تاثیر استرس بر بارداری و بر سلامت کلی بدن چیست؟
احتمالاً این جمله را بارها شنیده اید که می گویند خانم هایی که تمام تلاش و دغدغه فکری آنها در زندگی این است که به هر قیمتی باردار شوند و از این موضوع تحت استرس و نگرانی شدیدی قرار دارند، بسیار دیرتر و دشوارتر از سایرین به هدف خود که مادر شدن است دست می یابند. ولی آیا این مساله از نظر علمی صحت دارد؟ تاثیر استرس بر بارداری چیست؟ استرس دقیقاً چه تاثیری بر فرآیند لقاح و باروری خانم ها دارد!
تاثیر استرس بر سلامت کلی بدن...
نقش دقیق استرس و چگونگی تاثیر آن بر بدن و نیز تاثیر استرس بر باردار شدن هنوز تا حدودی بر ما پوشیده است؛ ولی آنچه که به طور قطع و یقین می دانیم این است که استرس و فشارهای عصبی با تاثیر مخرب بر بسیاری از عملکردهای بدن می توانند مستقیماً سلامت انسان را به خطر بیندازند. قرار گرفتن در معرض استرس شدید با پیامدهای بسیار زیانباری بر سلامت انسان همراه است. براساس مطالعات صورت گرفته برخی از مهمترین عوارض سوء استرس بر سلامت کلی بدن عبارتند از:
- اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن
- ایجاد اختلالات هورمونی
- ابتلا به فشار خون بالا و متعاقب آن ایجاد مشکلات قلبی عروقی
تاثیر استرس بر بارداری چیست؟
پس از پذیرفتن این حقیقت که استرس می تواند باعث ایجاد اختلالاتی در عملکرد صحیح بدن شود مسلما پذیرفتن این امکان که استرس در فرآیند بارور شدن خانم ها نیز تاثیرگذار است چندان دشوار و دور از ذهن نخواهد بود.
در خانم هایی که دارای سیکل ماهانه منظمی هستند در حوالی روز چهاردهم از یک سیکل 28 روزه تخمک از تخمدان آزاد شده و در نیمه دوم سیکل وارد لوله فالوپ می شود. به همین علت برقراری رابطه جنسی در روزهای قبل و بعد از تاریخ دقیق تخمک گذاری می تواند شانس باروری خانم ها را به میزان 80 درصد افزایش دهد.
تاثیر استرس بر بارداری با برهم زدن تعادلات هورمونی
این در حالی است که قرار گرفتن در معرض استرس های شدید و ناگهانی و یا موقعیت های تنش زای نسبتا شدید و پایدار منجر به بروز اختلالات هورمونی در خانم ها خواهد شد. به طوری که در این افراد فرایند تخمک گذاری به شکل نامنظم انجام شده و در برخی موارد اصلا صورت نمی گیرد.
حاصل مطالعاتی که در سال 2010 توسط محققان دانشگاه اکسفورد انگلستان انجام شد نشان داد که احتمال باردار شدن در آن دسته از بانوانی که دارای سطوح بالاتری از هورمون استرس هستند نسبت به دیگر بانوان با کاهشی 12 درصدی همراه است. اگر چه این رقم در نگاه اول بالا به نظر نمی رسد ولی باید این نکته مهم را در نظر داشت که داوطلبان مورد مطالعه در این تحقیق دارای مشکلات نازایی نبوده و از قدرت باروری مطلوبی برخوردار بودند.
امروزه تعداد مادرانی که اولین بارداری خود را در سنین بالا تجربه می کنند افزایش یافته است، این در حالی است که توانایی باروری خانم ها با بالا رفتن سن کاهش می یابد. (تا حدود 50 درصد در سنین 35 تا 42 سالگی). در چنین شرایطی همراه شدن این عامل با استرس می تواند سبب کاهش مضاعف توانایی باروری در خانم ها شود.
تاثیر استرس بر بارداری، عوامل تشدید استرس
استرس یا فشارهای روانی واقعیتی طبیعی از زندگی روزمره افراد است، در این میان نباید فراموش کرد بانوانی که با شک و تردید در تلاش برای بارداری هستند در راه دستیابی به آرزوی خود به عنوان مادر شدن با موانع و مشکلات بسیاری روبرو هستند و این مساله خود استرس زا بوده و منجر به تشدید تنش های روزمره زندگی خواهد شد. در نهایت این امر ممکن است آنها را درگیر دور باطلی کند که گریز از آن اغلب بسیار دشوار است. از سویی دیگر این عده از خانم ها همواره در معرض سیلی از توصیه ها و نصیحت های ناخواسته از سوی بستگان، خانواده و اطرافیان خود قرار دارند. در حالیکه شنیدن توصیه های ناخوشایندی نظیر: "نگران نباش اگر آرامش خود را حفظ کنی همه چیز حل می شود!" علی رغم آنکه براساس حقیقتی استوار است ولی نه تنها راهگشا نبوده بلکه بر عکس منجر به تشدید استرس و ناراحتی آنها نیز خواهد شد.
نیازی نیست که افکار و احساسات خود را در مورد آرزوی مادر شدن در ذهن و ضمیر خود محبوس کنید ولی برای پیشگیری از مواجهه با واکنش منفی یا دلسرد کننده افراد (اگرچه به صورت غیرعمد و ناخواسته) بهتر است آنها را فقط با اعضای خانواده و یا دوستان بسیار معتمد خود در میان گذاشته و برای دلگرم شدن و برخورداری از حمایت آنها هر دو روز یکبار آنها در جریان تلاش ها و پیشرفت های خود برای باردار شدن قرار دهید.
راه حل تاثیر استرس بر بارداری
متاسفانه برای حل این مشکل درمان معجزه آسایی وجود ندارد! بنا به گفته پزشکان متخصص باروری در زوجینی که در سنین باروری قرار دارند –در بانوان زیر 35 سال- 3 الی 4 بار در هفته آمیزش جنسی طبیعی و بدون استفاده از روش های پیشگیری باید پس از گذشت 6 الی 12 ماه تلاش به تشکیل نطفه و بارداری منجر شود. در غیر اینصورت این زوج نابارور تلقی شده و به منظور تشخیص علت ناباروری باید آزمایشات مربوطه را انجام دهند.
چنانچه علی رغم بررسی های انجام شده نتیجه آزمایشات نرمال به نظر رسیده و توضیحی در رابطه با علت بروز ناباروری یافت نشد تنها وظیفه شما این خواهد بود که با تغییر در سبک زندگی هر اقدامی را که لازم می دانید در جهت افزایش احتمال باروری خود انجام دهید. به عنوان مثال با توجه به اینکه اکنون از پیامدهای زیانبار استرس بر فرایند بارداری خود مطلع شدید اولین قدم این خواهد بود که حداکثر تلاش خود را در جهت کاهش و مدیریت آن صرف کنید. گرچه عمل به این توصیه تا حدودی دشوار است ولی با این حال با استفاده از تدابیر زیر می توانید اثرات منفی استرس را کاهش داده و یا آن را تا حد امکان محدود و کنترل کنید:
- به زندگی زناشویی خود غنای بیشتری بخشیده و سعی کنید به جای آنکه رضایت جنسی خود را تحت تاثیر قرارداده و در هنگام مقاربت تمام توجه خود را با نگرانی بر مثبت شدن تست بارداری متمرکز کنید با دوری از تنش ها از انجام این رابطه لذت ببرید.
- آرامش خود را حفظ کرده و با شمردن دائم روزهای سیکل ماهانه باعث تشدید استرس در خود نشوید.
- از فنون و تکنیک های تنفسی استفاده کنید.
- روزانه به طور منظم به انجام تمرینات تن آرامی بپردازید.
- ورزش کنید.
- به سلامت تغذیه خود اهمیت بیشتری دهید.
- به خواب و استراحت کافی بپردازید.
- از مکان ها، فعالیت ها و افرادی که منجر به ناراحتی و غم و اندوه شما می شوند دوری کنید.
- اوقاتی از روز را به انجام فعالیت های مورد علاقه خود مانند گردش، مطالعه و یا یک دوش ولرم و طولانی اختصاص دهید.
باتوجه به تاثیر استرس بر بارداری، مسلما عمل به توصیه های بالا موجب رفع مشکلات باروری شما نخواهد شد ولی با این حال با از میان بردن استرس و نگرانی ناشی از عدم موفقیت در بارداری فرآیند باروری را به طور غیرمستقیم تحت تاثیر قرار داده و به شما کمک خواهد کرد که با دید مثبت تری به زندگی نگاه کنید و شاید این دقیقا همان چیزی باشد که بدن شما برای پذیرا شدن موجودی کوچک در خود به آن نیاز داشته باشد.
بیشتر بدانید:
1- کنترل استرس در بارداری با 10 راهکار ساده
2- تاثیر استرس در دوران بارداری بر روی جنین
3- آیا استرس مانع بارداری میشودوراه های از بین بردن استرس چیست؟
4- نگرانی و استرس در دوران بارداری برای مردان
