برفک دهان نوزاد چیست و چگونه بفهمیم نوزاد مبتلا به برفک شده؟
برفک دهان نوزاد عفونت مخمری دهانی است که در اثر آن لکه های سفیدی روی زبان نوزاد ایجاد می شود و مکیدن یا غذا خوردن را با دشواری همراه می سازد. البته جای نگرانی نیست، این مشکل بسیار شایع بوده و به راحتی برطرف می شود. وجود لکه های سفید رنگ در دهان نوزاد شیرخوار و نیز بی قراری زیاد هنگام شیرخوردن، نشانه عفونت مخمری دهانی است که اصطلاحاً برفک دهان نوزاد نامیده می شود. شاید نمونه هایی از این نوع عفونت ها را تجربه کرده باشید و درک کنید نوزاد تا چه اندازه احساس ناراحتی می کند. در این مقاله درباره برفک و راه های تسکین آن، گفتگو خواهیم کرد.
برفک دهان نوزاد چیست؟
برفک عفونت مخمری متداول و بی خطری است که به صورت لکه یا زخمهای سفید یا زرد رنگ با شکل نامنظم روی لثه ها، زبان، طرفین و سقف دهان می پوشاند. عامل برفک نوعی قارچ یا مخمر به نام کاندیدا آلبیکانس است که علی رغم بی خطری می تواند برای نوزاد ناراحت کننده و دردناک باشد. همچنین چنانچه نوزاد از شیرمادر تغذیه کند، عامل عفونت قابل انتقال به پستان است.
علت ایجاد برفک دهان نوزاد چیست؟
اگرچه عفونت قارچی به نام برفک در دهان نوزاد ظاهر می شود، اما احتمالاً منشا آن عفونت کانال زایمان است که نوزاد از طریق آن متولد می شود. کاندیدا ارگانیسمی است که به طور معمول در دهان یا واژن به‌صورت هم‌زیستی مسالمت آمیز و بدون ایجاد بیماری زندگی می‌کند و توسط میکروارگانیسم های دیگر کنترل می شود. اگر فرد به موجب بیماری آنتی بیوتیک مصرف کند یا تغییرات هورمونی مانند بارداری داشته باشد، تعادل به هم خورده و موجب رشد بی رویه قارچ و ایجاد عفونت می شود.
از آنجا که معمولاً نوزادان هنگام تولد مبتلا به عفونت قارچی برفک می شوند، بروز آن نیز در نوزادان و شیرخواران زیر 2 ماه بیشتر است. در سنین بالاتر، چنانچه نوزاد برای مقابله با سایر عفونت ها آنتی بیوتیک مصرف کند، احتمال ابتلا به برفک وجود دارد. زیرا آنتی بیوتیک باکتری های "مفید" کنترل کننده مخمر را از بین می برد یا سیستم ایمنی را تضعیف می کند.
اگر پستان مادر پس از شیردهی به درستی خشک نشود، مخمر رشد کرده و باعث ایجاد عفونت می شود. پستانک یا بطری می توانند قسمتهای داخلی دهان نوزاد را بیش از حد مرطوب و محیط مناسبی برای شکوفایی مخمرها را فراهم کنند.
چگونه بفهمیم نوزاد مبتلا به برفک شده است؟
لکه های سفیدی که روی دهان شیرخوار مشاهده می شوند، می تواند نشانه بروز برفک یا باقیمانده شیری باشد که نوزاد خورده است، اما آثار و بقایای شیر بیش از یک ساعت باقی نمی ماند.
برای اینکه ببینیم لکه های باقیمانده مربوط به برفک هستند یا شیر می توانیم با استفاده از پارچه نرم و مرطوب یا گاز استریل به آرامی روی لکه بکشیم. اگر رنگ زبان صورتی و ظاهر آن سالم باشد، درمان لازم نیست. اما چنانچه لکه سفید به راحتی پاک نشود و لکه های قرمز زخم مانند از زیر آن نمایان گردد، احتمالاً برفک است و باید به پزشک مراجعه کنید.
بی قراری هنگام غذا خوردن یا مکیدن پستانک به طوری که شیرخوار ابتدا شروع به مکیدن می کند اما پس از مدتی احساس درد کرده و پستان یا پستانک را پس می زند، نشانه دیگر برفک است.
آیا برفک دهان نوزاد مسری است؟
چنانچه در دوران شیردهی هستید، احتمال انتقال عفونت های مخمر از دهان نوزاد به پستان وجود دارد و اگر مادر و نوزاد هر دو تحت درمان قرار نگیرند، دوباره از پستان به دهان شیرخوار منتقل می شود و این چرخه ادامه خواهد یافت.
برفک نوک پستان با علائمی چون سوزش، درد، خارش و پوسته پوسته شدن نوک پستان بروز می کند. ظاهر پستان نیز به رنگ صورتی ملتهب در آمده و براق می شود. همچنین ممکن است در حین شیردهی یا بعد از آن، درد شدید شبیه به تیر کشیدن در سینه احساس گردد.
گاهی اوقات برفک در شیرخواران با التهاب قارچی نواحی از بدن که زیر پوشک قرار می گیرد، همراه می شود. این بثورات پوستی که به آن پوشک سوختگی قارچی نیز می گویند، قرمز، متورم و دردناک هستند و از عفونت های مخمری ناشی می شوند.
درمان برفک دهان نوزاد
از آنجا که برفک به راحتی چرخه وار منتقل می شود، بهتر است هم مادر و هم نوزاد هر دو تحت درمان قرار بگیرند. پزشک متخصص نوزادان و نوزادان برای نوزاد، داروی ضد قارچ مانند نیاستاتین تجویز می کند که بصورت موضعی به مدت 10 روز بر روی لبه های داخل دهان و زبان استفاده می شود. حتماً تمامی لکه های سفید روی دهان را پوشش دهید. در موارد جدی تر فلوکونازول با نام تجاری دیفلوکان تجویز می گردد که یک داروی خوراکی است و با قطره چکان به نوزاد خورانده می شود.
نوزادانی که علاوه بر برفک، به پوشک سوختگی قارچی نیز مبتلا هستند، با یک داروی ضد قارچی که صرفا برای استعمال خارجی در موضع است، درمان می شوند.
اگر برفک پستان دارید احتمالاً به توصیه پزشک باید از کرم ضد قارچ روی سینه استفاده کنید. با وجود درمان، بهبود عفونت به حدود يك هفته زمان نیاز دارد، در غیر اینصورت حتما به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از بروز برفک دهان نوزاد
برای اینکه نوزاد هنگام تولد از کانال زایمان در معرض عفونت قارچی قرار نگیرد، کار خاصی جز سزارین نمی توان انجام داد. اما لازم است مادر با ضدعفونی و استرلیزه منظم پستانک، شیشه شیر و بخشی از شیر دوش که با پستان در تماس است، از عفونت های بیشتر جلوگیری به عمل آورد.
همچنین خشک شدن کامل پستان بعد از هر شیردهی مانع از رشد باکتری یا هر میکروب دیگری خواهد شد. تعویض پد شیردهی بعد از هر بار شیردهی، استفاده از لباس زیر کتان که رطوبت را در خود نگه نمی دارد و شستشوی مرتب لباس زیر با آب داغ و خشک کردن آن در آفتاب توصیه های دیگری است که در جلوگیری از بروز عفونت مؤثرند. از آنجا که آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت های قارچی را از بین ببرند، می توان در صورت لزوم برای درمان مادر و نوزاد از آنها استفاده کرد.
آیا می توان در صورت وجود برفک به شیرخوار شیر داد؟
شیردهی با وجود برفک در پستان مادر یا دهان نوزاد مانعی ندارد اما از آنجا که بسیار دردناک است، باید سریعاً درمان شود. به یاد داشته باشید نور آفتاب دشمن عفونت های قارچی است بنابراین اگر امکان دارد پستان را روزی چند دقیقه در معرض نور آفتاب قرار دهید. فرآورده های پروبیوتیک نیز سرعت بهبود را افزایش داده و قارچ را نابود می کنند، همچنین مصرف آنها در دوران شیردهی بی خطر و مجاز است. اگر شیرخوار هنگام شیرخوردن بی قراری می کند می توانید شیر را دوشیده یا شیر خشک را با شیشه شیر به او بدهید. به محض اینکه علائم از بین رفت و نشانه های بیماری برفک دهان نوزاد رفع می شود. نوزاد دوباره به روال عادی باز می گردد.
بیشتر بدانید:
1- برفک دهان نوزاد ، علائم و درمان
2- 8 دلیل اصلی بیرون آوردن زبان در نوزادان
3- گریه نوزاد هنگام شیرخوردن به چه علت است؟
4- بررسی روش های درمان و تشخیص برفک دهان نوزاد
