استرس شدید در کودکان و نحوه برخورد با استرس کودک چگونه است؟
اختلالات استرس شدید در کودکان و اضطراب پس از سانحه، واکنش هایی در برابر حوادث ناگوار و آسیب زا هستند که علائمی همچون در ذهن آمدن خاطرات تکراری و سرزده از واقعه و همچنین بی حسی عاطفی و افزایش تنش ها یا هوشیاری (برانگیختگی) را شامل می شوند. البته که کودکان در چنین شرایطی بیشتر تمایل دارند تا از یادآوری آن واقعه پرهیز کنند. در ادامه به شما خواهیم گفت که علت اختلال استرس و اضطراب شدید در کودکان چیست و چگونه باید با آن برخورد کنید.
علت استرس شدید در کودکان چیست؟
این اختلال در بچه ها ممکن است پس از مشاهده یا تجربه یک اتفاق خشونت آمیز، مانند حمله سگ، تیراندازی در مدرسه و خیابان، تصادف یا یک فاجعه طبیعی ایجاد شود.
کودکان نه تنها این تجربه را به طور مداوم در ذهن خود بازسازی می کنند، بلکه ممکن است از نظر عاطفی بی حس، به شدت متشنج و عصبی نیز بشوند.
لازم به ذکر است که تشخیص این اختلالات براساس علائمی است که پس از یک واقعه آسیب زا رخ می دهد. درمان شامل روان درمانی، رفتار درمانی و استفاده از داروها است.
علائم اختلال استرس شدید در کودکان چه زمانی در کودک بروز می کند؟
اختلال استرس شدید در کودکان (ASD) به طور معمول بلافاصله پس از یک واقعه آسیب زا شروع می شود و علائم و عوارض ناشی از آن از 3 روز تا 1 ماه طول می کشد.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می تواند در ادامه ASD ایجاد شده باشد و یا ممکن است حتی تا 6 ماه پس از واقعه، ایجاد نشده و بعد خودش را نشان بدهد.
اختلالات استرس شدید در کودکان ممکن است پس از مشاهده یا تجربه رویدادی توسط کودکان که زندگی یا سلامتی آن ها یا فرد دیگری را تهدید می کند، ایجاد شوند. در طول این اتفاق، بچه ها معمولاً احساس ترس شدید، درماندگی یا وحشت می کنند. این حوادث شامل اعمال خشونت آمیزی همچون کودک آزاری، تیراندازی در مدرسه، تصادفات رانندگی، مورد حمله قرار گرفتن توسط یک سگ، جراحات (به ویژه سوختگی)، آتش سوزی، جنگ، بلایای طبیعی (مانند طوفان، گردباد یا زمین لرزه) و مرگ و میر هستند. در کودکان خردسال، خشونت خانگی شایع ترین علت بروز اختلالات استرسی است. البته این نکته مهّم را نیز باید در نظر داشت که تجربه کردن یک رویداد آسیب زای شدید، در تمامی بچه ها منجر به اختلال استرسی نخواهد شد.
به علاوه توجه به این نکته نیز ضروری است که حتی اگر بچه ها خودشان به طور مستقیم یک واقعه آسیب رسان را تجربه نکنند و تنها شاهد وقوع چنین حادثه ای برای دیگران باشند و یا بدانند که این اتفاق برای یکی از اعضای نزدیک خانواده آن ها رخ داده است، باز هم ممکن است دچار اختلال استرسی شوند.
احتمال ایجاد اختلال استرس پس از سانحه در بچه ها و همچنین اینکه در صورت بروز چنین مشکلی، عملکرد آن ها چگونه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت، به عوامل مختلف و خاصی وابسته است. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- شدت حادثه آسیب زا چقدر بوده؟
- اینکه آیا در طول آن رویداد، صدمات جسمی خاصی رخ داده است یا خیر؟
- وضعیت سرشتی و طبیعت کودک چگونه است؟
- وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده چگونه است؟
- اینکه آیا کودک قبلاً ناملایمات (مانند سوءاستفاده های جنسی) را تجربه کرده است یا خیر؟
- عملکرد خانواده در مقابله با آن حادثه، چقدر خوب بوده است؟
- آیا در میان اعضای خانواده کودک، فردی دارای اختلالات بهداشت روان وجود دارد یا خیر؟
- و اینکه آیا کودک از حمایت خانوادگی و اجتماعی برخوردار است یا خیر؟
آیا می دانید که:• در میان کودکان خردسال، خشونت خانگی مهمترین علت اختلال استرس پس از سانحه است.
علائم و نشانه های اختلالات استرس شدید در کودکان چیست؟
علائم اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از سانحه مشابه به یکدیگر هستند و شامل چندین نوع مختلف از علائم می باشند.
تجربه مجدد رویداد (علائم نفوذ):
کودکان ممکن است در هنگام بیداری (فلاش بک، گذشته نمایی یا مرور شدن اتفاقات گذشته در ذهن) و یا در زمان خواب (به عنوان کابوس)، واقعه آسیب زا را به طور مکرر تجربه کنند. فلاش بک ها معمولاً توسط موارد مرتبط با واقعه اصلی ایجاد می شوند. به عنوان مثال، دیدن سگ ها ممکن است باعث فلاش بک در کودکانی شود که توسط یک سگ مورد حمله قرار گرفته اند. در طول بازگشت به عقب، کودکان ممکن است ترسیده و وحشت زده به نظر رسیده و از محیط اطراف خود بی اطلاع باشند. آن ها ممکن است به طور موقت ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند و ناامیدانه سعی در پنهان شدن یا فرار کردن داشته باشند. این بچه ها در چنین شرایطی طوری رفتار می کنند که گویی در معرض خطر بزرگی قرار دارند.
اگرچه احتمال آن کم است اما کودکان می توانند واقعه آسیب رسان را در افکار، تصاویر ذهنی و یا خاطرات بارها و بارها تجربه کنند، که با این وجود بسیار آزاردهنده است. حتی این احتمال وجود دارد که کودکان خردسال به طور مکرر در بازی های خود دوباره به این رویداد واکنش نشان دهند.
پرهیز از یادآوری (علائم اجتناب)
کودکان ممکن است به طور مداوم از چیزها، فعالیت ها، موقعیت ها یا افرادی که آن ها را به یاد آن حادثه و آسیب می اندازد، اجتناب کنند. آن ها حتی ممکن است سعی کنند از افکار، احساسات یا گفتگوها در مورد یک واقعه آسیب زا دوری و اجتناب کنند. البته که آن ها معمولاً در تلاش برای جلوگیری از به یاد آوردن واقعه مدنظر شکست می خورند.
تأثیرات منفی بر تفکر و خلق و خوی
احساس بی حسی یا جدا شدن از بدن در چنین بچه هایی، امری عادی است. کودکان درگیر اختلالات استرسی، ممکن است علاقه خود به انجام دادن فعالیت های معمول و روزمره را از دست دهند، از افراد دیگر کناره بگیرند و نگران مرگ خود در سنین جوانی باشند.
این کودکان همچنین ممکن است احساس گناه کنند. به عنوان مثال بابت اینکه چرا برخلاف دیگران زنده مانده اند و یا اینکه چرا نتوانسته اند با انجام کاری مؤثر، آن رویداد را متوقف کنند. آن ها ممکن است جزئیات مهّم این رویداد را به خاطر نیاورند و یا آن را به اشتباه به خاطر داشته باشند به عنوان مثال، بچه ها ممکن است فکر کنند که خودشان مسئول آن اتفاق هستند.
تغییر در هوشیاری و واکنش ها
کودکان ممکن است بیش از حد نسبت به علائم هشدار دهنده خطر، هوشیار شده و گوش به زنگ باشند. آن ها ممکن است دچار احساس تنش شدید (به اصطلاح بیش فعالی) شده باشند و در نتیجه عصبی شده، نتوانند آرام شوند و به راحتی وحشت زده شوند.
کنترل واکنش های این بچه ها دشوار است، در نتیجه رفتارهای بی پروا یا طغیان و عصبانیت از خودشان نشان می دهند. آن ها ممکن است در آرامش، خواب و تمرکز نیز مشکل داشته باشند.
علائم تجزیه
برخی از کودکان دچار اختلالات استرسی، احساس می کنند که از بدن خود جدا شده اند مانند اینکه در خواب هستند. آن ها همچنین احساس می کنند که گویی جهان غیرواقعی است.
تشخیص استرس شدید در کودکان چگونه انجام می شود؟
برای تشخیص اختلال استرس شدید در کودکان موارد زیر را در نظر بگیرید:
- تاریخچه یک واقعه آسیب زا
- علائم و نشانه هایی که بچه ها از خود نشان می دهند.
تشخیص اختلال استرس بر اساس سابقه یک واقعه آسیب زای ترسناک و وحشتناک و به دنبال آن علائم امکان پذیر خواهد بود.
برای اینکه اختلال استرس حاد یا اختلال استرس پس از سانحه تشخیص داده شود، علائم باید باعث پریشانی قابل توجه فرزندتان شود و یا از عملکرد طبیعی او جلوگیری کند.
اگر علائم بین 3 روز تا 1 ماه طول بکشند، اختلال استرس حاد تشخیص داده می شود. اما اگر علائم بیش از 1 ماه به طول بینجامد، اختلال استرس پس از سانحه، مشکلی است که فرزندتان از آن رنج می برد.
برای درمان استرس شدید در کودکان چه کنیم؟
• روان درمانی
• رفتار درمانی
• و گاهی اوقات داروها
روان درمانی حمایتی ممکن است به حل مشکل اختلالات استرسی کمک کند. درمانگران به کودکان اطمینان می دهند که پاسخ آن ها به این اتفاق معتبر است اما در عین حال آن ها را تشویق می کنند که با خاطرات خود روبرو شوند (به عنوان نوعی از مواجهه درمانی). قرار گرفتن در معرض مشکل، به عنوان نوعی از رفتار درمانی، می تواند برای حساسیت زدایی سیستماتیک کودکان نسبت به موقعیت هایی که باعث تجدید تجربه آن ها می شوند، مورد استفاده قرار گیرد.اگرچه كودكان مبتلا به اختلال استرس شدید در کودکان معمولاً بهتر از كودكان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه به درمان پاسخ می دهند، اما در مجموع در هر دو گروه، هرچه درمان زودتر شروع شود، احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود.
مطالعه بیشتر:
اضطراب جدایی در کودکان چیست و چه علائمی دارد؟
اختلال اضطراب در کودکان و نشانه‌‌های اضطراب چیست؟
استرس، عامل افزایش مشکلات گوارشی در کودکان اوتیسمی!
کاهش استرس کودکان،راهکارهای کاهش استرس کودکان چیست؟
