همه چیز را در مورد آندومتریوز بدانید

تاثیر آندومتریوز بر باروری و بارداری

آندومتریوز عارضه‌ای است که بر بانوان در سال‌های باروری‌شان تاثیر می‌گذارد. آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتر یعنی بافت پوشش دهنده لایه های داخل رحم، خارج از آن (رحم) رشد کند. این بافت در هر جا از فضای شکمی می‌تواند جایگزین شود و رشد کند (معمولاً در ناحیه لگن و پایین شکم، اما به طور نادر در دیگر بخش‌ها مثل شش‌ها یا ناف، گسترش می‌یابد). گاهی این بافت به صورت تکه هایی رشد می‌کند که کاشت خوانده می‌شود و به صورت برآمده است یا می‌تواند باعث کیست تخمدان شود که آن را آندومتریوما می‌نامند. آندومتریوما بافت اطراف خود را نیز درگیر می‌کند و باعث بافتی شبیه جای زخم ایجاد می‌کند. آنچه این عارضه را چالش‌برانگیز می‌کند، این است که نشانه‌ها از فردی به فرد دیگر به شکل چشمگیری متفاوت است. نشانه‌های معمول شامل درد شدید عادت ماهانه، درد هنگام یا پس از ارتباط جنسی و درد شدید پشت است.

دکتر کریس ونتر، از مرکز ویتالب می‌گوید: به صورت عمومی، این مشکل حدود هشت سال طول می‌کشد تا به حد تشخیص برسد و در طول این دوره، به شکل معمول پنج مرتبه به پزشک زنان ملاقات کرده است، بنابراین، بیشتر اوقات تشخیص آن دشوار و زمان‌بر است. بانوانی که مادر یا خواهری مبتلا به آندومتریوز دارند، با خطر بیشتری برای گرفتاری به آن روبه‌رویند.

"واقعیت: توان باروری حداکثری، شدیداً به شاخص توده بدنی شما (BMI) بستگی دارد. سنگین وزن یا کم وزن، در هر دو صورت بر توان باروری شما تاثیر می‌گذارد. با متخصص پزشکی یا تغذیه، درباره‌ی شاخص توده بدنی خود مشورت کنید."

در بررسی‌های گوناگون نتایج کمی متفاوت‌اند. حدود 5% تا 10% جمعیت بانوان مبتلا به آندومتریوز برای باردار شدن با چالش روبرو هستند. یعنی لقاح جنین خودبه‌خودی (بدون درمان باروری) و مدت زمان دستیابی به بارداری خودبه‌خودی به طور چشمگیری طولانی‌تر خواهد بود. به گفته‌ی دکتر ونتر، موثرترین روش برای درمان آندومتریوز مرتبط با حاملگی، باروری آزمایشگاهی (IVF) است. البته بانوانی که دچار عارضه آندومتریوز هستند، نباید نگران تاثیر این روش بر بارداری یا جنین باشند. شواهدی وجود ندارد که فرد مبتلا به آندومتریوز نتایج ضعیف‌تری برای بارداری داشته باشد. اگر خانمی دچار آندومتریوز باشد یا نباشد، نتیجه‌ی بارداری یکسان است. در واقع، بارداری تاثیر بسیار مثبتی بر آندومتریوز دارد. در برخی از بانوان، بارداری بیماری را بدتر می‌کند. بنابراین، ممکن است بیماری از مرحله‌ی سوم به مرحله‌ی دوم تغییر یابد و در بهترین حالت، طی نُه ماه حاملگی، بیماری از بین می‌رود. چنین توصیه می شود که شاید بهترین حالت برای رفع مشکل آندومتریوز، باردارشدن باشد.   ‌

علل بروز و روش های درمان آندومتریوز چیست؟

به گفته‌ی دکتر ونتر، این روزها افراد بیشتری به این عارضه دچار می‌شوند و علت آن هم دو جنبه دارد: بانوان بیشتری تشکیل خانواده را عقب می‌اندازند و با بالارفتن سن، احتمال لکه های آندومتریوز نیز بیشتر می‌شود.  

دو روش برای درمان آندومتریوز وجود دارد. اولی، هورمونی است، یعنی استفاده از داروهایی که نشانه‌های بیماری را التیام می‌بخشد، اما احتمال باروری را بیشتر نمی‌کند. از داروهای مسکن می‌توان برای درمان نشانه‌های دردناک استفاده کرد که معمولاً داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و اوپیوئید است. برخی از بانوان به درمان های هورمونی به خوبی واکنش نشان می‌دهند. اما همه‌ی درمان‌ها برای همگی خانم‌ها پاسخگو نیست.

انتخاب درمانی دوم، جراحی لاپاراسکوپی است. درمان با جراحی شانس لقاح جنین طبیعی را بهبود می‌بخشد. اما هشدار می‌دهد که جراحی فقط باید زمانی در نظر گرفته شود که درمان هورمونی کارساز نبوده است، زیرا خطرات زیادی در آن وجود دارد. این جراحی بسیار حساس و مهم است. پس مطمئن شوید که جراح مجربی دارید. جراحی‌های مکرر خطرناک‌اند و باید از آن دوری کرد، مگر حیاتی باشد.

تاثیر خصوصیات شخصی بانوان بر بروز و پیشرفت نشانه های آندومتریوز

بانوان نوع A (نوع A و B دو نمونه‌ی خلاف یکدیگرند) کسانی هستند که برای لقاح جنین مبارزه می‌کنند، ولی بر اساس پژوهش‌ها، بانوانی که در این گروه قرار می‌گیرند، به احتمال بسیار زیاد دچار آندومتریوز می‌شوند. به گفته‌ی دکتر ونتر، نمودار مشخصات فردی خانم‌های مبتلا به آندومتریوز نشان می‌دهد که هرچه خصوصیات شخصی آنان افراطی‌تر باشد، خانم‌هایی با استرس بیشتر که زیاد سیگار می‌کشند یا شاخص توده بدنی آنان کم است، در برابر ابتلا به این بیماری آسیب‌پذیرترند. دکتر مندی رودریگز متخصص ناباروری می گوید، پس از بیست سال پژوهش، کشف کرده است که همه‌ی بانوانی که دچار آندومتریوز می شوند دو مشخصه مشترک دارند: عجول (شتاب‌زده، افراد رئیس‌مأب) و کمال‌گرا. او می‌گوید: آنان ضرورتاً پاکیزه و دقیق نیستند، ولی از خود و دیگران انتظارات زیادی دارند. آنها همه چیز را سیاه و سفید می بینند و به خودشان فشار می‌آورند. دکتر رودریگز و همکارانش متوجه شدند که هرچه استرس آنان کاهش ‌یابد، از نشانه های آندومتریوز نیز کاسته می‌شود و این خانم‌ها باردار می‌شوند. این فرضیه از چنین اعتقادی سرچشمه می‌گیرد که "رابطه‌ای بین ذهن و جسم وجود دارد". اگر شتاب‌زده و کمال‌گرا هستید، هورمون های نورآدرنالین و کورتیزول بیشتری ترشح می‌کنید، یعنی بیش از افراد عادی و این دو هورمون، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند. وقتی سیستم ایمنی ناکارامد باشد، بدن در برابر رشد سلول‌ها و آندومتریوز به خوبی مبارزه نمی‌کند.

خوشبختانه، برای اشخاصی با چنین خصوصیت‌هایی نیز وضعیت ناامیدکننده نیست. اگر بتوانیم استرس را از بین ببریم، می‌توانیم از آندومتریوز پیشگیری کنیم و میزان باروری را بهبود بخشیم. 

مطالعه بیشتر:

1- آندومتریوز چیست و چه علائم و درمان های برای آندومتریوز وجود دارد؟

2- عوارض بعد از ای وی اف (IVF) برای مادر و نوزاد

3- علائم و درمان اختلال هورمونی تخمدان پلی کیستیک

4- بارداری با وجود کیست تخمدان

5- همه چیز درباره ناباروری زوجین