بیماری ادرار شربت افرا (MSUD)چیست وچه زمان تشخیص داده میشود؟

بیماری شربت افرا 

آنزیم های خاص اسیدهای آمینه را تجزیه می کنند، بنابراین می توان از آنها برای حفظ تمام عملکردهای بدن شما استفاده شود. اگر برخی از آنزیم های لازم از بین رفته یا معیوب باشند، اسیدهای آمینه و محصولات جانبی آنها، به نام کتو اسیدها، در بدن شما جمع می شوند. با افزایش سطح این مواد، می تواند منجر به موارد زیر شود:

• آسیب عصبی

• کما

• شرایط تهدید کننده زندگی

در بیماری ادرار شربت افرا، بدن فاقد آنزیمی به نام (BCKDC ) مجموعه آلفا کتو اسید دهیدروژناز با زنجیره جانبی شاخه دار است. آنزیم BCKDC سه آمینو اسید مهم را پردازش می کند: لوسین، ایزولوسین و والین، که به آنها BCAA (آمینو اسیدهای شاخه دار) نیز گفته می شود.

آمینو اسیدهای شاخه دار در غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، تخم مرغ و شیر یافت می شود. در صورت عدم درمان، بیماری ادرار شربت افرا می تواند مشکلات جسمی و عصبی قابل توجهی ایجاد کند. با محدودیت های غذایی می توان این بیماری را کنترل کرد. موفقیت این روش با آزمایش خون قابل بررسی است. تشخیص و مداخله به موقع احتمال موفقیت طولانی مدت را بهبود می بخشد.

انواع بیماری ادرار شربت افرا

این بیماری همچنین به عناوین زیر شناخته می شود:

• کمبود BCKDC

• کمبود آلفا کتو اسید دهیدروژناز با زنجیره جانبی شاخه دار

• کتواسیدوریا با زنجیره شاخه دار

• کتونوریا با زنجیره شاخه ای I

چهار زیرگروه MSUD وجود دارد. همه اختلالات ژنتیکی ارثی هستند. آنها از نظر میزان فعالیت آنزیم، شدت و سن بروز بیماری متفاوت هستند.

بیماری ادرار شربت افرا کلاسیک

این نوع شایعترین و شدیدترین نوع بیماری است. فرد مبتلا به این فرم در صورت داشتن فعالیت آنزیمی بسیار فعالیت کمی دارد، در حدود 2 درصد یا کمتر از فعالیت طبیعی.

علائم در نوزادان تازه متولد شده در طی چند روز پس از تولد وجود دارد. بیماری معمولا هنگامی آغاز می شود که بدن نوزاد شروع به تجزیه پروتئین از طریق تغذیه می کند.

بیماری ادرار شربت افرا متوسط

این یک نسخه نادر از MSUD است. علائم و سن بروز آن بسیار متفاوت است. افراد مبتلا به این نوع فعالیت آنزیم بالاتری نسبت به MSUD کلاسیک دارند، حدود 3 تا 8 درصد فعالیت طبیعی.

بیماری ادرار شربت افرا متناوب

این فرم با رشد و نمو طبیعی و جسمی تداخل ندارد. علائم معمولا زمانی که کودک بین 1 تا 2 سال سن داشته باشد ظاهر می شوند. این نوع ملایم تری از MSUD کلاسیک است. افراد فعالیت آنزیمی قابل توجهی دارند، حدود 8 تا 15 درصد فعالیت طبیعی.

واکنش اولیه بیماری اغلب هنگامی رخ می دهد که کودک دچار استرس، بیماری یا افزایش غیرمعمول پروتئین شود.

بیماری ادرار شربت افرا پاسخ دهنده به تیامین

این فرم نادر از این بیماری است که اغلب با دوزهای زیاد تیامین یا ویتامین B1 بهبود می یابد. علائم معمولا پس از نوزادی بروز می کند. حتی اگر تیامین بسیار مفید باشد، محدودیت های غذایی نیز لازم است.

علائم بیماری ادرار شربت افرا

برخی از علائم اولیه مشخصه MSUD کلاسیک عبارتند از:

• بی حالی

• اشتهای ضعیف

• کاهش وزن

• توانایی ضعیف مکیدن

• تحریک پذیری

• بوی مشخص قند افرا در ترشحات گوش، عرق و ادرار

• الگوی خواب نامنظم

• دوره های متناوب هیپرتونی (سفتی عضله) و هیپوتونی ( شلی عضله)

• گریه بلند

علائم بیماری ادرار شربت افرا متوسط و پاسخ دهنده به تیامین شامل موارد زیر است:

• تشنج

• نقایص عصبی

• تأخیر در رشد

• مشکلات تغذیه ای

• رشد ضعیف

• بوی مشخص قند افرا در ترشحات گوش، عرق و ادرار

عوامل خطر برای بیماری ادرار شربت افرا

سازمان ملی اختلالات نادر (NORD) گزارش می دهد که بیماری ادرار شربت افرا در جنس مذکر و مونث به یک میزان اتفاق می افتد ( 1 نفر از هر 185000 نفر).خطر ابتلا به هر نوع MSUD بستگی به این دارد که والدین شما ناقل بیماری هستند. اگر هر دو والدین ناقل باشند، فرزند آنها دارای موارد زیر است:

• 25 درصد احتمال دریافت دو ژن جهش یافته و داشتن MSUD

• 50 درصد احتمال دریافت فقط یک ژن معیوب و ناقل بودن آن

• 25 درصد احتمال دریافت یک ژن طبیعی از هر یک از والدین

اگر دو ژن طبیعی برای BCKDC دارید، نمی توانید بیماری را به فرزندان خود منتقل کنید. هنگامی که دو والد ژن مغلوب BCKDC را حمل می کنند، ممکن است یکی از فرزندان آنها به این بیماری مبتلا شده و سایر کودکان نیز به آن مبتلا نشوند. با این حال، این کودکان 50 درصد احتمال ناقل بودن را دارند. همچنین ممکن است بعدا در زندگی منجر به داشتن فرزند با MSUD شوند.

علت بیماری ادرار شربت افرا چیست؟

این بیماری یک اختلال ژنتیکی مغلوب است. همه اشکال بیماری از والدین شما به ارث رسیده است. چهار نوع MSUD در اثر جهش یا تغییر ژن های مربوط به آنزیم های BCKDC ایجاد می شوند. وقتی آن ژن ها معیوب باشند، آنزیم های BCKDC تولید نمی شوند یا به درستی کار نمی کنند. این جهش های ژنی در کروموزوم هایی که از والدین دریافت می کنید به ارث می رسد. به طور معمول، والدین کودکان مبتلا به بیماری ادرار شربت افرا به این بیماری مبتلا نیستند و آنها دارای یک ژن جهش یافته و یک ژن طبیعی برای MSUD هستند. اگرچه آنها ژن معیوب مغلوب را دارند، اما تحت تأثیر آن قرار نمی گیرند. داشتن MSUD به این معنی است که شما یک ژن معیوب برای BCKDC از پدر و مادر به ارث برده اید.

بیماری شربت افرا چگونه تشخیص داده می شود؟ 

داده های مرکز ملی غربالگری و ژنتیک نوزادان (NNSGRC) نشان می دهد که هر ایالت در ایالات متحده امریکا، غربالگری نوزادان را به عنوان بخشی از برنامه غربالگری نوزادان، برای آزمایش MSUD آزمایش می کند. این یک آزمایش خون است که بیش از 30 اختلال مختلف را نیز بررسی می کند.

شناسایی وجود MSUD در بدو تولد برای جلوگیری از آسیب طولانی مدت بسیار مهم است. در مواردی که هر دو والدین ناقل هستند و آزمایش کودک آنها برای MSUD منفی است، ممکن است آزمایش های اضافی برای تأیید یافته ها و جلوگیری از بروز علائم توصیه شود.

هنگامی که علائم پس از دوره نوزادی ظاهر می شود، تشخیص MSUD می تواند با تجزیه و تحلیل ادرار یا آزمایش خون انجام شود. تجزیه و تحلیل ادرار می تواند غلظت بالای کتواسیدها را تشخیص دهد و آزمایش خون می تواند سطح بالایی از اسیدهای آمینه را تشخیص دهد. تشخیص MSUD با تجزیه و تحلیل آنزیم سلول های سفید خون یا سلول های پوستی نیز قابل تأیید است.

باردارم و میترسم ناقل ژن بیماری شربت افرا باشم چیکار کنم؟

اگر نگران هستید که ناقل MSUD باشید، آزمایش ژنتیکی می تواند تایید کند که دارای یکی از ژن های ناقص هستید. در دوران بارداری، پزشک می تواند از نمونه های بدست آمده از نمونه پرزهای جفتی (CVS) یا آمنیوسنتز برای تشخیص جنین شما استفاده کند.

بیماری شربت افرا چه عوارضی دارد؟

عوارض ناشی از بیماری شربت افرای تشخیص داده نشده و درمان نشده می تواند شدید و حتی کشنده باشد. حتی نوزادانی که در یک طرح درمانی هستند می توانند علائمی از بیماری شدید را تجربه کنند که بحران های متابولیکی نامیده می شوند. بحران های متابولیکی زمانی اتفاق می افتد که افزایش ناگهانی و شدیدی از BCAA در سیستم وجود داشته باشد. در صورت عدم درمان، وضعیت می تواند منجر به آسیب جدی جسمی و عصبی شود. یک بحران متابولیکی معمولا با این موارد نشان داده می شود:

• خستگی مفرط یا بی حالی

• از دست دادن هوشیاری

• تحریک پذیری

• استفراغ

وقتی MSUD تشخیص داده نشود، یا بحران های متابولیکی درمان نشوند، عوارض شدید زیر ممکن است رخ دهد:

• تشنج

• تورم مغز

• عدم جریان خون در مغز

• اسیدوز متابولیک، وضعیتی که در آن خون حاوی مقادیر بالایی از مواد اسیدی است.

• کما

هنگامی که این شرایط رخ می دهد، می تواند منجر به موارد زیر شود:

• آسیب شدید عصبی

• ناتوانی ذهنی

• نابینایی

• اسپاستیسیته، یا سفتی عضلانی کنترل نشده

در نهایت، عوارض تهدید کننده زندگی در  بیماری شربت افرا می تواند ایجاد شود اما حفظ آرامش و انجام اقدامات درمانی به موقع می تواند زندگی کاملا سالمی را به بیمار هدیه کند.

مطالعه بیشتر: 

بیماری متابولیک در نوزادان از علائم تا درمان

چه نوزادانی نباید شیر مادر بخورند و علت آن چیست؟

غربالگری نوزاد چیست وچه چیزی را در فرزند شما بررسی می کند؟

بیماری های متابولیک ارثی وعلت اصلی این بیماری های ارثی چیست؟