وزن کم نوزاد هنگام تولد چیست و چه عللی دارد؟
وزن کم نوزاد هنگام تولد به شرایطی اطلاق می شود که در آن نوزاد با وزن کمتر از 2500 گرم به دنیا بیاید. برخی نوزادان کم وزن سالم هستند اما عده ای دیگر با مشکلات جدی مواجهند. مشکلات این دسته از نوزادان به غذا خوردن، وزن گیری و مقابله با عفونت ها مربوط می شود. برخی از نوزادان کم وزن بیماری های بلند مدت دارند. حدود 8 درصد از نوزادان با وزن کم نوزاد هنگام تولد متولد می شوند.
علت کم بودن وزن نوزاد هنگام تولد چیست؟
به عنوان مهمترین و اصلی ترین دلایل کم بودن وزن نوزاد هنگام تولد، دو دلیل وزن کم نوزاد هنگام تولد شامل:
تولد زود هنگام: در این شرایط، تولد خیلی زودتر از موعد یعنی حدود هفته 37 بارداری اتفاق می افتد. این به آن معنی است که زمان کافی برای رشد و وزن گیری در رحم وجود ندارد. حدود 1/10 نوزادان هر ساله با وزن کم متولد می شود. درباره راهکارهای پیشگیری از تولد نوزاد کم وزن با پزشک مشورت کنید.
محدودیت رشد جنین: این مشکل را اصطلاحاً اختلال رشد جنین یا FGR ، محدودیت رشد، کوچک نسبت به سن بارداری یا SGA و کوچک برای تولد نیز می نامند. این بدان معنی است که کودک قبل از تولد وزن گیری ندارد. برخی نوزادان به دلیل جثه کوچک والدین با کمبود وزن متولد می شوند. در بعضی دیگر یک عامل بازدارنده باعث کندی یا توقف رشد جنین در رحم خواهد شد. پزشک برای بررسی رشد کودک، شکم را اندازه گیری یا از سونوگرافی استفاده می کند. در سونوگرافی به کمک امواج صوتی و صفحه نمایش رایانه تصویری از جنین داخل رحم مشاهده می شود. اگر پزشک بر این عقیده باشد که جنین محدودیت رشد دارد، هر 2 الی 4 هفته یکبار سونوگرافی انجام می دهد تا وضعیت رشد جنین مورد پایش قرار بگیرد. آزمایش های دیگری مانند مانیتور ضربان قلب و آزمایشهای عفونی نیز در برخی شرایط لازم است. در بعضی موارد، درمان بیماریهای مادر در دوران بارداری به بهبود رشد جنین کمک می کند.
زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد
زایمان زودرس و محدودیت رشد جنین ممکن است به جهت عواملی چون عفونت و نقایص مادرزادی رخ دهد که در رحم جنین را تحت تاثیر قرار می دهند. نقایص مادرزادی به مشکلات سلامتی اطلاق می شود که در همان بدو تولد وجود دارند. این نقایص ظاهر یا کارکرد یک یا چند بخش از بدن را تغییر می دهند و می توانند موجب بروز مشکلاتی در سلامتی عمومی کودک، نحوه رشد و کار او شوند. این دسته از نقایص تکامل جنین را در رحم محدود می سازند و لذا با وزن کم هنگام تولد همراه هستند. احتمال تولد زودهنگام در نوزادان مبتلا به نقایص مادرزادی بیش از سایرین است.
آیا ریسک فاکتورها می توانند در وزن کم نوزاد هنگام تولد موثر باشند؟
می دانیم وجود عوامل خطر می تواند خطر ابتلا به نوزاد کم وزن را افزایش دهد. وجود یک عامل خطر تنها به معنی افزایش احتمال ابتلا است نه اینکه فرزند شما حتما با وزن کم متولد خواهد شد. از آنجا که بسیاری از نوزادان نارس با وزن کم متولد می شوند، بین وزن کم هنگام تولد، زایمان پیش از موعد و تولد زودهنگام عوامل خطر مشترک است. در خصوص راهکارهایی برای کاهش عوامل خطر با پزشک مشورت کنید.
عوامل خطر وزن کم نوزاد هنگام تولد
زایمان زودرس: زایمانی که خیلی زود ، قبل از 37 هفته بارداری رخ دهد.
بیماریهای مزمن: این بیماری ها به مدت طولانی ادامه دارند و در یک مقطع زمانی چندین بار رخ می دهند. بیماری های مزمن باید درمان شوند. فشار خون بالا، دیابت، مشکلات قلبی، کلیوی و ریوی از جمله بیماری های مزمنی هستند که به کم وزنی نوزاد منجر می گردند. مصرف داروهای خاص برای درمان بیماریهایی نظیر فشار خون بالا، صرع و لخته شدن خون. پزشک را از داروهای مصرفی خود مطلع سازید. در مواردی نیاز به قطع دارو یا تغییر آن به دارویی که برای بارداری بی خطر باشد، وجود دارد.
عفونت ها: برخی عفونت ها به ویژه عفونت های رحمی مانند سیتومگالوویروس، سرخچه، آبله مرغان، توكسوپلاسموز و برخی از عفونتهای مقاربتی موسوم به STI یا بیماریهای منتقله جنسی در دوران بارداری، می توانند علت وزن کم نوزاد هنگام تولد بوده و موجب کندی رشد جنین در رحم می شوند.
مشکلات مربوط به جفت: جفت در رحم رشد می کند و از طریق بند ناف غذا و اکسیژن را به جنین می رساند. برخی مشکلات جفت، مانع از تامین اکسیژن و مواد غذایی کافی می شوند و لذا رشد جنین را با محدودیت مواجه ساخته و منجر به وزن کم نوزاد در هنگام تولد می شوند.
عدم وزن گیری کافی در دوران بارداری: مادرانی که در دوران بارداری به اندازه کافی وزن نمی گیرند، نسبت به آن دسته که وزن گیری مناسب دارند، بیشتر در معرض تولد نوزاد کم وزن هستند. اگر با اختلال خوردن مواجه هستید یا در این خصوص تحت درمان قرار دارید، حتما پزشک را در جریان امر قرار دهید. در دوران بارداری پزشک باید وزن گیری مادر و جنین را پایش و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کند، همچنین از سلامت مادر و کودک اطمینان حاصل نماید.
سابقه تولد نوزاد کم وزن یا زودرس: بارداری دو، سه یا چند قلویی که در بیش از نیمی از موارد نوزاد با وزن کم متولد می شود.
عوامل خطر در زندگی روزمره که منجر به کم وزنی نوزاد می شوند:
استعمال دخانیات، مشروبات الکلی، مواد مخدر خیابانی و سوء مصرف داروهای بدون نسخه: احتمال تولد نوزادانی با وزن کمتر از سن بارداری (بروز SGA) در مادران بارداری که سیگار می کشند تا 5/3 برابر بیش از سایر افراد است. استعمال دخانیات، مصرف مشروبات الکلی، استفاده از داروهای خیابانی و سوء مصرف داروهای بدون نسخه در دوران بارداری موجب کندی رشد جنین در دوران بارداری شده و احتمال زایمان زودرس و نقایص مادرزادی را افزایش می دهد.
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا یا سرب: سطح پائین اقتصادی و اجتماعی که به آن SES نیز گفته می شود. ترکیبی از تحصیلات، شغل، درآمد یعنی میزان پولی که به دست می آورید و غیره است.
خشونت خانگی: در این شرایط مادر از سوی شریک زندگی اش دچار آسیب می شود یا مورد سوء استفاده جسمی، جنسی و عاطفی قرار می گیرد.
آیا وزن کم نوزاد هنگام تولد با سن مادر و نژاد او ارتباطی دارد؟
اگر سن بارداری مادر کمتر از 15 سال یا بیشتر از 35 سال باشد، احتمال تولد نوزاد با وزن کم بیشتر است. در ایالات متحده، مادران سیاه پوست بیش از سایرین نوزاد با وزن کم به دنیا می آورند. سالانه میزان تولد نوزادان کم وزن در هر یک از گروه های نژادی به قرار زیر است:
• حدود 1 از 7 نوزاد سیاه پوست (حدود 13 درصد)
• حدود 1 از 12 نوزاد آسیایی (حدود 8 درصد)
• حدود 1 از 13 نوزاد آمریکایی بومی هندی/ آلاسکایی (حدود 7 درصد)
• حدود 1 از 14 نوزاد اسپانیایی (حدود 7 درصد)
• حدود 1 از 14 نوزاد سفید پوست (حدود 7 درصد)
مطالعه بیشتر:
1- همه چیز درباره وزن مناسب نوزادان هنگام تولد!
2- وزن گیری و تغذیه ی نوزاد + راهنمای ماه به ماه
3- وزن مناسب نوزاد هنگام تولد + کنترل وزن جنین در دوران بارداری
4- آیا فاصله کم بین بارداری ها باعث کاهش وزن نوزاد هنگام تولد می شود؟
