نکات لازم در شیردهی پستانی (با سینه) موفق
پستان های مادر در هفته اول پس از زایمان تغییرات چشمگیری می کند تا بتوانند وظیفه تولید و جاری کردن شیر را آغاز کنند. به طور طبیعی زمانی که مقدار زیادی شیر در پستان مادر تولید می شود، طیف گسترده ای از تغییرات نیز بوجود می آید، اندازه پستان ها بزرگتر و بافت پستان ها سفت تر می شود و شیر به راحتی جریان پیدا می کند. این نکات عاملی است که به پستان ها و نکاتی که شیر دهی را آسان تر می کند، توجه کنید. نکات زیر به شما کمک می کند تا بدانید باید منتظر رخ دادن چه اتفاقاتی باشید و چه زمانی به کمک نیاز دارید.
شیردهی پستانی - شیر مادر
به طور معمول تولید شیر مادر بین روزهای دوم تا چهارم پس از زایمان افزایش می یابد.
آغوز شیر زرد رنگی است که در روزهای ابتدایی پس از زایمان به میزان نسبتا کمی تولید می شود. در واقع تولید آن ماه ها قبل از زایمان در دوران بارداری آغاز شده و تا چند روز پس از زایمان ادامه می یابد. فرآیند تولید شیر بیشتر، به روند ترشح لاکتوژن شناخته شده است، که به طور تقریبی دو تا چهار روز پس از زایمان این هورمون ترشح می شود و شیر جریان پیدا می کند. در گذشته مرحله ترشح لاکتوژن با مدت زمانی که هنوز مادر در بیمارستان بستری بود همزمان می شد و زمانی که مادر مرخص می شد، شیر او به اندازه کافی زیاد شده بود و پرستاران می توانستند به او کمک کنند و به او بگویند که شیردهی او صحیح است یا خیر یا برای اینکه شیردهی به شکل رضایت بخشی انجام گیرد باید دوباره فرایند شیردهی را آغاز و تمرین کند. امروزه مادران مرحله لاکتوژن را در منزل تجربه می کنند، ممکن است آنها با احساس ناراحت کننده ای که حتی آن را تصور هم نمی کردند مواجه شوند. حتی اگر نوزاد را در حالت درستی در آغوش گرفته باشند باز هم شیردهی سختی را با پستان های ورم کرده تجربه می کنند.
شکل ظاهری پستان مادر در شیردهی
پستان های مادری که میزان شیر او در حال افزایش است بزرگتر، سفت تر، سنگین تر، گرم تر و حتی دردناک تر می شود. در حالی که این تغییرات در برخی از خانم ها بیشتر از بقیه خود را نشان می دهد. اکثر مادران می گویند، بدون اینکه احساس ناراحتی کنند شیر آنها افزایش پیدا کرده است.
شکل ظاهری پستان مادر زمانی که مقدار کمی آغوز زرد رنگ در آن وجود دارد در مقایسه با زمانی که مقدار زیادی شیر سفید رنگ در آن وجود دارد بسیار متفاوت است. افزایش تولید شیر مادر با چکه کردن خودبخود یا دیدن شیر در دهان نوزاد قابل مشاهده است.
اکثر اوقات افزایش تولید شیر دو روز و نیم تا سه روز پس از زایمان اتفاق می افتد. مادرانی که زایمان آنها به صورت طبیعی بوده و قبلا هم تجربه زایمان داشته اند در مقایسه با مادرانی که نوزاد خود را به صورت سزارین به دنیا می آورند و اولین زایمان آنها بوده سرعت جریان شیرشان بیشتر است. گرچه گاهی اوقات زیاد شدن شیر در روز پنجم یا هفتم پس از زایمان اتفاق می افتد.
ممکن است تاخیر در جریان شیر به دلیل مشکلات پزشکی یا احساس افسردگی و ناراحتی زیاد مادر باشد. به عنوان مثال با مادری مواجه شدم که به دلیل فشار خون بالا مرحله لاکتوژن او به تاخیر افتاده و مقدار شیر او بسیار کم شده بود. از دست دادن خون زیاد هنگام زایمان، عفونت های شدید، تجربه درد زیاد یا فشار عاطفی زیاد، همه عوامل موثر در کاهش مقدار شیر هستند.
برای بسیاری از خانم ها تورم پستان بسیار ناراحت کننده است و برای تعداد کمی از آنها غیر قابل تحمل خواهد بود. برای اکثر مادران این اتفاقی است که به طور طبیعی آغاز و به ندرت با مشکل مواجه خواهند شد. در حالی که برخی از مادران نگران این هستند که آیا شیر آنها به خوبی جریان دارد یا در شیردهی موفق هستند!
بررسی ها نشان می دهد عدم تورم پستان ها پس از زایمان نشان دهنده وجود مشکل است.
چه زمانی برای شیردهی به کمک نیاز داریم؟
درصد بسیار کمی از مادران به علت بیماری های پس از زایمان، شیر در پستان آنها به صورت طبیعی جریان پیدا نمی کند و شیر دهی کامل برای آنها امکان پذیر نیست. این خانم ها تورم پستان را خیلی کم یا اصلا تجربه نمی کنند و مقدار شیر آنها به اندازه کافی زیاد نمی شود تا نوزاد سیر شود. به همین دلیل من هرگز این جمله مادران را نادیده نمی گیرم که می گویند « من مطمئن نیستم شیر در پستان من به خوبی جریان دارد یا نه! » اگر نوزاد پس از وعده شیردهی باز هم احساس گرسنگی می کند و شما فکر می کنید که با گذشت چهار روز پس از زایمان هنوز شیرتان کافی نیست، با پزشک نوزاد تماس بگیرید و نوزاد را وزن کنید تا مطمئن شوید پس از تولد وزن زیادی را از دست نداده باشد.
اگر تورم پستان شما بسیار شدید و دردناک است نیز باید مورد بررسی قرار گیرد زیرا اگر پستان به شدت ورم کند جریان شیر در آن با مشکل مواجه می شود و درنتیجه میزان تولید شیر کاهش می یابد. تورم شدید، می تواند درد و ناراحتی زیادی را برای مادر به همراه داشته باشد و ممکن است نوزاد نتواند نوک پستان را به درستی در دهان بگیرد و در نتیجه نوک پستان زخم شده و نوزاد شیر کمتری می خورد. اگر ورم پستان شما خیلی زیاد است با پزشک خود یا پزشک نوزاد تماس بگیرید و از آنها درخواست کنید تا مشاور شیردهی به شما معرفی کند تا با کمک او و با استفاده از پمپ های شیر دوشی شیر خود را دوشیده و پستان ها را نرم تر کنید.
معمولا مادر قبل از شیردهی باید احساس پری در سینه های خود داشته باشد (نشان می دهد شیر آماده است) و پس از شیردهی حس کند پستان های او نرم شده است.(نشان می دهد پستان خالی شده است)
توصیه می شود برای آغاز شیردهی هر بار از یکی از پستان ها استفاده کنید و به نوبت پستان ها را عوض کنید. برخی از مشاورین شیردهی می گویند شما می توانید از سنجاق قفلی استفاده کنید و آن را به پستان بندی که شیردهی را با آن آغاز کرده اید بزنید تا به یاد داشته باشید که بار دیگر با کدام پستان شیردهی را آغاز کنید. برخی از مادران که در شیردهی موفق هستند، ادعا می کنند نیازی به یاد آوری نیست زیرا پستانی که پرتر است کاملا مشخص است. سعی کنید، یاد بگیرید در طول دوران شیر دهی به تغییراتی که در پستان ها رخ می دهد توجه خاص داشته باشید.
پستان ها در طول شب به خصوص پس از طولانی ترین فاصله بین دو وعده شیردهی باید پر شده باشند به طوری که شیر روی ملحفه چکه کند یا اینقدر پر باشند که قبل از بیدار شدن نوزاد برای شیر خوردن، مادر را از خواب بیدار کنند. اینها شاخصه های دیگری مبنی بر فراوانی تولید شیر هستند.
مشکلات شیردهی به نوزاد
به طور کلی اگر پس از شیردهی، هنوز پستان پر است نشان دهنده این است که نوزاد نمی تواند به شکل موثری شیر موجود در پستان مادر را تخلیه کند. همچنین اگر قبل از شیردهی پستان مادر پر نباشد به این معنی است که شیر کافی برای نوزاد وجود ندارد. پر بودن پستان به صورت موضعی و متمرکز حاکی از وجود مشکل است.
ممکن است نوک پستان مادر در چند روز اول پس از شیردهی کمی دردناک و ملتهب شود. البته این امکان وجود دارد که زخم یا ترک نوک پستان فقط در چند روز ابتدایی شیردهی وجود داشته باشد و با شیردهی بیشتر بهبود یابد. احساس ناراحتی نباید در فرآیند شیردهی مشکلی ایجاد کند و معمولا وقتی مقدار شیر افزایش می یابد مادر حس بهتری پیدا می کند. پس از پایان هفته اول، شیردهی بسیار آسان تر خواهد شد.
درد نوک سینه در شیردهی
ممکن است درد نوک پستان خیلی شدید باشد به شکلی که مادر از شیر دادن وحشت داشته و درد را در طول مدت شیردهی تحمل کند یا این درد تا بعد از هفته اول نیز ادامه داشته باشد. همه این علائم غیر طبیعی است. اکثر آنها نشان دهنده این است که نوزاد به درستی شیر نمی خورد. اگر نوزاد پستان را به درستی در دهان نگیرد یا در مکیدن شیر مشکل داشته باشد، نه تنها باعث بروز درد و ناراحتی در پستان شما می شود، بلکه نوزاد نیز شیر کافی نمی خورد. بنابراین اگر شما سوزش و درد شدیدی در نوک پستان خود احساس می کنید باید برای اصلاح روش شیردهی خود کمک بگیرید و به صورت مرتب نوزاد را وزن کنید. گاهی اوقات وقتی زخم شدیدی در نوک پستان وجود دارد باید از دستگاه های شیردوشی الکترونیکی بیمارستانی برای دوشیدن شیر استفاده کنید تا زخم نوک پستان بهبود یابد.
دلایل نشت شیر مادر یا ترشح شیرمادر
در طول دوران شیردهی هورمونی به نام اکسی توسین Oxytocin از غده هیپوفیز مغز ترشح می شود. این هورمون نقش بسیار مهمی در موفقیت مادر برای شیردهی دارد، زیرا این هورمون روی سلول های ماهیچه ای کوچکی که اطراف غدد تولید شیر قرار دارند، تاثیر گذاشته و به آنها فشار وارد می کند و این فشار باعث می شود شیر از غدد شیری بیرون بریزد و وارد سوراخ های نوک پستان شود. نشت شیر مادر یا همان سرازیر شدن شیر یا واکنش جاری شدن شیر است. اکسی توسین کمک می کند نوزاد شیر تولید شده در غدد شیری مادر را بخورد. زمانی که ذخیره شیر مادر به ثبات برسد، واکنش جاری شدن شیر باعث می شود مادر حس های خاصی از قبیل مورمور شدن، احساس فشار، حس سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش را در پستان خود داشته باشد. ممکن است پس از چند هفته مادر حساسیت هایی در پستان خود حس کند. زمانی که واکنش جاری شدن شیر اتفاق بیافتد، نوزاد قورت دادن شیر را نیز آغاز می کند و شیر از پستان دیگر نشت می کند یا ترشح می کند. حتی قبل از اینکه شیردهی به نوزاد را آغاز کنید، شنیدن صدای گریه نوزاد یا در آغوش گرفتن او می تواند باعث نشت شیر مادر شود.
گرچه بسیاری از مادران بدون اینکه علائم قابل توجهی از واکنش جاری شدن شیر را تجربه کنند به نوزاد خود شیر می دهند، اما اگر پس از گذشت سه هفته هیچ علامتی مبنی بر وجود حس های معمول هنگام جاری شدن شیر دریافت نکردید به این معنا است که ذخیره شیر کم است. به طور کلی هرچه ذخیره شیر مادر بیشتر باشد علائم و نشانه های ترشح شیر مادر نیز بیشتر است. در عین حال این یک قانون کلی و مطلق نیست. اگر در مورد ذخیره شیر خود شک دارید می توانید نوزاد را وزن کنید.
مطالعه بیشتر:
- مقدار مناسب شیردهی
- سلامت استخوان ها در دوران بارداری و شیردهی
- آیا آنچه میخورید بر شیرتان اثر میگذارد؟
