برای درمان جای زخم سوختگی چه می توان کرد؟
دست زدن به شیء داغ مانند گرفتن یک تابه، دست زدن به فر یا آب جوش می تواند پوست را بسوزاند. مواد شیمیایی، نور آفتاب، اشعه و برق نیز می توانند باعث سوختگی پوست شوند. سوختگی باعث مرگ سلول های پوست می شود. پوست آسیب دیده برای ترمیم خود، پروتئینی به نام کلاژن تولید می کند. با التیام پوست، نواحی ضخیم و تغییر رنگ یافته ای به نام جای زخم یا اسکار پدید می آید. برخی از زخم ها موقتی هستند و با گذشت زمان از بین می روند. برخی نیز همیشه باقی می مانند. اسکارها کوچک یا بزرگ هستند. زخم سوختگی که سطح وسیعی از صورت یا بدن را می پوشاند، بر ظاهر فرد تأثیر می گذارند. در ادامه این متن برای شما شرح می دهیم که برای درمان زخم سوختگی چه می توان کرد.
انواع سوختگی و اسکار
میزان گرما و مدت زمان تماس آن با پوست، نوع زخم و اندازه آن را تعیین می کند. سوختگی ها بر اساس میزان تاثیری که بر پوست دارند، طبقه بندی می شوند:
| سوختگی درجه یک | سوختگی درجه دوم (ضخامت جزئی) | سوختگی درجه سوم (تمام ضخامت)
|
به اپیدرم (لایه بیرونی پوست) آسیب می رساند | ✓ | ✓
| ✓ |
به درم (لایه زیر اپیدرم) آسیب می رساند |
| ✓ | ✓ |
ممکن است به استخوان ها و تاندون ها آسیب برساند
|
|
| ✓ |
پوست را قرمز می کند | ✓ | ✓ |
|
تاول های پوستی
|
| ✓
|
|
باعث درد می شود
| ✓ | ✓ |
|
پوست را سفید یا سیاه می کند |
|
| ✓ |
به انتهای عصبی آسیب می رساند
|
|
| ✓ |
سوختگی های درجه اول اغلب خود به خود و بدون ایجاد جای زخم سوختگی بهبود می یابند. سوختگی های درجه دوم و سوم معمولاً جای زخم سوختگی باقی می گذارند.
انواع زخم سوختگی
سوختگی می تواند یکی از این نوع زخم ها را ایجاد کند:
- اسکارهای هیپرتروفیک: زخم های قرمز یا بنفش و برجسته هستند. ممکن است احساس گرگرفتگی و خارش داشته باشید.
- اسکارهای انقباضی پوست: ماهیچه ها و تاندون ها را سفت کرده و حرکت را دشوار می سازد.
- اسکارهای کلوئید: برجستگی های براق و بدون مو ایجاد می کنند.
چه زمانی باید برای زخم سوختگی به پزشک مراجعه کنیم؟
سوختگی های کوچک درجه یک خود به خود یا با درمانهای خانگی درمان می شوند. برای سوختگی درجه دو باید در صورت وجود علائم عفونت مانند قرمزی، تورم یا چرک به پزشک مراجعه کنید. در سوختگی های درجه سه، مراجعه به پزشک و بیمارستان در اسرع وقت الزامی است.
حتی در سوختگی های کوچک یا درجه یک، در صورتی که زخم ظرف یک هفته بهبود نیافت، با پزشک مشورت کنید. چنانچه زخم بزرگ بود یا محو نشد به درمانگاه یا مرکز درمانی مراجعه فرمایید.
درمان جای زخم سوختگی
درمان جای زخم سوختگی بستگی به درجه و اندازه سوختگی دارد. هیچ درمان خانگی را بدون مشورت با پزشک خود امتحان نکنید.
برای سوختگی درجه دو:
- یک لایه نازک پماد آنتی بیوتیک روی سوختگی بمالید تا به بهبود آن کمک کند.
- برای محافظت از موضع، جلوگیری از عفونت و کمک به بهبود پوست، سوختگی را با گاز استریل نچسب بپوشانید.
برای سوختگی های درجه سه:
- از لباس های تنگ و کشدار به نام لباس های فشرده سازی بر روی سوختگی خود استفاده کنید تا به بهبود پوست کمک کند. ممکن است مجبور باشید تمام روز و به مدت چند ماه هر روز از این لباسها بپوشید.
- ممکن است پیوند پوست لازم باشد. در این جراحی، پوست سالم را از ناحیه دیگر بدن خود فرد یا اهدا کننده می گیرند و پوست آسیب دیده را می پوشاند.
- همچنین برای رهایی نواحی از بدن که بر اثر انقباض سفت شده اند، عمل جراحی انجام می شود تا به حرکت مجدد کمک کند.
- فیزیوتراپیست می تواند با آموزش تمریناتی به فرد حرکت او را در مناطقی که با انقباضات سفت شده اند، دوباره بازیابی نماید.
بهبود سوختگی
سرعت بهبودی سوختگی بستگی به شدت آن دارد:
- سوختگی های درجه اول، بدون ایجاد زخم در عرض یک هفته خود به خود بهبود می یابند.
- سوختگی های درجه دو ظرف حدود دو هفته بهتر می شود. گاهی زخم هایی از این سوختگی ها بر جای می ماند اما با گذشت زمان از بین می رود.
- التیام سوختگی های درجه سوم ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد. جای زخم های زیادی از این نوع سوختگی ها بر جای می ماند. گاهی برای به حداقل رساندن این زخم ها، پیوند پوست لازم است.
عوارض سوختگی
سوختگی های جزئی بدون ایجاد مشکل پایدار بهبود می یابند. سوختگی های عمیق تر و شدیدتر اسکار و عوارضی از این قبیل ایجاد می کنند:
عفونت
سوختگی مانند هر زخم دیگری، منفذی ایجاد می کند که در اثر آن باکتری ها و میکروب های دیگر اجازه ورود به داخل را می یابند. برخی از عفونت ها جزئی و قابل درمان هستند. اگر باکتری ها وارد جریان خون شوند، عفونت خون یا سپسیس ایجاد می کنند که تهدید کننده زندگی است.
کم آبی بدن
سوختگی باعث از دست رفتن مایعات بدن می شود. در صورت از دست دادن بیش از حد مایعات، حجم خون می تواند به حدی کم می شود که خون کافی برای تامین کل بدن در دست نیست.
دمای پایین بدن
پوست به تنظیم دمای بدن کمک می کند. هنگامی که بر اثر سوختگی پوست آسیب می بیند، گرما به سرعت از دست می رود و احتمال هیپوترمی یاکاهش خطرناک دمای بدن وجود دارد.
انقباضها
در برخی مواقع وقتی بافت اسکار روی سوختگی شکل می گیرد، پوست به حدی سفت می شود که نمی توان استخوان ها یا مفاصل را حرکت داد.
آسیب ماهیچه ای و بافتی
اگر سوختگی از لایه های پوست عبور کند، به ساختارهای زیرین آسیب می رساند.
آسیب های روحی و روانی
گاهی زخم های بزرگ تغییر شکل می دهند، این تغییر شکل به خصوص اگر روی صورت یا سایر نواحی قابل مشاهده باشد، آسیب های روحی و روانی ایجاد می کند.
نگاهی به وضعیت زخم های ناشی از سوختگی
وضعیت بهبود بستگی به شدت سوختگی و نحوه درمان آن دارد. سوختگی های جزئی معمولا بافت اسکار یا جای زخم ندارند و یا بسیار جزئی است. سوختگی های عمیق تر را می توان با پیوند پوست و لباس فشرده ساز درمان کرد و جای زخم به حداقل رساند.
پیشگیری از ایجاد جای زخم سوختگی
درمان صحیح سوختگی های درجه دو از ایجاد جای زخم سوختگی یا اسکار جلوگیری می کند. در صورت بروز سوختگی:
- محل سوختگی را با آب سرد یا ولرم بشویید. بگذارید پوست در هوا خشک شود.
- برای مالیدن پماد آنتی بیوتیک به محل سوختگی از چوب آبسلانگ استریل استفاده کنید تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
- محل سوختگی را با باند نچسب بپوشانید و سپس دور آن را گاز استریل قرار دهید.
- هر روز چند دقیقه ناحیه سوخته را بکشید تا از انقباض جلوگیری شود.
- اگر تاول دارید، منتظر بمانید تا خود به خود ظاهر شود. سپس پوست مرده را جدا کنید یا برای برداشتن پوست به پزشک مراجعه کنید.
- با لباس یا کرم ضد آفتاب از ناحیه سوخته در برابر نور خورشید محافظت کنید. این منطقه تا چند ماه بسیار حساس خواهد بود.
- به طور منظم با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید روند بهبود سوختگی به درستی پیش می رود.
بهترین درمان برای اسکار پیشگیری است. شما همیشه نمی توانید از ایجاد زخم سوختگی جلوگیری کنید، اما با پیروی از دستورات پزشک، می توان احتمال بروز زخم یا جای زخم را به میزان چشمگیری کاهش داد.
مطالعه بیشتر:
درمان سوختگی کودکان با پوست ماهی
آفتاب سوختگی در کودکان و نوزادان چگونه درمان می شود؟
علت و علائم سوختگی ناشی از بستن پوشک یا التهاب پوشکی
انواع التهاب پوشکی یا سوختگی ناشی از بستن پوشک به نوزاد
