وسواس احتکار در کودکان،آیا فرزندم مبتلا به وسواس احتکار است؟

آیا وسواس احتکار در کودکان، برای فرزند شما مشکلی ایجاد می کند؟ا

احتکار و جمع آوری وسواس گونه وسایل، در حال حاضر جزء بیماری های روانپزشکی تشخیص داده نشده و دسته بندی نمی شود، اما می تواند نشانه ای هشداردهنده از مشکلاتی همچون وسواس فکری عملی و یا اختلال دلبستگی واکنشی (RAD) باشد.

برای بچه هایی که از معلولیت ها و ناتوانی های رشدی رنج می برند، این غیرمعمول نیست که اشیایی را جمع‌آوری کنند که ممکن است از نظر دیگران مانند ذخیره کردن و جمع آوری وسواس گونه وسایل بی‌فایده به نظر برسد. البته باید این را در نظر داشت که این مسئله لزوماً هم مشکل ساز و مضر نیست.

اگر از این بابت نگران و ناراحت هستید، سوالات زیر می توانند به شما کمک کنند تا تشخیص دهید که آیا تمایل به جمع آوری و احتکار کردن وسایل در فرزند شما ممکن است نشانه ای از مشکلات روانپزشکی باشد یا اینکه این یک رفتار وسواس گونه است که شما می توانید بر روی آن کار کنید تا به مرور بهبود یافته و برطرف شود. اگر به تمامی چهار پرسش درج شده در متن زیر، با "بله" پاسخ دهید، لازم است تا با پزشک فرزندتان و یا یک متخصص بهداشت روان (روانشناس و یا روانپزشک) برای دریافت کمک مشورت کنید. اما اگر به برخی از این سوال ها با "نه" و به برخی دیگر با "بله" پاسخ دادید، دیگر نیازی به دریافت خدمات تخصصی روانپزشکی نبوده و به جای آن می توانید با عمل کردن به پیشنهاداتی که در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد، از علایق وسواسی دلبندتان برای بهبود ارتباط و تعاملات او استفاده کنید.

سوال اول در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا فرزند من به دلیل علاقه به احتکار و جمع آوری وسواس گونه اشیا، در معرض خطر جسمی قرار دارد؟

فاکتورهای زیادی لازم هستند تا وسواس احتکار در کودکان، واقعا به عنوان یک کار خطرناک محسوب شود. یک اتاق نامرتب و یا اتاقی که پر از چیزهایی است که برای کودک شما بسیار بیشتر از حد تصورتان ارزش دارند، به خودی خود دلیلی برای نگرانی به حساب نمی آید. اما اگر زمانی برسد که فرزند شما به دلیل جمع آوری این وسایل نتواند از اتاق خارج شود و یا بدتر اینکه شما قادر نباشید تا به اتاق او وارد شوید، می توان گفت که با مشکل مواجه شده اید. یا اینکه اگر متوجه شدید که دلبند کوچک شما چیزهایی را جمع آوری و ذخیره می کند که ممکن است مضر و آسیب رسان باشند، از جمله زباله های کثیف و اشیایی که لبه آن ها تیز و برنده است، باز هم می توان گفت که این رفتار او بیانگر وجود یک مشکل بوده و نیازمند مداخله است. البته که حتی در چنین مواردی نیز راه حل وجود داشته و می توان با قرار دادن برخی سطل های ذخیره سازی در اختیار بچه، احتمال خطر را به حداقل رساند. اما به صورت کلی توصیه می شود که اگر این علاقه وسواس گونه، فرزندتان و یا سایر اعضای خانواده شما را در معرض خطر جسمی قرار داده است و یا اینکه کودک در برابر تلاش برای حل این مشکل مقاومت می کند، حتما به یک روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کنید.

سوال دوم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا کودک من غذا را احتکار می کند؟

احتمالا تا به حال شوخی هایی با این مضمون به گوشتان خورده است که در زیر تخت پسران نوجوان انبوهی از جعبه های پیتزا و یا کاغذ ساندویچ های قدیمی را می توان پیدا کرد که بر روی هم انبار شده باشند. شاید این موارد به نظرتان بانمک برسند و با شنیدنشان بخندید! اما واقعیت این است که احتکار مواد غذایی می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی برای کودک و یا نوجوان دلبند شما باشد. بچه هایی که ممکن است غذا را پنهان و احتکار کنند، بیشتر افرادی هستند که از بیماری هایی همچون اختلالات خوردن، سندرم پرادرویلی (مشکلی ژنتیکی که مشکلات عدیده جسمی، جنسی و حتی ذهنی و شناختی را برای فرد مبتلا به بار آورده و به دلیل تمایل بیمار به پرخوری بیش از حد و مرض گونه، حتی با خطر مرگ نیز همراه است) و اختلال دلبستگی واکنشی (یک بیماری روانی نادر که در آن کودک مبتلا در ایجاد دلبستگی های سالم با دیگران با مشکل روبرو است)، رنج می برند.

البته این به هیچ عنوان غیرطبیعی نیست که شکموی بازیگوش شما، میان وعده مورد علاقه اش و یا شکلات و آب نبات هایی که او را از خوردنشان منع کرده اید را در کشوی اتاق خواب و یا کوله پشتی خود قایم کرده باشد. اما اگر متوجه شدید که دلبند دوست داشتنی شما مقادیر زیادی مواد غذایی را برای خودش جمع آوری و ذخیره می کند، در خوردن غذای احتکار شده زیاده روی می کند، برای احتکار مواد غذایی دست به سرقت می زند و یا اینکه یک دلبستگی ناسالم و غیرمعمول به مواد غذایی از خودش نشان می دهد، به طور قطع به یقین وقت آن رسیده است که این مشکل را با یک روانشناس، روانپزشک و یا پزشک متخصص اطفال فرزند خود در میان بگذارید.

سوال سوم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا فرزند من چیزهایی را می دزدد و آن ها را احتکار می کند؟

کودکانی که علاقه وسواسی به جمع آوری چیزهای غیرمعمول دارند، اغلب اشیایی را احتکار می کنند که آن ها را از مکان های مختلف پیدا کرده اند. اما برداشتن فعالانه وسایلی که متعلق به دیگران هستند و یا به قولی دزدیدن آن ها با هدف جمع آوری و احتکارشان، موضوعی است که همواره جای بحث داشته و باعث نگرانی است. البته برای نتیجه گیری در این مورد بسیار مهم است که در ابتدا قصد و دلیل فرزندمان را از این کار در نظر بگیریم: کودکی که درک نمی‌کند، خرت و پرت‌ها و وسایلی که در اتاق نشیمن قرار دارند، متعلق به همان اتاق نشیمن هستند و جایشان در یک کیسه پلاستیکی در اتاق او نیست، قطعا با بچه ای که عمدا وسایل مورد علاقه خواهر و یا برادرش را بدون اجازه برداشته و آن ها را در یک جای مخفی در گوشه اتاق خود پنهان می کند، فرق دارد و در نتیجه باید به شیوه ای متفاوت با این دو برخورد نمود.

قرار دادن اشیا جذاب در خارج از دید به حل مشکل دسته اول کمک می کند اما برای دسته دوم هیچ فایده ای نخواهد داشت. در چنین شرایطی باز هم ممکن است به مشورت با یک متخصص بهداشت روان مانند روانشناس و یا روانپزشک برای تعیین علت دزدی ها نیاز داشته باشید . فراموش نکنید که شناسایی ریشه و علت سرقت های فرزندتان، از اهمیت زیادی برخوردار بوده و به شما کمک خواهد کرد تا به طور موثر برای حل این مشکل قدم بردارید.

سوال چهار در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا تمایل به احتکار کردن، با مشارکت فرزند من در فعالیت های عادی تداخل ایجاد کرده است؟

یک قانون کلی برای تعیین اینکه چه زمانی یک رفتار به اختلال تبدیل می شود، این است که آیا رفتار مورد نظر فرد را از انجام کارهای روزمره عادی باز می دارد یا خیر؟ بنابراین دقت کنید و ببینید که آیا دلبند دوست داشتنی شما می تواند برای رفتن به مدرسه، مجموعه احتکار شده خود را ترک کرده و از آن دل بکند؟ برای بازی با دوستانش چطور؟ اصلا در هنگام صرف وعده های غذایی و فعالیت های خانوادگی شرکت می کند؟ بسیاری از کودکان با نیازهای خاص ممکن است با حضور در کنار اشیاء احتکار شده خود، احساس راحتی و آسایش زیادی داشته باشند، بنابراین به خاطر بسپارید که نیازی نیست دائماً با آن ها سر این مسأله درگیر باشید.

اما اگر احیانا زمانی متوجه شدید که علاقه فرزندتان به جمع آوری وسواس گونه اشیاء، با فعالیت های مهم زندگی او تداخل پیدا کرده است (منظور بسیاری از فعالیت های روزمره و مهم بوده و تنها به مساله ای مانند "منظم نگه داشتن اتاق" معطوف نمی شود)، این نشانه هشداردهنده ای است که به ما می گوید وقت آن رسیده که در این مورد با یک پزشک و متخصص حوزه بهداشت روان کودکان صحبت کنید. پس حواستان را حسابی به نحوه رفتار و فعالیت های فرزندتان جمع کنید تا در صورت بروز هر گونه اختلال به سرعت متوجه آن شوید.

سوال پنجم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا می توانم وسایل احتکار شده فرزند خود را مرتب کنم؟

کودکانی که اطراف خود را با اشیایی که به شدت و به شکلی وسواسی به آن ها علاقه دارند، پر کرده اند، به راحتی و به طور شگفت انگیزی می توانند از هر تغییری در مجموعه ذخیره شده خود آگاه شوند. حتی اگر آن مجموعه تعدادی پاکت کاغذی باشد که به نظر شما به شکلی پراکنده و نامنظم در سراسر زمین پخش شده اند. چنین ویژگی در بچه های احتکارکننده، می تواند انجام هرگونه تلاش برای نظم دهی و پاکسازی مخفی را سخت و حتی ناممکن کند. خب احتمالا تحمل این هرج و مرج برایتان طاقت فرسا است اما در مواردی ممکن است با قول دادن مبنی بر اینکه هیچ چیزی را از بین نبرید، بتوانید به دلبند خود کمک کنید تا کمی نظم و ترتیب را در این آشفته بازار ایجاد کند.

به عنوان مثال می توانید با کودک خود در مورد گزینه هایی مانند سطل های شفاف پلاستیکی صحبت کنید که با وجود برای مرتب نگه داشتن اشیا، همچنان آن ها را در معرض دید قرار می دهد. قفسه های فایل بندی شده که می توان آن ها را روی هم قرار داد، کابینت های مخصوص نگهداری پرونده ها و یا کشو برای مرتب سازی و انباشته کردن وسایل روی هم، واحدهای ذخیره سازی زیر تخت و روش های دیگر، همگی گزینه هایی هستند که با کمک گرفتن از آن ها، علاوه بر نظم دهی به اتاق، به نیاز و علاقه فرزندتان مبنی بر تمایل به جمع آوری و احتکار وسایل مورد علاقه اش، احترام خواهید گذاشت و در نتیجه احتمالا مقاومت فرزندتان درهم شکسته و با شما همکاری خواهد کرد.

اما اگر کودک شما در مقابل همه تلاش ها برای نظم دهی مقاومت می کند و حتی با وجود احترام گذاشتن به علائقش، اجازه نمی دهد که به وسایلش دست بزنید. باید بدانید که این رفتار نشانگر آن است که ممکن است لازم باشدتا با یک متخصص بهداشت روان مشورت کنید.

سوال ششم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا می توانم با موارد احتکار شده توسط فرزندم تعامل داشته باشم؟

اگر با این هدف که وسایل جمع‌آوری شده توسط فرزندتان را دور بیندازید، آن ها را برداشته و یا لمس کنید، بدیهی است که کودک شما داد و بیداد کرده و جلوی این کار را بگیرد.

اما لازم است بررسی کنید و ببینید که آیا فرصتی وجود دارد تا با دلبند خود وارد تعامل شده و با استفاده این وسایل، با او مشغول بازی کردن شوید؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال، کودک خود را دنبال کرده و این طور نشان دهید که به این اشیا علاقه مند شده اید تا با این کار شور و اشتیاق فرزندتان را تحریک کنید. به عنوان مثال از فرزند خود بخواهید تا اشیای مورد علاقه خود را به شما نشان دهد و اینکه یا در مورد آن ها برای شما حرف بزند. راجع به این وسایل از او سوال بپرسید و از همه مهم تر سعی کنید با اشیاء احتکار شده به روشی که کودک شما با آن ها بازی می کند، بازی کنید. این ممکن است دری باشد که از طریق آن می توانید وارد دنیای خصوصی کوچولوی دوست داشتنی و پر رمز و راز خود شوید و قطعا این دربی نیست که بخواهید آن را محکم ببندید. اما اگر از هر راهی که وارد شدید، نتوانستید در این مورد با فرزند لجبازتان تعامل کنید، باز هم لازم است تا از متخصصان حوزه بهداشت روان کودکان یاری بگیرید.

سوال هفتم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا از موارد احتکار شده می توان به عنوان پاداش استفاده کرد؟

پیدا کردن چیزی که برای کودکان دارای نیازهای خاص، به شدت انگیزه دهنده باشد، می تواند یک چالش بزرگ برای والدین به حساب آید. بنابراین اگر فرزند دوست داشتنی شما به وسایلی علاقه دارد که آن ها را با وسواس جمع آوری و ذخیره می کند، ممکن است بتوانید از این علاقه به نفع خود استفاده کنید. با فرض بر اینکه این اشیا مضر نبوده و در عین حال، قابل نظم دهی باشند، شما می توانید در ازای انجام کاری که مورد علاقه و مدنظرتان است، به کودک خود وسیله مورد علاقه اش مثل یک ماشین اسباب بازی، کلید، مجله و یا برگه ای از وجوهاتتان را بدهید. این معامله ای است که برای هردوی شما سود دارد. شما همچنین می توانید راه اندازی یک سیستم جایزه دهی را در نظر بگیرید که پاداش نهایی در آن یکی از کالاهای "مجموعه" مورد علاقه فرزندتان باشد.

سوال هشتم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا می توان از موارد احتکار شده برای تقویت ارتباطات استفاده کرد؟

حرف زدن با کودک در مورد "مجموعه" مورد علاقه او، به جای اینکه در مورد آن داد و بیداد کرده و فریاد بزنید، راهی زیرکانه برای استفاده از این اشیا در جهت رسیدن به اهداف ارتباطی است. یک راه دیگر این است که به فرزندتان اجازه دهید تا در مورد اشیا و موضوعات مورد علاقه خودش از شما سوال کند. به عنوان مثال بچه ای که در خود نیاز چندانی به صحبت کردن و برقراری مکالمه نمی بیند، ممکن است دوست داشته باشد تا در مورد رسیدهای کاغذی، ماشین های اسباب بازی و یا انواع کلیدها از شما سوال بپرسد. این مساله جای امیدواری دارد، زیرا راهی را به سمت بهبود ارتباط میان شما باز خواهد کرد. سعی و تلاشتان بر این باشد تا کشف کنید که کوچولوی شما به احتکار کردن چه وسایلی علاقه دارد و سپس در مورد آن ها با او وارد گفتگو شوید. به علاوه شما می توانید با همکاری یکدیگر اشیایی را برای افزودن به مجموعه جمع آوری شده فرزندتان پیدا کنید. این کاملا طبیعی است که دلبند شما بیشتر تمایل داشته باشد تا در مورد چیزهایی که از نظرش به شدت جالب هستند، حرف زده و در مقابل نسبت به مواردی که از دید او کم ارزش بوده و یا جذابیت کمتری دارند، بی اهمیت رفتار کرده و آن ها را به عنوان مسیر ارتباطی انتخاب نکند.

سوال نهم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا با گذشت زمان و انجام برخی راهکارها، عادت به احتکار در همان وضعیت قبلی خود باقی مانده و یا در جهت مثبت حرکت کرده است؟

زمانی که بچه ها بزرگتر شده و رشد می کنند، ممکن است رابطه آن ها با اشیا احتکار شده به مرور تغییر کند. شاید باور نکنید اما آن ها ممکن است علاقه خود را به این وسایل از دست بدهند و یا اینکه به شما اجازه دهند تا بخشی از اشیاء انبار شده را به سطل زباله منتقل کنید تا فضا برای موارد دیگر باز شود. اگر شانس با شما یاری کند و در طی این مدت توانسته باشید تا برخی از تعاملاتی که کمی قبل تر به آن ها اشاره شد را پرورش داده و تقویت کرده باشید، این احتمال وجود خواهد داشت که عادت به احتکار وسایل در فرزندتان بدتر نشود و یا اینکه حتی شدت آن کمتر شده و رو به بهبودی رود. با این وجود، اگر با گذشت زمان و بزرگ شدن کودکتان، متوجه شدید که پاسخ شما به برخی از سوالات ذکر شده در بالا تغییر کرده و یا اینکه علاقه به جمع آوری وسایل توسط فرزند شما ناسالم به نظر می رسید، به یاد داشته باشید که برای کمک گرفتن درنگ نکنید. شما همیشه می توانید برای حل چنین مشکلاتی از متخصصان این حوزه کمک بگیرید.

سوال دهم در مورد وسواس احتکار در کودکان:

آیا اینکه من چیزهایی را جمع آوری می کنم، نیز احتکار محسوب می شود؟

آیا شما هم وسایلی را دارید که در طی سال ها آن ها را جمع کرده اید، در حالی که از نظر دیگران ارزش کمی دارند؟ جعبه هایی پر از اوراق مدرسه قدیمی فرزندتان؟ رسیدهای برگشتی؟ اسباب بازی ها و وسایل شکسته؟ لباسی که دیگر هرگز آن را نخواهید پوشید؟

بسیاری از ما نسخه احتمالی خود را برای احتکار داریم، نسخه ای کنترل شده تر و کمتر دیوانه تر از آنچه که در زندگی فرزندتان می بینید، اما به آن اندازه کافی هست که بتوانیم با وسواس بچه هایمان همدردی کنیم.

در اغلب موارد، آنچه که تفاوت بین گنج و سطل زباله را مشخص می کند، نگاه و نگرش فرد بیننده است. پس تلاش کنید تا همین درک را در مورد فرزندتان گسترش دهید. بدین ترتیب راحت‌تر می‌توانید با او ارتباط برقرار کنید.

 سخن پایانی

اگر فرزندی دارید که مبتلا به وسواس احتکار در کودکان است یعنی به صورت وسواس گونه به جمع کردن اشیای مختلف علاقه دارد، باید این را در نظر داشته باشید که مهمترین کاری که شما به عنوان والدین می توانید انجام دهید، این است که به موقع عادت به احتکار را مدیریت و برطرف کنید، زیرا ممکن است با گذشت زمان، این عادت بدتر و بدتر شود. خبر خوب این است که روش هایی برای کمک به کودک شما وجود دارند که می توانید از آن ها برای حل این مشکل بهره ببرید. بنابراین اگر نگران هستید که دلبندتان به این رفتار وسواسی دچار شده باشد، می بایست با پزشک متخصص اطفال یا روانشناس و روانپزشک صحبت کنید. این متخصصان روش های درمانی لازم را برای درمان وسواس احتکار در کودکان در اختیار شما قرار داده و یا در صورت لزوم شما را به یک درمانگر دیگر ارجاع می دهند. پس در اسرع وقت، برای دریافت کمک های تخصصی اقدام کرده تا به بهترین نتایج درمانی دست پیدا کنید.

مطالعه بیشتر: 

علت و واکنش والدین به دهان بردن اشیا در کودکان

کندن مو در کودکان؛ دلیل کندن مو در کودکان چیست؟

تحقیر کودکان،5 نتیجه و عوارض تحقیر کودکان چیست؟

برداشتن وسایل دیگران توسط کودک و علت برداشتن وسایل چیست؟