ناهنجاری های مادرزادی رحم وانواع ناهنجاری های مادرزادی رحم
ناهنجاری های مادرزادی رحم، به نواقص در رشد و شکل‌گیری رحم می‌گویند که در طول زندگی جنین داخل رحم رخ میدهد. احتمال بروز این عارضه کمتر از ۵ درصد است، اما بیش از یک چهارم بانوانی که دچار سقط جنین یا زایمان‌‌های زودهنگام شده‌ا‌ند، دارای این نواقص بوده‌اند.
مراحل رشد رحم
دستگاه تناسلی بانوان از لولههای مولرین رشد می‌یابد، که شامل یک جفت اندام در اوایل زندگی داخل رحمی است. هر کدام نیمی از رحم و یک لوله رحمی را به وجود می‌آورند که پس از آن با هم ترکیب می‌شوند و یک اندام با لولههای رحمی جفتی تشکیل می‌دهند. قطع این روند طبیعی منجر به رشد غیرطبیعی رحم و نقص در رحم بالغ میشود.
انواع ناهنجاری های مادرزادی رحم شامل موارد زیر است:
• سپتوم رحم: در این شرایط، شکل ظاهری رحم طبیعی است. اما داخل رحم به دو بخش مختلف با اندازه‌ها و ضخامت‌های متفاوت تقسیم شده است. بنابراین دو حفره آندومتر داخل رحم وجود دارد. این بیماری تاکنون شایع‌ترین نقص مادرزادی است که حدود ۴۵ درصد موارد را تشکیل میدهد.
• رحم دوشاخ: در این نقص مادرزادی، رحم دارای یک تورفتگی یا شیار خارجی است که از داخل به دو حفره آندومتر تقسیم میشود. دو نیمه رحم ممکن است به غیر از قسمت تحتانی، تقریبا جدا از یکدیگر به نظر برسد. حدود ۲۵ درصد ناهنجاریها را تشکیل میدهد.
• رحم کمانی: رحم به نظر طبیعی می‌رسد، اما سطح داخلی آندومتر، دارای شیار کم‌عمقی در حدود ۱ سانتی‌‌متر یا کمتر است. ۷ درصد ناهنجاریهای رحم از این نوع است.
• رحم تک شاخ: در این مشکل تنها نیمی از رحم از یک مجرای مولرین رشد کرده است. ۱۵ درصد ناهنجاریها از این نوع است.
• رحم دوگانه: در این ناهنجاری، دو نیمه رحم کاملا از هم جدا هستند. ۷.۵ درصد ناهنجاریها از این نوع است.
• فقدان رحم: در ده درصد موارد ناهنجاری، رحم ایجاد نمی‌شود.
در بین ناهنجاری های مادرزادی رحم، سپتوم و رحم دو شاخ، شایع‌ترین نوع ناهنجاریها هستند. رحم کمانی تأثیر بالینی قابل توجهی ندارد و طبیعی قلمداد میشود.
علت ایجاد ناهنجاری های مادرزادی رحم چیست؟
اغلب ناهنجاری های مادرزادی رحم به دلایلی ناشناخته رخ میدهد. در بیش از ۹۰ درصد مواقع، کاریوتیپ یا الگوی کروموزوم طبیعی است. در دهه‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۱ برای پیشگیری از سقط جنین و زایمان زودرس، استفاده از دی اتیل استیل بسترول (DES)، استروژن مصنوعی تجویز می‌شده است و در آن دوره نسلی از بانوان متولد شدند که همگی به دلیل قرار گرفتن در معرض DES در رحم مادر، به ناهنجاریهای رحمی دچار شدند. به غیر از این هیچ مورد خطر و روش‌های پیشگیرانه‌ای شناسایی نشده است.
چگونه بفهمیم که ناهنجاری های مادرزادی رحم داریم یا نه؟
اغلب بانوانی که دارای ناهنجاریهای رحم هستند از مشکل خود باخبر نیستند، زیرا از لحاظ فیزیکی مشکلی در آن‌ها وجود ندارد و معمولا باروری این افراد بدون اشکال است. ممکن است قاعدگی‌های دردناک یکی از نشانه‌‌های آن باشد، هر چند، این نظریه‌ای غیرتخصصی است.
در بانوان نابارور، این ناهنجاریها اغلب در معاینات منظم تشخیص داده میشود. در برخی بانوان مشکلات کلیوی نیز وجود دارد که عدم رشد کلیه (فقدان یکی از کلیه‌ها) از شایع‌ترین ناهنجاریها است و پس از آن ناهنجاری تشکیل دو کلیه در یک سمت و کلیه جفتی است.
ناهنجاری های مادرزادی رحم چگونه تشخیص داده می شود؟
در صورت سابقه سقط مکرر یا ناباروری، احتمال ناهنجاریهای مادرزادی رحم وجود دارد. این ناهنجاریها تنها با تصویربرداری از رحم و لولههای آن، اسکن با سونوگرافی یا ام آرآی مورد تأیید قرار میگیرد. سونوگرافی واژینال سه بعدی کرونال درصورتیکه در زمان ترشح یا نیمه دوم چرخه ماهانه انجام شود، دقیقترین وسیله برای تشخیص است. ممکن است امآرآی ترجیح داده شود، زیرا روشی غیرتهاجمی و دقیق است.
آیا ناهنجاری های مادرزادی رحم باعث سقط می شود؟
در بانوانی که نقص مادرزادی به حدی است که در باروری اشکال ایجاد کرده است یا باعث سقط جنین شده، از روش جراحی و بازسازی رحم استفاده میشود.سپتوم رحم در اغلب موارد بازسازی میشود تا احتمال بچه‌دار شدن بالا برود، اما نواقص دیگر معمولا دست‌نخورده باقی می‌ماند. در برخی مواقع که انسداد دستگاه تولیدمثل بانوان وجود دارد، جراحی ترمیمی ممکن است باعث ناباروری دائمی شود. بنابراین بهتر است قبل از عمل بانو را در جریان عواقب عمل قرار داد.
آیا بارداری با رحم دوگانه امکان پذیر است؟
همانطور که در بالا اشاره شد، رحم از دو لوله تشکیل شده، به خط میانی رسیده و یک لوله را تشکیل میدهد. همچنین یک بانو با دو رحم ممکن است یک یا دو دهانه رحم داشته باشد. این بانو میتواند عملکرد طبیعی باروری داشته باشد، اما در معرض خطر زایمان زودرس و همچنین وضعیت بریچ قرار خواهد گرفت که نیاز به سزارین دارد.
آیا باردار شدن با رحم تک شاخ امکان پذیر است؟
تنها نیمی از رحم همراه با دهانه رحم تشکیل شده و معمولا به واژن متصل است. این نوع رحم عملکردی طبیعی دارد اما بانو در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارد و هنگامی‌که جنین به حالت بریچ قرار بگیرد، نیاز به انجام عمل سزارین است. گاهی در این شرایط، یک نیمـرحم وجود دارد که مسدود است. به این معنا که حفره آندومتر رحم مسدود است و راهی برای ورود و خروج خون وجود ندارد. این امر باعث درد شدید میشود. تشخیص رحم تک شاخ مسدود ممکن است دشوار باشد و فقط با استفاده از سونوگرافی، امآرآی یا لاپاراسکوپی قابل تشخیص است. در صورتی‌که یک رحم تک شاخ طبیعی وجود داشته باشد، می‌توان نیمـرحم را برداشت. جراحی عمل نیمـرحم را می‌توان به روش لاپراسکوپی انجام داد.
آیا درمانی برای سپتوم رحم وجود دارد؟
در این نوع از ناهنجاری های مادرزادی رحم، ممکن است رحم شکل طبیعی داشته باشد، اما دارای دیوارهای در مرکز است که آن را به دو قسمت تقسیم میکند. این عارضه با عمل جراحی اصلاح میشود. بانوانی که مشکل سپتوم رحم دارند، در معرض خطر زایمان زودرس و قرار گرفتن جنین در وضعیت بریچ هستند.
مطالعه بیشتر:
تاثیر انواع ناهنجاری های رحمی بر بارداری
بارداری با رحم دو شاخ چه مشکلات و عوارض به همراه دارد؟
ناهنجاری های مادرزادی و منظور از ناهنجاری های مادرزادی چیست؟
