علائم کمبود ویتامین D در کودکان چیست و راه درمان آن چیست؟
ویتامین ها ریز مغذی هایی هستند که وجود مقادیر کافی از آن ها، برای عملکرد سالم بدن انسان ضروری است. ویتامین دی (D)، یک ویتامین منحصر به فرد است که همه انسان ها از طریق یک منبع محیطی یعنی نور خورشید می توانند به صورت رایگان و بدون محدودیت به آن دسترسی داشته باشند. علائم کمبود ویتامین D در کودکان به وفور دیده می شود. هنگامی که اشعه ماورا بنفش (UVB) ناشی از نور خورشید بر روی پوست ما تابیده می شود، ویتامین دی در پوست تولید شده و سپس در خون جذب می شود. در ادامه این مقاله به شما خواهیم گفت که علائم کمبود ویتامین دی در کودکان چیست و برای درمان کمبود ویتامین دی در کودکان چه راهی وجود دارد.
کمبود ویتامین D چیست؟
همانطور که از نامش پیداست، پایین بودن سطح ویتامین D در بدن، به عنوان کمبود ویتامین D شناخته می شود. شاید این سوال برایتان ایجاد شود که پس نارسایی و ناکافی بودن ویتامین دی به چه معنا است؟ خوب، برای اندازه گیری میزان ویتامین دی در خون و تعیین کافی بودن یا نبودن آن، سطح سرمی این ویتامین که به شکل 25-هیدروکسی-ویتامین دی (کلسی دیول) است، مورد بررسی قرار می گیرد. سطح زیر 25 نانومول در لیتر به عنوان کمبود ویتامین دی در نظر گرفته شده و سطح ویتامین دی بین 25 تا 50 نانومول در لیتر به معنای ناکافی بودن این ویتامین در بدن است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهند بالاتر بودن سطح ویتامین D از 50 نانومول در لیتر، برای سلامت استخوان ها، عضلات، سیستم ایمنی بدن و ترشح انسولین بسیار مفید است.
چرا ویتامین D برای بچه ها مهم است؟
داشتن تغذیه مناسب کار بسیار پیچیده ای است و برای بهره بردن از منافع آن به طور مطلوب، به یک تعادل همه جانبه نیاز است. اگرچه بدن ما می تواند کمبودهای خفیف و در بعضی مواقع حتی کمبودهای شدیدتر را جبران کند اما فقط تا حدی در این امر موفق است و همیشه نمی تواند این مشکلات را برطرف کند، این مساله به ویژه در بچه های در حال رشد نمود بیشتری دارد. بنابراین این مساله ضروری است که تمامی نیازهای بدن از جمله نیاز به انواع ویتامین ها و از همه مهم تر ویتامین دی به خوبی برطرف شود.
اهمیت ویتامین دی در کودکان چیست؟
باید بدانید که این ویتامین D است که باعث می شود فرزند دلبند شما بتواند بدون مشکل و با قدرت و انرژی به خوبی بازی کند. استخوان های ما برای استحکام، دوام و تحمل وزن بدن به دو ماده معدنی کلسیم و فسفر نیاز دارند و در این میان این ویتامین دی است که باعث می شود تا استخوان ها از هیچ یک از این دو ماده مهم محروم نشوند. برخورداری از سطوح کافی از ویتامین D همچنین باعث می شود که پوشش روده ای کلسیم مواد غذایی را جذب کرده، آن کلسیم را در خون پردازش کند و در استخوان ها رسوب دهد. از سوی دیگر، وجود کلسیم برای عملکرد هر سلول از بدن ما ضروری است. این ماده معدنی مسئول باز کردن دریچه های سلول ها برای دریافت مولکول ها جهت تولید انرژی و همچنین شروع هر انقباض فیبر عضلانی است که در نهایت به عضلات شما نیرو و قدرت می دهد.
اطلاع از این روند به ما کمک می کند تا درک کنیم چرا بهره مندی از سطوح مناسب ویتامین دی برای بچه ها مهم است و کمبود این ویتامین چگونه بر آن ها تأثیر می گذارد.
درمان کمبود ویتامین d در کودکان چیست؟
ساده ترین راه برای درمان کمبود ویتامین د در کودکان استفاده مکمل است. مکمل های ویتامین دی هم به شکل ویتامین D2 (ارگوکلسیفرول) و هم به صورت ویتامین D3 (کلکلسیفرول) یافت می شوند. اگرچه به طور سنتی هر دو D2 و D3 به همان اندازه قوی در نظر گرفته می شوند، اما امروزه مطالعات نشان داده است كه فرم ویتامین D3، در مقایسه با D2 می تواند تا حداقل 3 برابر قوی تر باشد. از این رو مکمل هایی که حاوی D3 هستند، برای مصرف ارجح تر بوده و بهتر است از آن ها استفاده کنید. در واقع، در حال حاضر در بیشتر کشورهای جهان، این تنها نوع ویتامین D موجود در بازار است.
بررسی ها و آزمایشات
در صورت وجود یک یا چند عامل خطر برای ویتامین دی پایین و یا وجود علائم و نشانه های کمبود ویتامین دی در کودکان، توصیه می شود که بررسی های زیر انجام شوند:
1. سطح ویتامین D سرمی (کلسی دیول)
2. سنجش سطح کلسیم، فسفر و آلکالن فسفاتاز سرم.
3. در افرادی که علائم و نشانه های کمبود ویتامین دی را دارند، لازم است بررسی های زیر نیز انجام شوند:
4. اندازه گیری هورمون پاراتیروئید (PTH)
5. سنجش میزان کراتینین ادرار
6. عکس برداری اشعه ایکس از مچ دست، مچ پا و همچنین عکس برداری بالینی.
علائم کمبود ویتامین d در کودکان
به جز انجام آزمایشات، نشانه هایی نیز وجود دارند که به کمک آن ها می توان به کمبود ویتامین D شک کرد. به عنوان پدر و مادر یک کوچولوی دوست داشتنی لازم است تا با علائم کمبود ویتامین D در کودکان به خوبی آشنا شده و در صورت مشاهده هر یک از آن ها، برای بررسی بیشتر اقدام کنید. علائم کمبود ویتامین D در کودکان در هر سنی متفاوت هستند:
کمبود ویتامین D در نوزادان و شیرخواران:
1. رشد کم و تأخیر در رشد: علی رغم اینکه هیچ مشکلی در سلامتی فرزندتان تشخیص داده نشده است و با وجود مصرف خوب و کافی شیر، دلبند کوچکتان از نظر قد، وزن و سایر نقاط عطفی رشد نمی کند.
2. تحریک پذیری، بی حالی: فرزندتان در حد معمول بازیگوش و حواس جمع نیست و بیشتر اوقات بدون هیچ دلیل مشخصی به صورت غیرمعمول بدخلق، بی قرار و تحریک پذیر است.
3. تشنج: یکی از دلایل بروز تشنج در نوزادان، کمبود ویتامین D است که برای جلوگیری از بروز عوارض جدی و جبران ناپذیر، نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد.
4. تتاني: اين حالت که در طی آن بچه دچار حملات آپنه (دوره های توقف و قطع تنفس ناگهانی و غیرارادی)، خس خس سینه، ضعف عضلانی و تشنج می شود، ناشی از هيپوگلسيمي يعني سطح پايين كلسيم در خون است. دلایل زیادی برای کمبود کلسیم وجود دارد مانند دریافت کم این ماده معدنی از طریق رژیم غذایی، جذب نامناسب، کمبود ویتامین D، ترشح غیرطبیعی هورمون پاراتیروئید، عملکرد غیرطبیعی کلیه و غیره.
5. کاردیومیوپاتی: به معنای ضعیف شدن عضلات قلب و در نتیجه اختلال در خونرسانی به اندام های مختلف بدن است. علت بروز این مشکل این است که همانطور که کمبود ویتامین D روی تمام عضلات بدن تأثیر می گذارد، عضلات قلب نیز تحت تاثیر قرار گرفته و ضعیف می شوند.
علائم کمبود ویتامین D در کودکان:
1. درد و احساس ناراحتی: این بچه ها از درد مکرر در دست ها، پاها و بخش های مختلف بدن که با مراحل رشد جسمی آن ها متناسب نیست، شکایت خواهند کرد.
2. ضعف عضلانی: ضعف عضلانی باعث تأخیر در راه رفتن، دشواری در بالا رفتن از پله ها و غیره خواهد شد.
3. راشیتیسم یا نرمی استخوان: این مشکل با علائمی همچون صدای تق تق زانوها، تغییر شکل تدریجی پاها به حالت خم شده، راه رفتن اردک وار و کج و معوج، تغییر شکل غیرطبیعی زانوها و فاصله گرفتن آن ها از هم، تورم مچ دست و اتصالات کاستوکندر (در قفسه سینه)، درد استخوانی طولانی مدت (با مدت زمان بیش از 3 ماه) همراه است که از دیگر علائم کمبود ویتامین D در کودکان محسوب می شود.
4. رشد ضعیف: رشد ضعیف و نامناسب علی رغم داشتن رژیم غذایی سالم، سبک زندگی فعال و عدم ابتلا به بیماری ها و مشکلات پزشکی، می تواند علائم کمبود ویتامین D در کودکان باشد.
5. شکستگی های آسان: شکستگی های آسان استخوان ها ناشی از جراحات جزئی می تواند نشان دهنده جذب نشدن مناسب کلسیم و عدم استحکام استخوان ها به دلیل کمبود ویتامین D باشد.
6. عفونت های مکرر دستگاه تنفسی تحتانی: ویتامین D نقش مهمی در عملکردهای ریوی و ایجاد ایمنی دارد و بروز عفونت های مکرر در ریه ها می تواند علائم کمبود ویتامین D در کودکان باشد.
7. تاخیر در بسته شدن فونتانل قدامی: فونتانل یا ملاج قدامی، دهانه ای به شکل الماس در قسمت جلوی سر بچه ها است. فونتانل در واقع شکافی بین درزهای استخوان های جمجمه است که به تدریج و تا سن 18 تا 24 ماهگی بسته می شود. در صورت کمبود ویتامین دی، به دلیل اختلال در عملکرد استخوان ها، این امر به تأخیر می افتد.
8. تأخیر در دندان سازی: مانند تأخیر در سایر مراحل مهم، تاخیر در دندان سازی یا رویش دندان ها از دیگر علائم کمبود ویتامین D در کودکان است، زیرا سطح کلسیم در بدن کافی نیست.
9. مشخصات استخوان یا اشعه ایکس غیرطبیعی: اشعه ایکس مچ دست یا مچ پا یا قفسه سینه در این بچه ها، تورم استخوان ها و خم شدن غیرطبیعی استخوان های بلند را به دلیل کم بودن سطح کلسیم نشان می دهد.
10. آزمایش خون غیرطبیعی: سطح پایین کلسیم یا فسفات در پلاسما و افزایش قلیایی فسفاتاز همگی علائمی دال بر کمبود ویتامین دی هستند.
مطالعه بیشتر:
فواید مصرف ویتامین D برای کودکان
میگرن نتیجه کمبود ویتامین D در کودکان
چگونه ویتامین مورد نیاز کودک را تامین می کنید؟
مکمل ویتامین د احتمال سرماخوردگی را کم نمی کند
