آیا درمان افسردگی در بارداری امکان پذیر است؟
بارداری و زایمان در زندگی هر مادری موجب شادی و لذتی عمیق می شود، اما گاهی برخی از مادران بجای هیجان، خوشحالی و اشتیاق دچار غم و اندوه شده و درمان افسردگی در بارداری برایشان ضروری می شود. همانطور که می دانید در دوران بارداری علاوه بر جسم و ظاهر، روح و روان مادر باردار نیز دستخوش تغییرات بسیاری می شود، بیش از حد احساساتی می شود، با کوچکترین دلایل به شدت ناراحت یا گریان می شود و نسبت به هر چیزی واکنش نشان می دهد و یا دمدمی مزاج می شود. درواقع درمان افسردگي در بارداري مجموعه ای از حمایت های عاطفی و درصورت نیاز درمان های دارویی است که در ادامه توضیح خواهیم داد.
افسردگی در دوران بارداری
محققین و پزشکان پس از مطالع فراوان دریافتند که افسردگی دوران بارداری حتی می تواند بیشتر و شایع تر از افسردگی پس از زایمان باشد. یک مادر از 5 مادر در دوران بارداری با علائم فسردگی و حدود یک مادر از 10 مادر با افسردگی حاد و نیازمند به مصرف دارو در دوران بارداری مواجه هستند.
آنها همچنین دریافتند که افسردگی بارداری اغلب موجب شروع بیماری اختلال روانی افسردگی در بانوان می شود و خطر افسردگی پس از زایمان را افزایش می دهد.
ویژگی های شایع افسردگی در دوران بارداری عبارت اند از: کاهش اشتها، کم خوابی، خستگی و فراموشی که البته از علائم معمول بارداری است و گاهی ممکن است افسردگی بدون این علائم ادامه یابد، اما اصلی ترین علائم آن بدبینی و دمدمی مزاجی هستند.
علائم شایع افسردگی دوران باردای
علائم شایع افسردگی در دوران بارداری عبارت اند از:
- بی حوصلگی
- کج خلقی، زود رنجی
- کاهش انرژی
- کم خوابی یا پرخوابی
- کاهش اشتها
- احساس گناه یا خودتخریبی بیش از حد
- احساس ناامیدی یا بیهودگی زندگی
برخی علائم دیگر اختلال خلقی نیز در افسردگی بارداری وجود دارند که می توانند بر فعالیت های روزمره، شغل و کارهای خانه یا مسئولیت های دیگر تاثیرگذار باشند که در برخی شرایط ممکن است استفاده از داروهای ضد افسردگی مجاز در بارداری زیر نظر پزشک ضرورت پیدا کند.
عوامل بروز افسردگی بارداری
بطور کلی هورمون های بارداری موجب تغییر احساسات و خلق و خوی مادر باردار می شوند اما این امر تنها در سه ماهه اول با کاهش استروژن و افزایش پروژسترون و اضافه شدن تهوع می تواند دلایل هورمونی داشته باشد، اما در ادامه بارداری تنها هورمون ها نیستند که موجب بروز افسردگی مادر می شوند.
افسردگی دوران بارداری نیز مانند سایر افسردگی ها و اختلالات روانی عوامل چندگانه ای دارند. مداخله چند عامل می تواند موجب آغاز افسردگی در بارداری شود. به عنوان یک مادر باردار باید بپذیرید که این دوران با تغییرات روحی، روانی و جسمی بسیاری همراه است و تمام این موارد بدلیل پرورش و رشد یک موجود زنده در درون بدن تان صورت می گیرد.
اگر اولین بارداری خود را تجربه می کنید باید خود را با مشکلات احتمالی زیر سازگار کنید:
- اگر بارداری تان ناخواسته و بدون برنامه ریزی بوده است
- اگر با خانواده خود اختلاف دارید، باید بدانید که در دوران بارداری کدورت های حل نشده موجب آزار بیش از حد مادر می شود
- اگر شاغل هستید، ممکن است نتوانید دوری از کار را تحمل کنید و یا هنگام کار با همکاران خود مشکل داشته باشید
- اگر در سنین پایین باردار شده اید، سازگاری روحی با بارداری و شرایط زندگی دشوار خواهد بود و نیاز بیشتری به مادر خود خواهید داشت
مهم ترین عواملی که می توانند که موجب بروز افسردگی بارداری شوند عبارت اند از:
- بارداری پر خطر و همراه با مشکلات پیچیده
- اختلالات و ناهنجاری جنین
- مشکلات ناباروری در گذشته
- سابقه سقط جنین
- سابقه افسردگی پیش از بارداری
روش های درمان افسردگی در بارداری در سه ماه اول
مادران بارداری که در این دوران به افسردگی مبتلا می شوند، برای درمان افسردگی در بارداری، مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو تردید دارند، زیرا نگران افکار اطراف خود هستند.
در همه موارد درمان افسردگی بارداری همراه با مصرف دارو نیست حتی داروهای ضد افسردگی مجاز در دوران بارداری گام اخر برای درمان این عارضه هستند، گاهی تنها مدیریت آن با کاهش عوامل استرس زا، مشاوره، حمایت و روان درمانی های دیگر می توانند مفید باشند. تنها در موارد افسردگی حاد مادر باید داروهای ضد افسردگی در بارداری مصرف کند. در این شرایط نیز داروهای سازگار با بارداری تجویز می شوند که برای جنین و مادر بی خطرند.
اما اگر افسردگی بارداری درمان نشود و به همان شکل رها شود، برای مادر و جنین عواقب خطرناکی بدنبال خواهد داشت. سه ماهه اول بارداری اغلب دوره دشواری است زیرا به دلیل تغییرات هورمونی علائم ناخوشایندی مانند تهوع و خستگی و بی حالی بر روی زندگی مادر سایه می افکند. این تغییرات هورمونی در اوایل بارداری می توانند موجب ابتلاء مادر به افسردگی شوند. در این مرحله از بارداری نباید از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد زیرا زمان شکل گیری اندام های حیاتی جنین است و با این کار آسیب جبران ناپذیری به سلامت او وارد می شود.
بهترین داروی ضد افسردگی چیست؟
برای درمان افسردگی در بارداری در سه ماهه اول بجای مصرف دارو باید از روش های دیگری مانند حمایت خانوادگی از نگهداری فرزند بزرگتر، همکاری در کارهای خانه، استراحت بیشتر، ارتباط با دوستان و تفریحات سالم بهره برد. مشاوره درمانی نیز اغلب مفید است و شما را مجبور می کند تا درباره استرس ها، نگرانی ها و افکار آزاردهنده و احساسات ناخوشایند خود صحبت کنید. درواقع حمایت عاطفی همسر و خانواده بهترین داروی ضد افسردگی در دوران بارداری است.
روش های درمان افسردگی در بارداری در سه ماه دوم و سوم
اما در سه ماهه دوم بارداری اگر افسردگی مادر نسبتاً شدید باشد و به کمک مشاوره و راه حل های دیگر بهبود نیابد، احتمالاً پزشک داروهای ویژه ای را تجویز می کند.
اما بیشتر پزشکان توصیه می کنند مصرف داروهای ضد افسردگی را طی هفته های پایانی بارداری به تدریج کاهش دهید زیرا برخی از داروها می توانند در این مرحله موجب بروز علائم ترک دارو در نوزاد شوند.
به هر حال مادرانی که پیش از بارداری از افسردگی حاد رنج می بردند و به دارو درمانی طولانی مدت نیاز داشته اند، از آنجا که برای کنترل بیماری خود نباید مصرف داروها را حتی در بارداری نیز قطع کنند، باید بتوانند خطرات ناشی از آن را کنترل کنند و آسیب های آن را به حداقل برسانند.
با کاهش و به حداقل رساندن دوز داروهای ضد افسردگی، تحت نظر پزشک بودن، استفاده از روش های درمانی دیگر مانند مشاوره در دوران بارداری می توان احتمال خطر اختلال رشد جنین را کاهش داد.
بطور کلی افسردگی بارداری و یا پس از زایمان می تواند موجب بروز مشکلات بسیاری نه تنها برای شما بلکه برای کودک و خانواده تان ایجاد کند، اما با تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می توان شانس بهبودی را بالا برد. در حقیقت هدف از تشخیص و درمان سریع، بازگرداندن توانایی پرورش و نگهداری فرزندتان است.
به همین دلیل به شما توصیه می شود، اگر قصد بارداری دارید و یا در حال حاضر باردار هستید و یا حتی زایمان خود را پشت سر گذاشته اید، با مشاهده هر گونه علائم افسردگی ذکر شده، برای درمان افسردگی در بارداری از پزشک خود بخواهید تا شما را به یک روانشناس معرفی کند.
فراموش نکنید که شما باید از تمامی لحظات بارداری، شیردهی و تربیت فرزند خود لذت ببرید و تمامی موانع این هدف ارزشمند را از سر راه بردارید.
مطالعه بیشتر:
1- آیا افسردگی بارداری به جنین آسیب می‌رساند؟
2- چگونه با افسردگی پس از سقط جنین کنار بیاییم؟
3- تاثیر ورزش در دوران بارداری بر خستگی و افسردگی پس از زایمان
4- شناخت علائم و درمان افسردگی پس از زایمان
