جفت مارژینال پرویا و جفت پارشیال پرویا چیست؟

جفت سرراهی چیست؟

بیشتر موارد جفت سرراهی به عنوان یک عارضه بارداری، در مراحل اولیه تشخیص داده و به خوبی کنترل می شود تا زایمان در کمال سلامت انجام گیرد.جفت اندامی است که در رحم تامین غذای جنین را برعهده دارد، از او محافظت به عمل می آورد، آنچه را که نیاز ندارد، فیلتر می کند و غذا و اکسیژن لازم را به او می رساند. بیشتر اوقات، جفت به قسمت بالای یا طرفین رحم متصل می شود. اما اگر اتصال جفت به قسمت پائین رحم باشد، این وضعیت جفت سرراهی می گویند.جفت سرراهی یک عارضه بارداری نسبتاً نادر است که در آن جفت در قسمت پائین رحم قرار می گیرد و تمام دهانه رحم یا بخشی از آن را می پوشاند.انواع مختلفی از جفت سرراهی وجود دارد:

• جفت سرراهی کامل: جفت کل دهانه رحم را می پوشاند.

• جفت سرراهی جزئی پارشیال یا جفت پارشیال پرویا چیست؟

در جفت سر راهی پارشیال، جفت قسمتی از دهانه رحم را می پوشاند یعنی جفت از نوع سر راهی است اما تمام دهانه رحم را نمی پوشاند. جفت قدامی پارشیال یعنی جفتی که بخشی از دهانه رحم را پوشانده به دیواره قدامی متصل شده است و در جفت سر راهی پارشیال خلفی جفت به دیواره عقبی رحم متصل شده است.

• جفت سرراهی مارژینال یا جفت مارژینال پرویا چیست؟

در این نوع جفت در کنار و لبه های دهانه رحم تشکیل می شود و لبه آن بسیار نزدیک لبه دهانه رحم است اما روی آن قرار نگرفته. جفت مارژینال قدامی یعنی جفتی که در لبه رحم است به دیواره قدامی متصل شده درحالی که جفت مارژینال خلفی یعنی جفتی که در لبه دهانه رحم است به دیواره خلفی متصل شده است. لازم به ذکر است که جفت مارژینال و جنسیت ارتباطی با هم ندارند.

جفت سرراهی هر نوعی که باشد، به صورت فیزیکی دهانه کانال زایمان به واژن را می پوشاند و بر نحوه زایمان و مدت زمان آن تاثیر می گذارد.

میزان شیوع جفت سر راهی چقدر است؟

از هر 200 زایمان، یک مورد می تواند جفت سرراهی باشد. اگر جفت سر راهی قبل از هفته بیست و هشتم بارداری تشخیص داده شد، جای نگرانی نیست. جالب است بدانید در سونوگرافی‌های معمول سه ماهه دوم بارداری، تعداد زیادی از بارداری ها با جفت سرراهی تشخیص داده می شوند. اما حدود 90 درصد آنها قبل از هفته سی ام خود به خود رفع می شوند یعنی جفت پایین قبل از زایمان از دهانه رحم جدا شده و خود را بالا می کشد.

در واقع، معمولاً جفت تا سه ماهه سوم بارداری به وضعیت عادی باز می گردد، به همین دلیل پزشک تا سه ماهه سوم بارداری، تشخیص جفت سرراهی را به مادر اعلام نمی کند. از بین 150 تا300 بارداری تنها یک مورد، جفت تا سه ماهه سوم، سرراهی باقی می ماند.

عوامل خطرزا

شرایطی که مادر را معرض خطر جفت سر راهی قرار می دهد، عبارتند از:

سن بالای بارداری: جفت سر راهی در مادران بالای 30 سال نسبت به خانمهای زیر 20 سال 3 برابر بیشتر است.

بارداری دوم به بعد: این عارضه در مادرانی که حداقل یک بارداری را پشت سر گذاشته‌اند، بیشتر است.

بارداری دو یا چند قلویی: در بارداری دوقلویی یا چند قلویی، خطر ابتلا به جفت سر راهی افزایش می‌یابد.

ناهنجاری‌های رحمی: مادرانی که شکل رحم در آنها ناهنجار است یا به دلایلی مانند سزارین یا کورتاژ، جراحت یا اثراتی روی دیواره رحم آنها باقیمانده است، بیشتر در معرض خطر جفت سر راهی هستند.

استعمال دخانیات: سیگار کشیدن در بارداری عامل تعداد زیادی از اختلالات بارداری از جمله جفت سر راهی است.

علائم جفت سر راهی و تشخیص آن

جفت سر راهی معمولاً بر اساس علائم تشخیص داده نمی شود بلکه در سونوگرافی های معمول سه ماهه دوم بارداری قابل تشخیص است. همانطور که پیشتر گفتیم جفت سر راهی تا سه ماهه دوم بارداری خیلی نگران کننده نیست و خود بخود برطرف خواهد شد. اما گاهی این اختلال در سه ماهه سوم بارداری و یا کمی زودتر، با علائم زیر نمایان می‌شود:

خونریزی: شکل متغیر رحم در سه ماهه سوم بارداری ممکن است اتصال بین رحم و جفتی که پایین آمده را سست کند و موجب خونریزی شود. جفت سر راهی عامل اصلی خونریزی غیرطبیعی در سه ماهه سوم بارداری محسوب می شود. بسیاری از مادرانی که این شرایط را دارند، خونریزی به رنگ قرمز کمرنگ را بعد از هفته 20 بارداری تجربه می‌کنند. در شرایط عادی این حالت بین هفته 34 تا 38 بارداری مشاهده می‌شود. خونریزی ناشی از جفت سرراهی، با لکه بینی واژینال که اغلب در بارداری طبیعی است، تفاوت دارد.

گرفتگی عضلات: با وجود اینکه احساس درد در بارداری خیلی رایج نیست، اما برخی مادران آن را تجربه می کنند.

وضعیت بریچ: در صورت تشکیل جفت سر راهی، احتمال قرارگیری جنین در وضعیت بریچ افزایش می یابد. زیرا در بارداری های طبیعی، راحت ترین وضعیت برای جنین در سه ماهه سوم، سر پایین است چون در این حالت فضای بیشتری وجود دارد. اما در شرایط جفت سرراهی این فضا اشغال شده و جنین در وضعیت بریچ قرار می گیرد یا در آن وضعیت باقی می‌ماند.اگر خونریزی داشته باشید چه اتفاقی می‌افتد؟

بسیاری از موارد خونریزی را باید قبل از وقوع هر آسیبی به مادر یا جنین، درمان کرد. اما در موارد خونریزی شدید، زایمان فوری لازم است. چنانچه پزشک ضرورت زایمان زودرس را تشخیص دهد، آمپول‌های استروئیدی تجویز می‌کند تا قبل از انجام سزارین، ریه‌های جنین سریعاً رشد کرده و کامل شود. همچنین، اگر خونریزی بعد از هفته 36 بارداری اتفاق بیفتد، پزشک متخصص زنان و زایمان سزارین فوری را تجویز خواهد کرد. در موارد خیلی نادر که خونریزی خیلی شدید باشد، انتقال خون انجام می گیرد.

پیشگیری و درمان جفت سر راهی

با وجود آنکه پیشگیری از جفت سر راهی امکان پذیر نیست اما در صورت تشخیص و تداوم آن تا سه ماهه سوم بارداری، برای تضمین سلامت بارداری و زایمان به خصوص در صورت بروز خونریزی، اقدامات احتیاطی زیر لازم است:

استراحت لگنی: استراحت لگنی به معنای توقف هر گونه رابطه جنسی و تمرینات لگنی بوده و استفاده از تامپون و دوش واژینال نیز ممنوع است.

پایش بیشتر جنین: در چنین شرایطی جنین باید با دقت بیشتری تحت مراقبت پزشک قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود ضربان قلب او قوی و حرکت های او منظم است.

مراقبت‌های بیمارستانی: با وجود آنکه استراحت مطلق برای مادرانی که جفت سر راهی دارند، از نظر علمی تائید شده نیست، اما در مواردی به خصوص اگر خونریزی وجود داشته باشد، برای کنترل سلامت مادر و جنین به طور پیوسته و منظم، بستری بیمارستانی تجویز می شود. در خصوص زایمان زودرس که امری طبیعی در جفت سر راهی است، باید دقت لازم صورت گیرد. در حدود 75 درصد از موارد جفت سر راهی در سه ماهه سوم بارداری، قبل از شروع درد زایمان، سزارین می شوند. اگرچه خانم‌های دارای جفت سر راهی حاشیه ای می‌توانند به صورت طبیعی زایمان کنند، اما برای کاش خطر خونریزی شدید و خطرات جانی، تقریباً همه جفت های سر راهی کامل و جزئی سزارین می شوند. 

متاسفانه تشخیص جفت سر راهی در سه ماهه سوم بارداری به این معنا است که شما نمی توانید برنامه های مورد نظر خود را برای زایمان اجرا کنید. خونریزی در اثر جفت سر راهی نیز ممکن است شما را بترساند، اما با مراقبت و کنترل منظم علائم و نیز درمان به موقع در صورت وقوع خونریزی، همه چیز به خوبی پیش می رود. فراموش نکنید اکثر مادرانی که در این وضعیت قرار دارند، در نهایت نوزاد سالم خود را در آغوش می گیرند. حال که درمورد جفت مارژینال و پارشیال اطلاعات کاملی را کسب کرده اید می دانید که آنقدرها هم که فکر می کردید جای نگرانی وجود ندارد.

مطالعه بیشتر:

1- جفت سر راهی یا پلاسنتا پرویا چیست؟

2- جفت قدامی چیست و چه عوارض و خطراتی دارد؟

3- عکس جفت جنین انسان و چه موادی از جفت عبور می کنند؟

4- علل بروز جفت سر راهی چیست و چه خطرات و عوارض به همراه دارد؟