لجبازی در نوجوانان و در دوران بلوغ به چه علت است؟
تا به حال با کودکان لجباز سروکار داشته اید؟ بچه هایی که در خیابان برای رسیدن به خواسته خود گریه و داد و فریاد کرده و حتی خودشان را روی زمین می کشند یا بچه هایی که تلاش می کنند تا با پرت کردن وسایل و به هم ریختن خانه، به هر شکل حرف خود را به کرسی بنشانند! شاید چیزی درمورد لجبازی در نوجوانان ندانید و فکر کنید لجبازی به عنوان یکی از رایج ترین مشکلات رفتاری کودکان تنها به همین سنین ختم شده و کوچولوی دوست داشتنی شما، با بزرگ شدن دست از این کارها برمی دارد! اما در واقع اینطور نیست. لجبازی مساله ای است که در هر سنی می توانیم شاهد آن باشیم و یکی از دوران هایی که این مشکل در آن پررنگ تر از همیشه می شود، دوران نوجوانی است. در ادامه این مطلب قصد داریم با شما در مورد لجبازی نوجوانان گفت و گو کنیم.
منظور از لجبازی در نوجوانان چیست؟
نوجوانی، به واسطه تغییرات عمده فیزیکی، روحی، رفتاری، شناختی و حتی اجتماعی که با خود به همراه دارد، به تنهایی یک چالش بزرگ برای والدین محسوب شده و هنگامی که بدقلقی ها و بحران های منحصر به فرد نوجوان همچون لجاجت نیز به این معرکه اضافه می شود، شرایط برای پدر و مادرها سخت تر نیز خواهد شد. اگر شما هم در خانواده خود یک پسر یا دختر نوجوان سرکش و لجباز دارید و نمی دانید که برای حل این مشکل چه باید بکنید، با ما همراه شوید تا با ریشه یابی این مشکل، با نحوه برخورد مناسب و همچنین بهترین راهکارها برای کنترل لجبازی در نوجوانان آشنا شویم.
علت لجبازی در نوجوانان چیست؟
اینکه چرا برخی از نوجوانان تمایل دارند تا با لجاجت به هدف خود رسیده و به حرف و نظرات والدینشان اهمیت ندهند، تابع عوامل مختلفی است که از میان آن ها دو دلیل از همه پررنگ تر هستند. این دو دلیل عبارتند از:
1. تغییرات دوران بلوغ
نوجوانی و بلوغ، با نوسانات هورمونی گسترده و همچنین تنش های روحی و جسمی فراوانی همراه است که به نوبه خود سبب شده تا یک نوجوان، کنترل کمتری نسبت به رفتارهای خود داشته و بیش از آنکه تابع عقل و منطق باشد، از هیجانات و احساسات پیروی کند. بدیهی است که در چنین شرایطی، بچه ها اغلب با خانواده خود به اختلاف خورده و حتی در مواردی ارزش ها و هنجارهای آنان را زیر پا بگذارند.
2. بحران های نوجوانی
نوجوانی دورانی است که در آن فرد با بحران های مختلفی روبرو می شود، از جمله بحران کسب هویت و بحران دست یابی به استقلال. به همین دلیل فرزندان ما در این دوران ممکن است تلاش کنند تا با بحث و جدل، نظر خود را اثبات کرده و به پدر و مادرشان نشان دهند که کار آن ها اشتباه و رفتار خودشان درست و به جا است.
راهکارهای مقابله با لجبازی دوران نوجوانی
اگرچه سر و کله زدن با یک نوجوان لجباز کار سختی است، اما با کمی صبوری و به کار بستن راهکارهای کارآمد می توانید فرزند سرکش خود را آرام کرده و به او کمک کنید تا به جای لجاجت کردن، راه حل صحیح و مؤثری را برای حل مشکلات، بیان عقاید و رسیدن به خواسته هایش انتخاب کند.
1. همدل و همراه باشید.
خود را به جای فرزند نوجوانتان قرار دهید، اما سوار غلتک عاطفی او نشوید. این بدان معناست که همیشه سعی کنید شرایط سخت احساس نوجوان خود را درک کنید و در کنارش باشید، تا به شما اعتماد کرده و به مرور تلاش کند تا لجاجت خود را کنار بگذارد. به علاوه فراموش نکنید که نوجوانتان به شما نیاز دارد تا صدای عقل او باشید. بنابراین هرگز اجازه ندهید احساسات نوجوان و یا احساسات خودتان، شما را از تفکر واضح و مسئولیت پذیر بازدارد.
2. از قضاوت کردن بپرهیزید.
نوجوان شما در حال کشف تجربیات جدید برای رسیدن به هویت منحصر به فرد خود است. شاید در این مسیر، شما فعالیت های جدید، لباس و یا علایق او را تأیید نکنید اما در عین حال نباید از او انتقاد کرده و مایه دلسردی اش شوید. بخشی از فرزندپروری و تربیت یک نوجوان، "یادگیری رها کردن" یا به بیانی "گیر ندادن" است. فراموش نکنید که شما با پذیرفتن تجربه نوجوان خود، او را به عنوان یک بزرگسال مستقل در آغوش می گیرید. در نتیجه چنین رفتاری، بچه ها نیز برای بیان عقاید خود نیازی به لجبازی و درگیری نخواهند داشت.
3. قدردانی خود را ابراز کنید.
فراموش کردن همه کارهای خوبی که یک فرد ممکن است انجام دهد، آسان است و به طور معمول این خطاها و اشتباهات هستند که بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. برای جلوگیری از لجبازی در نوجوانان فراموش نکنید که اگر اقدامات خوب فرزندتان را نادیده بگیرید و به کارهای منفی او توجه کنید، این احتمال وجود دارد که دلبند حساس شما به این باور برسد که فقط مرتکب اشتباه شده و کارهای خوبش هیچ اهمیتی ندارند. بنابراین صفات منفی همچون لجبازی را در خود پررنگ کرده و به مرور به آن عادت می کند. در حالی که، شما با قدردانی از کارهای صحیح و تشویق کردن رفتارهای مناسب، می توانید به نوجوان خود اعتماد به نفس داده و او را به تکرار این اعمال ترغیب کنید.
4. صبر را تمرین کنید.
احتمالاً نتیجه فوری نخواهید گرفت. اما اگر ثابت قدم بمانید، به احتمال زیاد نتیجه دلخواه خود را خواهید گرفت. برای کمک به کسب آرامش، تمریناتی مانند یوگا یا مدیتیشن را امتحان کنید. اگر صبور باشید و آرام باشید، نوجوان شما نیز احتمالاً به همان شیوه پاسخ خواهد داد.
5. منطقی حرف بزنید.
در دوران نوجوانی، لحظات بسیاری پیش خواهند آمد که احساس می کنید به هیچ عنوان نمی توانید با فرزندتان موافقت کنید! شاید در این موارد حق با شما باشد، اما نحوه بیان و ابراز مخالفتتان کلید حل این تعارض است. پس به جای مخالفت متعصبانه، نظرات و دلایل خود را به آرامی و با منطق برای نوجوان خود شرح دهید تا از احتمال لجبازی او کم کنید.
6. دستور ندهید.
فرزند شما حالا دیگر کودک نیست و بنابراین زمان امر و نهی کردن به پایان رسیده است. برای جلوگیری از لجبازی در نوجوانان، در این سن شما نباید مانند گذشته به او برای کارها دستور بدهید، چرا که نتیجه ای جز سرکشی و لجبازی در پی ندارد! به جای چنین رفتاری، او را فردی در آستانه بزرگسالی در نظر گرفته و خواسته هایتان را به شیوه ای صحیح مطرح کنید. به عنوان مثال به جای اینکه بگویید: "تو باید این کار را انجام دهی"، بگویید: "اگر امکانش هست، این کار را انجام بده عزیزم".
7. به ساختار خانواده اهمیت بدهید
شاید نوجوان شما خواستار استقلال باشد، اما این بسیار مهم است که ساختاری را حفظ کنید که او را به خانواده متصل می کند. بنابراین اوقات خانوادگی مانند روال معمول شام در کنار هم و یا سفرهای خانوادگی را برنامه ریزی کنید. بدین ترتیب روابط صمیمانه ای در میان شما شکل می گیرد که از رفتارهای لجوجانه نوجوان خواهد کاست.
8. قوانین را روشن کنید.
بدیهی است که با رشد و تغییر فرزند شما، قوانین نیز باید تغییر کنند. اما در این مسیر شما نباید نوجوان خود را در شرایطی قرار دهید که ناچار به حدس زدن این تغییرات شود. بنابراین قوانین جدید را با قاطعیت روشن کنید. زیرا عدم بحث در مورد چگونگی تغییر قوانین، قطعاً منجر به درگیری خواهد شد.
9. کمک بگیرید.
اگر با این راهکارها برای حل لجبازی در نوجوانان به هیچ نتیجه ای نرسیدید، به دنبال دریافت کمک از جانب مشاورین و روانشناسان باشید و هرگز از این بابت احساس خجالت و شرمندگی نکنید. حل زودهنگام این مشکلات، سبب خواهد شد تا فرزندتان بر این عادت اشتباه غلبه کرده و به فردی مسئولیت پذیر و آرام تبدیل شود.
مطالعه بیشتر:
رفتار با نوجوان پرخاشگر چگونه باید باشد؟
رفتار صحیح با نوجوانان در سن بلوغ چگونه باید باشد؟
رفتار والدین با فرزند نوجوان در سن بلوغ چگونه باید باشد؟
خود آزاری در کودکان و نوجوانان و بهترین برخورد چگونه است؟
