جراحی سرطان گردن رحم، انواع جراحی برای سرطان گردن رحم چیست؟
بعد از تشخیص سرطان دهانه رحم، یکی از اولین اقدامات درمانی جراحی است. در حقیقت جراحی و برداشتن یا از بین بردن بافت های سرطانی سبب می شود که سرطان به سایر مناطق بدن گسترش پیدا نکند. در ادامه این متن انواع جراحی سرطان گردن رحم را برای شما شرح خواهیم داد.
جراحی سرطان گردن رحم
بسیاری از بانوان مبتلا به سرطان گردن رحم به نوعی جراحی نیاز خواهند داشت. از جراحی می توان برای موارد زیر استفاده کرد:
- کمک به تشخیص سرطان گردن رحم
- کمک به تعیین میزان پیشرفت سرطان
- کمک به درمان سرطان (خصوصا در مراحل اولیه)
انواع جراحی برای پیش سرطان گردن رحم
دو نوع عمل جراحی برای درمان پیش سرطان گردن رحم مورد استفاده قرار می گیرد:
- عمل ablation بافت گردن رحم را با استفاده از سرما یا لیزر به جای برداشتن از بین می برد.
- عمل excisional پیش سرطان را می برد و بر می دارد.
جراحی انجمادی
جراحی انجمادی نوعی ablation است که در آن یک میله فلزی بسیار سرد مستقیما روی گردن رحم گذاشته می شود. این روش سلول های ناهنجار را با انجماد از بین می برد. از آن برای درمان دیسپلازی گردن رحم استفاده می شود. این عمل را می توان در مطب پزشک یا کلینیک انجام داد. پس از جراحی انجمادی ممکن است تا چند هفته شاهد ترشحات آبکی قهوه ای باشید.
Ablation لیزری
این روش اشعه لیزر متمرکز را از طریق واژن برای بخار کردن سلول های ناهنجار مورد استفاده قرار می دهد. این عمل ممکن است در مطب پزشک تحت بی حسی موضعی یا در اتاق عمل با بیهوشی انجام شود، چرا که می تواند باعث ناراحتی بیشتری از جراحی انجمادی شود. همچنین از آن برای درمان دیسپلازی گردن رحم استفاده می شود.
مخروط برداری
روش دیگر برای درمان دیسپلازی گردن رحم استفاده از نوعی جراحی به نام مخروط برداری است. پزشک تکه مخروطی شکل بافت را از گردن رحم بر می دارد. بافت برداشته شده مخروط شامل ناحیه تغییر است که به احتمال خیلی زیاد پیش سرطان و سرطان گردن رحم از آن جا شروع می شود. نمونه برداری مخروطی تنها برای تشخیص پیش سرطان و سرطان نیست و به عنوان درمان نیز بکار می رود، چراکه گاهی می تواند پیش سرطان را به طور کامل و برخی سرطان ها را که در مراحل بسیار ابتدایی قرار دارد از بین ببرد. این عمل می تواند به روش های مختلف انجام شود:
- استفاده از تیغ جراحی (چاقوی سرد نمونه برداری مخروطی)
- استفاده از اشعه لیزر
- استفاده از سیمی نازک که با الکتریسیته داغ می شود
جراحی برای سرطان گردن رحم تهاجمی
عمل های جراحی برای درمان سرطان گردن رحم تهاجمی شامل موارد زیر است:
- هیسترکتومی یا برداشتن رحم (ساده یا رادیکال)
- تراکلکتومی
هیسترکتومی ساده
هیسترکتومی ساده رحم را بر می دارد (هم بدنه رحم و هم گردن رحم) اما ساختارهای مجاور رحم (پارامتریوم و رباط های بین رحم و استخوان خاجی) را باقی می گذارد. واژن و غدد لنفاوی لگن برداشته نمی شود. تخمدان ها معمولا در جای خود باقی می ماند مگر آن که دلیل دیگری برای برداشتن آن باشد.
هیسترکتومی ساده می تواند برای درمان انواع دیسپلازی شدید رحم یا انواع خاصی از سرطان گردن رحم در مراحل بسیار اولیه استفاده شود. راه های مختلفی برای انجام هیسترکتومی وجود دارد:
- هیسترکتومی شکمی: رحم از طریق برش در جلوی شکم برداشته می شود.
- هیسترکتومی واژینال: رحم از طریق واژن برداشته می شود.
- هیسترکتومی لاپروسکوپیک: رحم از طریق لاپروسکوپی برداشته می شود. اول، برای مشاهده شکم و لگن لوله ای باریک با دوربین از طریق یک برش کوچک با بیشتر روی دیواره شکمی وارد می شود. ابزارهای کوچک را می توان از طریق این لوله(ها) کنترل کرد، بنابراین جراح می تواند دور رحم را بدون ایجاد شکاف بزرگ در شکم ببرد. سپس رحم از طریق برشی در واژن بیرون آورده می شود.
- جراحی به کمک ربات: در این روش، لاپروسکوپی با ابزارهای ویژه ای که به بازوی رباتیک متصل است و توسط پزشک کنترل می شود برای جراحی دقیق استفاده می شود.
برای تمام این عمل ها بیهوشی کامل انجام می شود.
برای هیسترکتومی لاپروسکوپیک یا واژینال، به یک تا دو روز بستری شدن در بیمارستان لازم است و دوره نقاهت ۲ تا ۳ هفته طول می کشد. ۳ تا ۵ روز بستری شدن در بیمارستان برای هیسترکتومی شکمی رایج است و دوران نقاهت حدود ۴ تا ۶ هفته طول می کشد.
عوارض جانبی احتمالی:
هر گونه هیسترکتومی منجر به ناباروری خواهد شد. عوارض معمول نیست اما می تواند شامل خونریزی، عفونت یا آسیب به دستگاه های مرتبط با ادرار و روده نظیر مثانه یا کولون باشد.
هیسترکتومی توانایی بانوان برای لذت جنسی را تغییر نمی دهد. بانوان برای رسیدن به ارگاسم نیازی به رحم یا گردن رحم ندارند. ناحیه اطراف کلیتوریس و جداره واژن به همان حساسیت پیش از عمل باقی می ماند.
هیسترکتومی رادیکال
برای این عمل، جراح رحم را به همراه بافت های مجاور، گردن رحم و بخش بالایی (حدود ۲ تا ۳ سانتی متر) از واژن در نزدیکی گردن رحم را برمی دارد. تخمدان ها برداشته نمی شود مگر آنکه دلیل دیگری برای آن وجود داشته باشد. در هیسترکتومی رادیکال بافت های بیشتری نسبت به نوع ساده برداشته می شود، بنابراین مدت زمان بستری بیشتر است. برخی از غدد لنفاوی نیز برداشته می شود و برای سرطان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این جراحی معمولا از طریق برش شکمی بزرگ (مشهور به جراحی باز) انجام می شود. اغلب برخی از گره های لنفی لگن نیز برداشته می شود. هیسترکتومی رادیکال را می توان با استفاده از لاپروسکوپی یا ربات نیز انجام داد. به این تکنیک ها جراحی تهاجمی حداقلی نیز می گویند. جراحی لاپروسکوپیک (یا رباتیک) می تواند کم درد تر، با خونریزی کمتر حین جراحی و با طول بستری کوتاه تری نسبت به جراحی باز باشد. اما بسیار مهم است توجه داشته باشید که مطالعات اخیر نشان داده است، بانوانی که برای سرطان گردن رحم هیسترکتومی های رادیکال تهاجمی حداقلی انجام داده اند، با احتمال بیشتر بازگشت سرطان و مرگ ناشی از آن نسبت به افرادی که جراحی باز کرده اند روبرو هستند. در بیشتر موارد هیسترکتومی رادیکال با برش شکمی ترجیح داده می شود. جراحی لاپروسکوپیک می تواند برای گروه کوچکی از بانوان در مراحل اولیه سرطان مفید باشد، اما باید گزینه ها را با دقت با پزشک در میان گذاشت.
هیسترکتومی رادیکال تغییریافته مشابه هیسترکتومی رادیکال است اما در آن میزان کمتری از واژن و بافت مجاور رحم و گره های لنفی برداشته می شود.
عوارض جانبی احتمالی:
به خاطر برداشتن رحم، این جراحی منجر به ناباروری خواهد شد. به دلیل این که برخی از اعصاب مثانه برداشته می شود، برخی بانوان پس از جراحی با اشکال در خالی کردن آن مواجه می شوند و ممکن است تا مدتی به سوند نیاز پیدا کنند. عوارض چندان رایج نیست اما می تواند شامل خونریزی، عفونت یا آسیب به مثانه یا کولون باشد.
برداشتن تعدادی از گره های لنفی جهت بررسی سرطان گاهی می تواند منجر به ورم لنفاوی (تورم پا) شود. این عارضه شایع نیست اما ممکن است پس از جراحی و درمان با روش های مختلف ایجاد شود.
هیسترکتومی رادیکال توانایی بانوان برای لذت جنسی را از بین نمی برد. با این که واژن کوتاه تر می شود، ناحیه اطراف کلیتوریس و جداره واژن به همان حساسیت قبل باقی خواهد ماند. با درد و خونریزی هنگام رابطه جنسی در زمان ابتلا به سرطان، این جراحی در واقع زندگی جنسی بانوان را با توقف این عوارض بهبود می بخشد.
تراکلکتومی
تراکلکتومی رادیکال به بانوان اجازه می دهد تا بدون از دست دادن توانایی بچه دار شدن درمان شوند. این عمل جراحی یا از طریق واژن یا شکم انجام می شود و گاهی از لاپروسکوپی استفاده خواهد شد.
این عمل گردن رحم و بخش بالایی واژن را بر می دارد اما بدنه رحم را باقی می گذارد. سپس جراح داخل حفره رحمی را می دوزد تا دهانه رحم بسته شود، همانطور که گردن رحم معمولا این کار را انجام می دهد.
گره های لنفی مجاور نیز با استفاده از لاپروسکوپی برداشته می شود که ممکن است نیازمند برش دیگری باشد. این عمل جراحی از طریق واژن یا شکم انجام می شود.
پس از تراکلکتومی، برخی از بانوان می توانند باردار شوند و با عمل سزارین زایمان کنند، هرچند بانوانی که تحت این عمل جراحی قرار گرفته اند در معرض خطر بیشتر سقط جنین قرار دارند.
تخلیه لگن
این عمل برای موارد بسیار خاص بازگشت سرطان گردن رحم استفاده می شود. در این عمل جراحی همان اندام ها و بافت ها مانند هیسترکتومی برداشته می شود. بعلاوه، مثانه، واژن، راست روده و بخشی از کولون بسته به انتشار سرطان برداشته خواهد شد.
اگر مثانه برداشته شود، به روش جدیدی برای نگهداری و تخلیه ادرار نیاز خواهید داشت. این معمولا به معنای استفاده از تکه کوچکی از روده به عنوان مثانه جدید است. مثانه جدید ممکن است به دیواره شکم وصل شود. هنگامی که بیمار سوند کوچکی را در یوروستومی (مجرایی کوچک) قرار می دهد ادرار خارج خواهد شد. یا این که ادرار بصورت مداوم وارد کیسه پلاستیکی کوچکی می شود که جلوی شکم وصل است.
اگر راست روده و بخشی از کولون برداشته شود، باید روش جدید برای دفع ایجاد شود. این کار با وصل کردن باقیمانده روده به دیواره شکم انجام می شود تا مدفوع از طریق حفره ای کوچک (استومی) خارج شود و داخل کیسه پلاستیکی کوچکی در جلوی شکم جمع شود. در برخی موارد، امکان برداشتن بخش سرطانی کولون (مجاور گردن رحم) و پیوند دوباره انتهای کولون وجود دارد تا به هیچ کیسه یا وسیله خارجی نیاز نباشد.
اگر واژن برداشته شود، می توان واژن جدیدی با پوست، بافت روده یا پیوند ماهیچه و پوست ساخته شود.
تاثیر جنسی تخلیه لگنی
دوران نقاهت تخلیه کامل لگن زمان زیادی طول می کشد. بیشتر بانوان تا شش ماه مانند قبل نخواهند شد. برخی می گویند این دوره یک یا دو سال طول کشیده است.
با این حال، این بانوان می توانند زندگی شاد و مفیدی را بگذرانند. با تمرین می توانند میل جنسی، لذت و ارگاسم را نیز تجربه کرد. جراحی برداشتن گره های لنفی مجاور
نمونه برداری گره لنفی پاراشاهرگی
معمولا حین جراحی هیسترکتومی رادیکال، گره های لنفی مجاور شاهرگ شکمی برداشته می شود. به این کار نمونه برداری گره لنفی پاراشاهرگی می گویند. گره های لنفی ممکن است حین جراحی برای آزمایش سریع به آزمایشگاه فرستاده شود. اگر گره های لنفی پاراشاهرگی نشانی از سرطان داشته باشند ممکن است جراحی متوقف شود و در عوض رادیوتراپی یا شیمی درمانی انجام گیرد. اگر گره ها سرطانی نباشد، معمولا گره های لنفی لگنی برداشته می شود و هیسترکتومی رادیکال تکمیل خواهد شد.
هر بافتی که در جراحی برداشته شود برای بررسی انتشار سرطان به آزمایشگاه فرستاده می شود.
دیسکسیون گره های لنفی لگنی
سرطانی که در گردن رحم آغاز می شود می تواند به گره های لنفی (مجموعه هایی به اندازه لوبیا از سلول های دستگاه ایمنی) لگن گسترش یابد. جراح برای بررسی گسترش گره های لنفی، ممکن است برخی از این گره های لنفی را بردارد. این عمل با عنوان دیسکسیون گره های لنفی لگنی یا نمونه برداری گره های لنفی شناخته می شود. این کار همزمان با هیسترکتومی یا تراکلکتومی انجام خواهد شد.
برداشتن گره های لنفی می تواند منجر به مشکلات تخلیه مایعات در پاها و باعث تورم شدید پاها با عنوان تورم لنفاوی شود.
نگاشت و بیوپسی گره لنفی نگهبان
نگاشت و بیوپسی گره لنفی نگهبان عملی است که در آن جراح تنها گره(های) لنفی را که احتمالا سرطان اول در آن ها گسترش یافته است پیدا می کند و بر می دارد. برای این کار جراح در شروع جراحی یک ماده رادیواکتیو و/یا رنگ آبی را به گردن رحم تزریق می کند. رگ های لنفاوی این مواد را در همان مسیری احتمالی سرطان پیش می برد. اولین گره(های) لنفی که رنگ یا ماده رادیواکتیو به آن می رسد گره(های) نگهبان است. برداشتن تنها یک یا چند گره لنفی خطر عوارض جانبی جراحی نظیر تورم پاها را به حداقل می رساند.
پس از تزریق ماده، گره(های) لنفی را می توان با استفاده از یک دستگاه ویژه برای تشخیص رادیواکتیویته در گره ها یا با جستجوی گره های آبی پیدا کرد. برای بررسی تاییدی، اغلب هر دو روش استفاده می شود. سپس جراح گره(ها)ی حاوی رنگ یا رادیواکتیویته را بر می دارد.
نگاشت گره لنفی نگهبان ممکن است برای موارد خاص مرحله یک سرطان گردن رحم بکار برود. برای تومورهای کمتر از ۲ سانتی متر بهتر جواب می دهد. اگر جراح قصد بیوپسی گره لنفی نگهبان را داشته باشد، باید درباره مناسب بودن این عمل با او گفتگو کنید.
حتی اگر نگاشت گره لنفی نگهبان، گره لنفی را برای بیوپسی نشان ندهد، جراح به احتمال زیاد گره های لنفی آن طرف لگن را بر می دارد تا از زدودن سرطان اطمینان یابد. همچنین هر گونه گره لنفی بزرگ شده یا مشکوک نیز باید در زمان جراحی برداشته شود، حتی اگر با رنگ مشخص نشود.
مطالعه بیشتر:
سرطان دهانه رحم با چه روش های قابل تشخیص است؟
علت سرطان دهانه رحم چیست و چگونه درمان می شود؟
سرطان دهانه رحم چه علائمی دارد و نشانه های خطر کدامند؟
دیسپلازی دهانه رحم ، درمان و علت دیسپلازی دهانه رحم چیست؟
