افسردگی پدران پس از زایمان ، از علت تا علائم و درمان

در این مقاله به بررسی حالات روحی مردان پس از تولد فرزندشان می ­پردازیم، برخی از پدرها با ورود فرزندشان به این دنیا چیزی فراتر از نگرانی پدرانه را تجربه می کنند و از آنجایی که تجربه چنین احساساتی برای آنها بی سابقه است عدم توجه به این احساسات و می تواند مشکلات بسیاری را برای آنها به همراه داشته باشد. برای رویارویی با چنین احساسی و راهکارهای مقابله با آن همراه شما هستیم.

حتماً درباره افسردگی پس از زایمان مادران مطالب زیادی از منابع مختلف شنیده­ و خوانده ­اید. اما افسردگی پس از زایمان والدین که با نام اختصاری PPND (Paternal postnatal depression) شناخته می­شود، در افسردگی پس از زایمان در پدران است، که شاید اطلاعات زیادی درباره آن نداشته باشید.

افسردگی پدران پس از زایمان امری حقیقی بوده و پژوهش های اخیر نشان داده ­اند که آمار افسردگی در میان مردانی که به تازگی پدر شده اند در پنج سال اول تولد فرزندشان 68 درصد افزایش داشته و این موضوع بی ­ارتباط با تولد فرزندشان نیست. برای اینکه بتوانید به همسرتان کمک کنید باید در مورد این اختلال بیشتر بیاموزید.

افسردگی در بین آقایانی که به تازگی پدر شده ­اند غیر معمول نیست. در واقع از هر 4 مرد یک نفر دچار افسردگی پدران پس از زایمان می­شود، به این ترتیب روازنه 3000 پدر در معرض افسردگی قرار می­گیرند. به همین دلیل مردانی که به تازگی پدر می­شوند، به کمک نیاز دارند. 

متخصصان بر این باورند که بایدافسردگی پدران پس از زایمان را جدی بگیریم و آن را به درستی تشخیص دهیم. بروز افسردگی در پدران ضعف محسوب نمی­شود، نمی­توان از وقوع آن اجتناب کرد، زیرا در هر حال تغییر مهمی در زندگی فرد رخ داده است.

 علت افسردگی مردان بعد از زایمان

شما به عنوان یک مادر به خوبی می­دانید که هورمون­های بدن بعد از بارداری دستخوش تغییر خواهند شد و این تغییرات که علت افسردگی زنان بعد از زایمان هستند، همچنان ادامه دارد تا کودک دلبندتان پا به عرضه وجود نهد، اما سوال اینجاست که آیا می­دانید پدران نیز تغییرات هورمونی را تجربه می­کنند؟

پزشکان می­گویند هورمون­های پدران نیز در دوران بارداری همسر و پس از تولد نوزاد تغییر می­کند. این تغییرات دوگانه بوده و علاوه بر کاهش سطح تستسترون، میزان استروژن نیز افزایش می­ یابد. همین تغییرات هورمونی موجب می­گردد که انسان­ها به لحاظ زیست شناختی مستعد ابتلا به افسردگی شوند. بروز نوسانات هورمونی در کنار تغییرات شیمیایی اعصاب که در نتیجه محرومیت از خواب در مغز رخ می­دهد، طوفان افسردگی ایجاد می­کند که حداکثر در یک دوره 3-6 ماهه شاهد آن هستیم.

کمبود خواب، سابقه بیماری، رابطه سرد با شریک زندگی، مشکلات مالی یا استرس و یا تولد نوزاد نارس، بیمار یا کولیکی می ­تواند از دلایل بروز افسردگی در پدران باشد. به طور کلی مردانی که عزیزان خود را در سال های نوجوانی یا بزرگسالی قبل از اینکه صاحب فرزند شوند، از دست داده اند بیش از دیگران در معرض ابتلا به افسردگی هستند.

 نقش همسر در افسردگی بعد از زایمان

به عقیدۀ متخصصان، انتظار می­رود پدران پس از تولد فرزندشان بیش از گذشته در فرزندپروری مشارکت نمایند، اما بیشتر آنها آمادگی پذیرش این مسئولیت را ندارند. بنابراین، پدران در عین حال که می­خواهند در امور فرزندداری مشارکت کنند، نمی ­دانند چگونه باید این کار را انجام دهند یا اصلاً چه کار باید بکنند. این سردرگمی­ ها منجر به اضطراب شده و می­دانیم که اضطراب پس از زایمان اغلب به افسردگی خواهد انجامید.

مادران عزیر فراموش نکنید شما تنها کسی نیستید که درگیر امور مراقبت از نوزاد هستید؛ بسیاری از پدران نیز نگران مسئولیت­ های جدید خود هستند.

علائم افسردگی در پدران پس از تولد نوزاد

افسردگی پس از تولد نوزاد با غمگینی که بسیاری از پدران در روزهای اول پس از تولد کودک تجربه می­کنند، متفاوت است. در غمگینی یا استرس عادی، اگر فرد کمی بیشتر بخوابد، فعالیت­های ورزشی انجام دهد، یا وقتی برای صرف نهار با یک دوست قرار داشته باشد، احساس بهتری خواهد داشت، اما در افسردگی، انجام این کارها تغییری در اوضاع ایجاد نکرده و علائم بیماری بسیار شدیدتر و از نظر دوام پایدارتر از غمگینی است. اگر دوران «غمگینی» بیش از دو یا سه هفته طول بکشد، احتمالاً فرد به افسردگی مبتلا شده و باید به متخصص روانشناس که در امور مربوط به مردان تبحر دارد، مراجعه نماید. باید بدانید افسردگی اگر به موقع درمان نشود، بدتر خواهد شد.

در بسیاری مواقع پدران با کار بیشتر، ورزش کردن و انجام فعالیت­های خاص سعی در نادیده گرفتن علائم دارند اما کم شدن انرژی، احساس بی ­انگیزگی و تغییر در وزن، اشتها و خواب از دیگر نشانه­ های بیماری افسردگی محسوب می­شوند. به عقیدۀ صاحب نظران، از آنجا که فرد افسردگی را در درون خود پنهان می­کند، علائم فیزیکی از قبیل سردرد و معده درد بروز خواهد کرد، در این شرایط خطر مصرف الکل یا مواد مخدر نیز وجود دارد. حتی در مواردی رفتارهای خشونت آمیز یا پرخاشگری مشاهده می­شود. پدران تمایل ندارند درباره استرس و افسردگی صحبت کنند اما استرس درونی آنها به صورت خشم یا عصبانیت بروز می­کند. 

او را تشویق کنید که به پزشک مراجعه کند

 دوست عزیز! اگر فکر می­کنید همسر و یا یکی از نزدیکانتان به عارضه افسردگی پدران پس از زایمان مبتلا شده است، او را تشویق کنید تا برای سلامتی خود و به طور کلی بهبود کیفیت زندگی خانواده­ اش به پزشک مراجعه کند. بهتر است بدانید اختلالات خلقی بعد از تولد فرزند اگر به موقع درمان نشوند، وضعیت بدتری پیدا کرده و پیامدهای ناگوار و طولانی مدتی برای یک مرد، زندگی مشترک او و به طور کلی زندگی یک خانواده، به همراه خواهد داشت. پژوهش­ها همواره نشان می­دهند که صرف نظر از افسردگی مادر، افسردگی پدر پس از تولد فرزند تأثیر منفی و طولانی مدت بر رشد روحی، اجتماعی و رفتاری فرزندان به خصوص فرزندان پسر دارد. این تاثیر از دو سالگی تا نوجوانی و حتی جوانی در زندگی آنها قابل مشاهده است. اما اگر والدين هر دو مبتلا به افسردگی باشند، رشد كودك به شدت تحت تأثير قرار خواهد گرفت. 

در اغلب موارد، همسر، يكي از اعضاي خانواده يا دوستان نزديك فرد می­توانند درباره مشکلش با او به گفتگو بنشینند و چنانچه بتوانند شرایط را به گونه­ ای فراهم کنند که فرد به راحتی و آزادانه حرف بزند، گام خوبی برای شروع درمان اتخاذ شده است. البته اگر کسی خود تمایل به درمان نداشته باشد، راضی کردن او برای مراجعه به پزشک کار ساده­ای نیست.

 درمان افسردگی مردان بعد از زایمان

همانطور که یکی از بهترین رویکرد های درمانی برای درمان افسردگی زنان بعد از زایمان مشاوره و گفت و گو است، این مورد برای درمان پدران نیز صدق می کند. پژوهش ها نشان می­دهند که مشاوره درمانی (گفتگو درمانی) در درمان افسردگی تاثیر به سزایی دارد البته آثار مثبت آن در کنار مصرف دارو نیز تائید شده است. برای افسردگی پدران پس از زایمان درمان­ های زیادی از طب سنتی گرفته تا درمان های جایگزین مانند موسیقی درمانی، طبیعت درمانی، ماساژدرمانی و غیره پیشنهاد می­شود. اما مهمترین نکته این است که پدر مبتلا به افسردگی خود بخواهد برای درمان اقدام کرده و ترجیحاً به یک متخصص بهداشت روان که در امور مرتبط به مردان تبحر دارد، مراجعه نماید.

متخصص روانشناس باید متناسب با شرایط فرد انتخاب شود. پزشک روانشناس باید متخصص و متبحر باشد، چنین پزشکی به او خواهد گفت که او تنها نیست، افسردگی گناه او نیست و او نباید خود را سرزنش کند. شاید پدر مبتلا به افسردگی خود را پدر بدی برای فرزندش بداند اما هیچ تصوری صحیح نیست. اگر درمان موثر و آزمونه­ای برای بیماری وجود داشته باشد، بهتر است فرد دستورات پزشک را به کار بندد چرا که در غیر اینصورت این افسردگی به مدت طولانی ادامه خواهد یافت.

مهمترین چیزی که باید مد نظر قرار داد این است که می­توان از تمام پیامدهای منفی افسردگی مردان بعد از تولد فرزند اجتناب نمود. اگر چه این بیماری بسیار جدی و گاهی اوقات مهلک است اما با درمان به موقع و حمایت مناسب، به طور کامل بهبود خواهد یافت. درمان به موقع و مناسب زندگی شخصی و مشترک فرد را نجات می­دهد. پس پدر مبتلا به افسردگی باید برای رفاه حال فرزندش نسبت به درمان اقدام نماید. پدران باید بدانند که افسردگی یک بیماری است و به عنوان ضعف شخصیت محسوب نمی­شود. پذیرش افسردگی پدران پس از زایمان برای یک مرد نه تنها به معنای خدشه دار شدن شخصیت مردانه یا پذیرش شکست نیست، بلکه به معنای پذیرفتن مسئولیت زندگی و اهمیت دادن به خانواده است.