اسکن تراکم استخوان به چه منظور استفاده می شود؟
اسکن تراکم استخوان که با عنوان اسکن DEXA نیز شناخته می شود، نوعی تست اشعه ایکس با دوز پایین است که کلسیم و سایر مواد معدنی را در استخوان ها اندازه گیری می کند. یا این کار می توان قدرت و ضخامت (معروف به تراکم یا توده) استخوان ها را اندازه گیری کرد. استخوان های بیش تر افراد با بالا رفتن سن نازک می شود. هنگامی که استخوان ها نازک تر از حد طبیعی شوند عارضه کاهش تراکم استخوان به وجود می آید. این عارضه احتمال مشکل بزرگ تری با عنوان پوکی استخوان را بالا می برد. پوکی استخوان یک بیماری تدریجی است که به مرور زمان استخوان ها نازک و شکننده می شود. این بیماری افراد مسن و اغلب بانوان را در سنین بالای ۶۵ سال گرفتار می کند. این افراد بیش تر در معرض شکستگی استخوان به ویژه در ناحیه لگن، ستون فقرات و مچ دست هستند.
اسکن تراکم استخوان به چه منظور استفاده می شود؟
اسکن تراکم استخوان در موارد زیر استفاده می شود:
• برای تشخیص کاهش تراکم استخوان (توده استخوانی پایین)
• تشخیص پوکی استخوان
• پیش بینی شکستگی ها در آینده
• این که آیا درمان پوکی استخوان موثر خواهد بود یا خیر
نام های دیگر اسکن تراکم استخوان چیست؟
عناوین دیگر شامل، سنجش تراکم مواد معدنی استخوان، تستBMD ، اسکن DEXA ، DXA ؛ سنجش تراکم استخوان است.
چرا به اسکن تراکم استخوان نیاز دارم؟
اکثر بانوان ۶۵ سال و بالاتر از آن باید اسکن تراکم استخوان انجام دهند. بانوان در این گروه سنی در خطر بالای کاهش تراکم استخوان هستند که منجر به شکستگی خواهد شد.
خطر کاهش تراکم استخوان در موارد زیر بالا است:
• داشتن وزن بسیار پایین
• تجربه یک شکستگی یا بیش تر بعد از سن ۵۰ سالگی
• در یک سال اخیر به اندازه ۱.۵ سانتی متر یا بیش تر کاهش قد داشته اند
• آقایان بالاتر از ۷۰ سال
• داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان
عوامل خطر دیگر شامل موارد زیر است:
• فعالیت فیزیکی کم
• کشیدن سیگار
• نوشیدن زیاد الکل
• کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی
در طول اسکن تراکم استخوان چه اتفاقی می افتد؟
راه های متفاوتی برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد. شایع ترین و دقیق ترین روش، سنجش تراکم استخوان است که با عنوان اسکن DEXA شناخته می شود. اسکن اغلب در مطب متخصص رادیولوژی انجام می شود.
در طول اسکن DEXA:
• روی تختی نرم به پشت دراز می کشید و به احتمال زیاد می توانید لباس های خود را به تن داشته باشید.
• ممکن است نیاز باشد پاهای خود را داراز کرده یا آن ها را روی سکویی نرم قرار دهید.
• دستگاه اسکن از ستون فقرات و لگن عبور می کند. هم زمان یک دستگاه اسکن دیگر به نام ژنراتور فوتون از زیر بدن شما می گذرد. تصاویر این دو دستگاه ترکیب شده و به رایانه ارسال می شود. پزشک تصاویر به دست آمده را روی صفحه کامپیوتر مشاهده می کند.
• زمانی که دستگاه در حال اسکن است باید بسیار آرام باشید. ممکن است از شما بخواهند نفس خود را نگه دارید.
پزشک برای اندازه گیری تراکم استخوان در ساعد، انگشت، دست یا پا ممکن است از یک اسکنر قابل حمل معروف به اسکن DEXA محیطی (p DEXA) استفاده کند.
آیا جهت آماده شده برای اسکن نیاز به انجام کاری هست؟
ممکن است از شما خواسته شود به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از انجام تست از مصرف مکمل های کلسیم پرهیز کنید. همچنین از داشتن زیورآلات فلزی و لباس هایی که آویزهای فلزی مانند دکمه و سگک دارند پرهیز کنید.
آیا انجام تست اسکن تراکم استخوان خطری برای سلامت دارد؟
در اسکن تراکم استخوان از تشعشعاتی با دوز پایین استفاده می شود. این کار برای اکثر مردم بی خطر است. اما برای بانوان باردار توصیه نمی شود. حتی مقدار کم اشعه نیز به جنین آسیب می رساند. اگر باردار هستید یا فکر می کنید باردار هستید، حتما پزشک را در جریان بگذارید.
نتیجه اسکن تراکم استخوان چگونه تفسیر می شود؟
نتیجه سنجش تراکم استخوان اغلب با نمره T (تی اسکور) نمایش داده می شود. نمره T یک واحد اندازه گیری است که تراکم استخوان شما را با تراکم استخوان یک فرد ۳۰ ساله سالم مقایسه می کند. نمره T پایین به این معناست که احتمالا میزانی از تراکم استخوان خود را از دست داده اید. نتیجه اسکن ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- نمره T.-0.1 یا بیش تر. به این معناست که دارای تراکم استخوان طبیعی هستید.
- نمره T -1 تا 2.5 - به معنای داشتن تراکم استخوان پایین و خطر ابتلا به پوکی استخوان بالا است.
- نمره T 2.5 – و بیش تر یه معنای پوکی استخوان است.
اگر نتایج اسکن نشان داد که تراکم استخوان پایین است، پزشک روش هایی پیشنهاد می کند تا جلوی روند از دست دادن استخوان را بگیرد. این راه کارها شامل موارد زیر است:
• انجام فعالیت های ورزشی بیش تر مانند پیاده روی، رقص و استفاده از دستگاه های ورزشی
• مصرف کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی
• استفاده از داروهای تجویزی برای افزایش تراکم استخوان
در صورتی که در مورد نتایج و یا درمان تراکم استخوان خود پرسشی دارید، با پزشک متخصص مشورت کنید.
آیا موارد دیگری هست که باید درباره اسکن تراکم استخوان بدانم؟
اسکن DEXA شایع ترین روش برای اندازه گیری تراکم استخوان است. اما پزشک ممکن است برای تایید تشخیص یا کارآیی درمان خود آزمایش های بیش تری انجام دهد، که شامل تست کلسیم خون، تست ویتامین D و یا آزمایش هورمون هایی خاص است.
مطالعه بیشتر:
سلامت استخوان ها در دوران بارداری و شیردهی
نشانه های کمبود کلسیم در دوران شیردهی چیست؟
عکس برداری با اشعه ایکس در شیردهی آیا ضرر دارد؟
هورمون رشد مصنوعی چیست و در چه مواقعی تجویز می شود؟
