراین درصورت مشاهده این مورد پزشک باید نوزاد را جهت یافتن نواقص احتمالی دیگر بررسی کند.
تنها راهکار درمانی در این مورد جراحی است. توصیه می شود که اصلاح نقص لب شکری تا 12 ماهگی و کام شکری تا 18 ماهگی حتماً انجام شود. به طور کلی باید هرچه زود تر برای برطرف کردن این عارضه ها اقدام کرد، زیرا با گذشت زمان منطقه ای که نیاز به جراحی دارد وسیع تر شده و اصلاح آنها دشوار تر خواهد بود.
نوزادانی که دچار این نقص هستند در صورت عدم درمان، به غیر از زیبایی، در زمینه هایی ازجمله صحبت کردن، شنیدن، تنفس، و تکامل زبانی دچار مشکل خواهند شد.
پس از انجام اقدامات درمانی، این نوزادان یک زندگی سالم و عادی را همانند سایرین خواهند داشت. برای برطرف کردن اسکار جراحی (محل بخیه ها) می توان از متخصصان جراحی پلاستیک کمک گرفت.
روش صحیح شیردهی به نوزادان لب شکری و کام شکری
شیردهی به نوزادانی که تنها مبتلا به شکاف لب هستند و کام آنها سالم است، تفاوت چندانی با سایر نوزادان ندارد، به علت سالم بودن ساختار کام این نوزادان می توانند عمل مکیدن را به درستی انجام دهند. فقط به علت امکان عبور بیشتر هوا از میان بخش شکافدارِ لب، لازم است برای جلوگیری از ایجاد دلدرد ، گرفتن آروغ با دقت و حوصله بیشتری انجام شود.
نوزادانی که دچار شکاف کام، با و یا بدون شکاف لب هستند، دارای یک مجرای باز بین دهان و بینی بوده که به این ترتیب شیر موجود در دهان به راحتی به بینی راه پیدا می کند. بعلاوه نقص ساختاری موجود در سقف دهان مکیدن را با مشکل مواجه خواهد کرد. درصورت مدیریت نکردن شرایط، این نوزادان تغذیه درستی نداشته و با مشکل جدی در وزن گیری مواجه خواهند شد.
به این ترتیب تغذیه صحیح این نوزادان از طریق سینه مادر امکان پذیر نخواهد بود، خصوصاً زمانی که ضایعه وسیع باشد. برای شیردهی به این نوزادان شیشه شیرهای مخصوصی طراحی شده اند. اگر تمایل دارید که نوزادتان را با شیر مادر تغذیه کنید، ناگزیر باید شیر را دوشیده و درون این شیشه های مخصوص بریزید.
سر پستانک مخصوص این شیشه ها به گونه ای طراحی شده اند که که علاوه بر تنظیم مقدار شیری که وارد دهان نوزاد می شود (برای جلوگیری از خفه شدن) دارای سر بلند تری هستند تا نوزاد بتواند آن را به درستی بمکد.
لازم به ذکر است که به علت مشکلات مربوط به مکیدن، تنفس و ..، دقت کردن به نحوه وزن گیری این نوزادان اهمیت فراوانی دارد بنابراین در فواصل زمانی منظم جهت وزن کردن آنها اقدام کنید.
مطالعه بیشتر:
1- شناخت انواع روش های درمان انحراف چشم نوزاد
2- پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد با اتاق خواب مشترک والدین و نوزاد
3- آموزش نحوه صحیح شیردهی پستانی به نوزاد
4- آموزش روش های صحیح دارو دادن به نوزاد
