سقط مکرر چیست و سقط جنین مکرر به چه علت است؟
سقط مکرر جنین به از دست دادن 3 بارداری یا بیشتر گفته میشود. گرچه طبق تعریف انجمن پزشکی باروری آمریکا، سقط مکرر جنین به معنی از دست رفتن دو بارداری یا بیشتر است. سقط به از دست رفتن بارداری کلینیکی تشخیص داده شده قبل از هفته بیستم اطلاق میشود. بارداری کلینیکی به معنی بارداری است که پس از سقط با سونوگرافی بتوان بافت حاملگی را تشخیص داد.
سقط مکرر چیست؟
زمانی که یک بانو سه جنین خود را به صورت متوالی از دست می دهد، شرایطی تحت عنوان سقط مکرر برای او مطرح است که در چنین وضعیتی جهت جلوگیری از بروز مجدد این حادثه، بررسی علل سقط جنین مکرر و نیز در پیش گرفتن راهکارهای درمانی ضرورت خواهد داشت.
علت سقط جنین مکرر
دلیل اصلی سقط مکرر، ناهنجاریهای کروموزومی یا ژنتیکی یا مسایل غیر طبیعی در جنین است. تخمک، اسپرم یا رویان ممکن است دچار این مسائل باشند. 12 تا 15 درصد بارداری‌‌های کلینیکی به سقط منجر میشود و طبق آمار 30 تا 60 درصد لقاح‌‌‌ها در 12 هفته نخست از بین می‌روند. در 50 درصد مواقع حتی خانم متوجه باردار بودن خود نیست.
با افزایش تعداد سقط، احتمال سقط مکرر نیز بالا می‌رود ولی معمولا این میزان کمتر از 50 درصد است. بالا رفتن سن مادر یکی از دلایل افزایش احتمال سقط است که دلیل آن پایین آمدن کیفیت تخمک و افزایش احتمال ناهنجاریهای کروموزومی در آن با بالا رفتن سن است. گاهی ناهنجاریهای کروموزومی در ژن‌‌های مادر یا پدر وجود دارند اما شدید بودن آن در ژن‌‌های جنین سبب سقط میشود. برخی اوقات نیز اشکال غیر طبیعی رحم، کم خونی یا التهاب باعث سقط میشود. سیستم ایمنی مادر، ناهنجاریهای هورمونی، ابتلا به اختلالات تیروئیدی یا دیابت و عوامل غیرطبیعی دخیل در لخته شدن خون مادر هم میتواند در این میان نقش داشته باشد.
از سوی دیگر باید اذعان داشت، عوامل محیطی، استرس و عوامل شغلی در سقط مکرر جنین هیچ دخالتی ندارند.
برای تشخیص علل سقط مکرر به چه آزمایشاتی نیاز است؟
در وهله نخست متخصص، تاریخچه پزشکی، جراحی، سابقه خانوادگی و ژنتیکی زوجین را برسی می‌کند و معاینه بالینی و جسمی انجام می‌دهد. در بین آزمایشات برای هر دو زوج کاریوتایپ تجویز میشود. کاریوتایپ آرایش کروموزومی یا ژنتیکی فرد است و هدف از انجام آن یافتن ناهنجاری‌هایی در ژنتیک والدین است که میتواند به فرزندان‌شان منتقل و سبب سقط جنین شود. از آنجا که معمولا یافتن ناهنجاری در کاریوتایپ نادر است گاه پزشک ترجیح می‌دهد مگر در موارد خاص از انجام این آزمایش بگذرد.
بررسی داخل رحمی نیز از جمله آزمایشات لازم است. برای این منظور می‌توان از روش‌های گوناگونی از جمله سونوگرافی شکمی، سونوگرافی رحم با تزریق سالین یا محلول نمکی، هیستروسالپنگوگرام یا عکس رنگی و ام آرآی یا هیستروسکوپی کمک گرفت. در قدم نخست سونوگرافی تجویز میشود تا اطلاعاتی در مورد شکل رحم و وجود فیبرومها به پزشک داده شود. سونوگرافی با تزریق سالین به معنی تزریق محلول نمکی داخل رحم است تا پزشک بتواند متوجه ناهنجاریهای داخل رحمی از جمله پولیپها، فیبروم یا زخم‌ها شود. هیستروسالپنگوگرام نوعی پرتونگاری از رحم و لوله‌‌‌هاست و به پزشک کمک می‌کند تا نه تنها داخل رحم را ببیند بلکه سلامت و وضعیت باز یا بسته بودن لوله‌‌‌ها را نیز ارزیابی کند.
هیستروسکوپی یک عمل جراحی سرپایی است که در آن دوربینی از طریق دهانه رحم داخل شده تا پزشک بتواند بطور مستقیم داخل رحم را ببیند. پزشک همچنین میتواند پولیپها و فیبرومها را از این طریق جراحی کرده یا سپتوم و جای زخم را ترمیم کند. سپتوم رحم ناهنجاری مادرزادی در شکل رحم است. ام آر آی نیز برای ارزیابی محل فیبرومها و مشاهده ناهنجاری شکل رحم ممکن است انجام شود.
آنتی بادی‌‌های ضد فسفولیپید، به ویژه آنتی بادی ضد کاردیولیپین و ضد انعقاد لوپوسی نیز از آزمایشاتی است که تجویز می‌شوند. این آنتی بادی‌‌‌ها مربوط به سندرم آنتی فسفولیپید است که گاه با سقط در ارتباطند. طبق گفته کالج آمریکایی زنان و زایمان، هر زن با سقط در هفته 10 بارداری یا پس از آن (با جنین "طبیعی") یا 3 سقط مکرر در هر سنی از حاملگی باید این آزمایشات را انجام دهد.
آزمایش ترومبوفیلی ارثی یا افزایش لخته خون غیر طبیعی، به طور معمول در خانم‌هایی که سقط مکرر جنین را تجربه کرده‌اند ، توصیه نمی‌شود، زیرا مطالعات انجام شده ثابت کرده تجویز دارو برای جلوگیری از ایجاد لخته خون در این بیماران موثر نیست. با این حال، آزمایش لخته شدن غیرطبیعی خون در صورت وجود سابقه شخصی یا عوامل خطری مانند جراحی، شکستگی استخوان یا بی‌حرکتی طولانی مدت باید انجام شود. همچنین اگر والدین یا خواهر و برادر بیمار دچار اختلال در لخته شدن خون هستند این آزمایش تجویز میشود.
آزمایش عملکرد هورمون‌ها از آزمایشات توصیه شده دیگر است. تست‌های عملکردی تیروئید و آنتی بادی‌‌های تیروئید ممکن است همراه با اندازه گیری هورمون پرولاکتین که مسئول تولید شیر است، بررسی شوند. آزمایش ذخایر بانک تخمدان نیز از عملکرد تخمدان گزارشی ارائه می‌دهد. برخی از مطالعات نشان داده عملکرد ضعیف تخمدان میتواند مربوط به ناهنجاریهای کروموزومی تخمک‌‌‌ها در تخمدان باشد. آزمایش قند خون نیز در صورتی که خانمی در معرض دیابت باشد یا علایم آن را داشته باشد تجویز میشود.
درمانهای سقط مکرر
درمانهای سقط مکرر به دلایل این موضوع بستگی دارند. احتمال موفقیت کلیه درمان‌ها بالا بوده و در صورتی که ناهنجاری دیده نشود احتمال بارداری موفق 77 درصد و در صورتی که ناهنجاری دیده شود این احتمال به 71 درصد می‌رسد. در صورتی که در افراد ناهنجاری ژنتیکی یافت شود زوجین برای مشاوره ژنتیک ارجاع داده می‌شوند و در آنجا متخصص ژنتیک در مورد ناهنجاری ژنتیکی و احتمال بارداری با کرومزوم طبیعی یا غیرطبیعی در آینده بحث می‌کند. برخی از این زوج‌‌‌ها تصمیم می‌گیرند تا در طول دوران بارداری تحت بررسی‌‌های ژنتیکی قرار بگیرند تا آرایش ژنتیکی فرزندشان از طریق نمونه گیری سلول‌های پرز کوریونی یا جفتی (در آن یک قطعه از جفت در اواخر سه ماهه اول یا اوایل سه ماهه چهارم برداشته میشود تا آزمایش شود) یا آمنیوسنتز (در آن مقداری از مایعات آمنیوتیک برداشته میشود)، بررسی شود. در روش لقاح آزمایشگاهی یا آی وی اف با تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی نیز می‌توان این بررسی را انجام داد. در این روش اجازه رشد چندین تخمک در تخمدان داده میشود. سپس تخمک‌‌‌ها در یک عمل جراحی سرپایی از تخمدان‌‌‌ها برداشته شده و با اسپرم بارور می‌شوند. سپس به رویان اجازه رشد داده میشود. در نهایت یک سلول از رویان بیوپسی شده و آرایش ژنتیکی برای جلوگیری از انتقال رویان دارای ناهنجاری ژنتیکی به رحم تجزیه و تحلیل میشود.
در مورد سایر درمان‌ها باید گفت اگر خانم مبتلا به ناهنجاری رحمی باشد، بسته به نوع مشکل ممکن است عمل جراحی انجام شود. اگر سندرم آنتی فسفولیپید تشخیص داده شود، داروهای خاصی تجویز خواهد شد. اگر اختلال عملکرد تیروئید یا دیابت تشخیص داده شود نیز می‌توان از دارو استفاده کرد.
سقط مکرر بدون دلیل
بیش از نیمی از بیماران مبتلا به سقط مکرر دلیلی برای مشکل خود نمی‌یابند. به عبارتی سقط در آنها دلیل مشخصی ندارد. در این شرایط ممکن است درمانهای مختلفی به این بیماران ارائه شود، اما هیچ توصیه‌ی جهانی برای معالجه وجود ندارد. در این بیماران بدون هیچ مداخله‌ای احتمال 50 درصد بارداری سالم وجود دارد.
https://www.uclahealth.org/obgyn/recurrent-pregnancy-loss
