عرق بیدمشک در بارداری آیا مفید و بی ضرر است؟
عرق بیدمشک، یکی از عرقیجات پرطرفدار بوده که به دلیل عطر خوش و خواص منحصر به فردی که دارد، جایگاه ویژه ای را در میان نوشیدنی های گیاهی به خود اختصاص داده است. خاصیت تسکین درد و آرامش بخشی این عرق که صحت آن در تحقیقات علمی نیز به اثبات رسیده است، ویژگی است که مادران باردار را به مصرف عرق بیدمشک ترغیب می کند. اما سوال اساسی اینجا است که آیا استفاده از عرق بیدمشک در بارداری واقعا مفید و بی ضرر است؟
بید مشک چیست؟
گیاه بیدمشک (Salix aegyptiaca)، در واقع درختچه ای زینتی و از گونه های درخت بید است که با سنبله های سفید مایل به زرد، پر مانند و معطر منحصر به فرد خود که در ابتدای فصل بهار ظاهر می شوند، شناخته می شود. عطر دلنشین این سنبله ها و ظاهر زیبایشان، باعث شده تا شاخه های بیدمشک برای سال ها عضوی جدانشدنی از سفره هفت سین ایرانیان باشند.
خواستگاه بیدمشک، ایران، کشورهای اطراف ایران و همچنین اروپا شناخته شده و از آنجا که این گیاه نمی تواند در مناطق و خاک های خشک به خوبی به رشد خود ادامه دهد، بیشتر در حاشیه دریاچه ها و رودخانه ها یعنی مکان هایی که میزان رطوبت در آن ها بسیار بالا است، به چشم می خورد.
برگ های درخت بید، بسته به نر یا ماده بودن آن شکل و ویژگی های ظاهری متفاوتی دارند، به صورتی که برگ درختان نر، در بخش رویی سبز تیره و در بخش پشتی روشن تر و مملو از کرک است اما در مقابل برگ های درختان ماده بیدمشک، بیضی شکل، پهن و سبز هستند. گل های درخت نیز در واقع همان سنبله های معطری هستند که در تهیه عرق و اسانس بیدمشک از آن ها نیز استفاده می شود. اما به جز سنبله ها، بخش دیگری از درخت نیز هست که باید به آن توجه داشت و آن هم چیزی نیست جز "پوست درخت بید"، که بسیار شبیه آسپرین عمل می کند. در حقیقت پوست انواع درخت بید، از جمله بیدمشک، حاوی ماده شیمیایی به نام سالیسین است، ترکیبی که در بدن ما به سالیسیلیک اسید یعنی پیش ماده آسپرین تبدیل می شود. به دلیل همین ویژگی منحصر به فرد، پزشکان طب سنتی از مدت ها قبل در داروهای بومی و محلی خود از عصاره گیاه بیدمشک برای تسکین درد، التهاب و تب استفاده می کردند و در نهایت در اواخر دهه 1800، شیمیدانان راهی برای تولید نسخه مصنوعی سالیسیلیک اسید به نام استیل سالیسیلیک اسید یافتند که امروزه آن را به نام آسپرین می شناسیم. البته باید در نظر داشت که اگرچه سالیسین موجود در درخت بید، از خواص مشابه به آسپرین، به ویژه خواص ضدالتهابی برخوردار است، اما به اندازه نسخه صناعی قوی نیست و نمی تواند جایگزین آن شود.
اسانس و عرق بیدمشک که حاصل تقطیر ترکیب آب و گل های بیدمشک است، نیز دارای همین خواص ارزشمند بوده و به همین دلیل در طب سنتی به وفور از آن استفاده می شود.
خواص عرق بیدمشک در بارداری
در طب سنتی و همچنین نوشته های قدیمی، خواص زیادی برای عرق بیدمشک ذکر شده که به اختصار به آن ها اشاره خواهیم کرد. اما قبل از آن باید این نکته مهم را در نظر بگیرید که صحت و سقم همه این موارد، هنوز در تحقیقات علمی به اثبات نرسیده است. این ویژگی ها عبارت هستند از:
- آرامش بخشی و تقویت اعصاب،
- پایین آوردن قند خون و کنترل دیابت،
- برطرف ساختن خستگی،
- تقویت کننده قلب،
- درمان درد کمر و همینطور درد مفاصل و ماهیچه ها،
- درمان مشکلات و به ویژه درد ناشی از آرتروز و آرتریت روماتوئید (RA) به دلیل خواص ضد التهابی،
- درمان سرماخوردگی و آنفولانزا،
- برطرف ساختن تب،
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش، درمان درد معده و افزایش اشتها،
- رفع بی خوابی،
- افزایش میل و قدرت جنسی،
- کاهش درد و گرفتگی های دوران قاعدگی،
- برطرف ساختن یبوست،
- درمان سردرد،
- رفع تشنگی و عطش،
- درمان گرمازدگی،
- کاهش فشار خون،
- کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان ها،
- کاهش درد دندان،
- کمک به لاغر شدن،
- کمک به سلامت پوست به ویژه کاهش چین و چروک ها، روشن ساختن پوست، رفع جوش و لایه برداری ملایم،
- و درمان یرقان و مشکلات کبدی.
این خواص و خصوصا ویژگی تسکین دهندگی و آرامش بخشی عرق بیدمشک، سبب شده تا این نوشیدنی به یکی گزینه های مورد علاقه زنان حامله تبدیل شود. اگرچه در گذشته اینطور تصور می شد که استفاده اندک از عرق بیدمشک در بارداری مفید خواهد بود اما در حال حاضر، هیچ داده معتبری مبنی بر ایمنی عرق بیدمشک در بارداری در دست نبوده و به دلیل طبیعت سرد و مواد شیمیایی خاصی که دارد، می توان اینطور نتیجه گرفت که بهتر است به صورت جدی از مصرف عرق بیدمشک در بارداری خودداری نمایید. به علاوه برخی پژوهشگران بر این باور هستند که به دلیل وجود ترکیبات مشابه به آسپرین، حتی مصرف موضعی محصولات بهداشتی و زیبایی که حاوی اسانس بیدمشک هستند نیز باید در دوران بارداری متوقف شود.
عوارض عرق بیدمشک در بارداری
هنوز در مورد عوارض مصرف عرق بیدمشک در بارداری بر روی سلامت مادر و جنین درون رحم او، اطلاعی در دست نیست اما ما این را می دانیم که به صورت کلی مصرف عرق بیدمشک در همه افراد می تواند با چنین عوارضی همراه باشد:
- خارش، بثورات پوستی و واکنش های آلرژیک، به ویژه در افراد حساس به آسپرین،
- افزایش خطر خونریزی به ویژه در افرادی که مشکلات انعقادی و اختلالات خونریزی دهنده دارند،
- کاهش خونرسانی به کلیه ها و در نتیجه نارسایی کلیه،
- کند ساختن روند لخته شدن و در نتیجه بروز خونریزی بیش از حد در حین جراحی و یا پس از آن (از دو هفته قبل از جراحی باید مصرف عرق، اسانس و پوست بیدمشک متوقف شود)،
به علاوه بد نیست بدانید که علاوه بر ممنوعیت مصرف عرق بیدمشک در بارداری، تحقیقات جدید نشان می دهند که این نوشیدنی و همچنین پوست بید، ممکن است در پاسخ بدن در برابر COVID-19 نیز تداخل ایجاد کند، بنابراین شاید بهتر باشد فارغ از باردار بودن یا نبودن، در این روزها در مورد مصرف عرق بیدمشک کمی محتاط تر عمل کنید.
مطالعه بیشتر:
عرق بادرنجبویه در بارداری آیا بی خطر است یا نه؟
بهترین زمان مصرف عرق کاسنی در بارداری چه موقع است؟
آیا مصرف عرق کاسنی و رازیانه در دوران بارداری بی خطر است؟
خوردن عرق نعنا در بارداری آیا برای جنین مشکلی ایجاد نمی کند؟
