کورپوس هموراژیک علل، عوارض و روش های درمانی آن چیست؟
کیست های تخمدانی انواع مختلفی دارند و بسته به نوع و ابعاد، طیف پیامدهای ناشی از آن ها از بدون مشکل تا ایجاد مشکلات باروری و حتی به خطر افتادن زندگی خانم، بسیار گسترده و متنوع است. یکی از انواع این کیست ها که برخلاف رایج بودنش، چندان شناخته شده نیست، کورپوس هموراژیک یا کورپوس لوتئوم هموراژیک (Hemorrhagic corpus luteum) در واقع کیست جسم زرد خونریزی دهنده است که به اختصار آن را "HCL" می نامند. ما قصد داریم تا در این مقاله در این مورد و همچنین علل، عوارض و روش های درمانی موجود صحبت کنیم.
کورپوس هموراژیک چیست؟
پیش از آنکه در مورد کورپوس هموراژیک توضیح دهیم، باید در ابتدا در مورد خود کورپوس لوتئوم یا همان جسم زرد بیشتر بدانید.
در طول سال های باروری، خواه قصد باردار شدن داشته باشید یا نه، بدن شما به طور منظم برای بارداری آماده می شود و نتیجه این دوره های آماده سازی، چرخه قاعدگی است. چرخه قاعدگی دو مرحله دارد، فاز فولیکولار و مرحله پس از تخمک گذاری یا لوتئال که این مرحله تقریباً دو هفته طول می کشد. در این مدت جسم زرد یا کورپوس لوتئوم در تخمدان تشکیل می شود.
در حقیقت، جسم زرد، بقایای فولیکولی است که تخمک بالغ در طی تخمک گذاری، از آن رها و خارج شده است. پس از وقوع تخمک گذاری، باقی مانده های فولیکول، بافت عروقی پیدا کرده، رنگدانه های زرد و لیپیدها درون آن تجمع می یابند و سبب تشکیل جسم زرد می شوند. بررسی و تحقیق در مورد اهمیت جسم زرد، هنوز ادامه دارد، اما تصور می شود که این توده سلولی، با ترشح هورمون های پروژسترون، استرادیول و اینهیبین آ، به دوام و حفظ بارداری در مراحل اولیه کمک می کند.
اما گاهی اوقات، ممکن است جسم زرد با مایع پر شده و کیست کوپورس لوتئوم را تشکیل دهد که یکی از انواع کیست های تخمدانی است. کیست کوپورس لوتئوم، در حالت عادی و معمول، در بیشتر موارد خود به خود و بدون نیاز به درمان، برطرف شده و هیچ نشانه یا مشکل و عارضه خاصی را هم ایجاد نمی کند. در واقع کیست در چنین مواردی به حدی بدون علامت است که معمولا به هیچ عنوان متوجه تشکیل شدن آن نمی شوید، مگر اینکه به طور اتفاقی و در طی سونوگرافی های روتین، پزشک آن را ببیند و تشخیص دهد. اما همیشه شرایط به همین خوبی پیش نمی رود!
کیست کورپوس لوتئوم می تواند در بعضی از خانم ها، علائم و نشانه هایی را ایجاد کند که بسیار آزاردهنده بوده و برای برطرف شدن و درمان، نیاز به مداخله پزشکی دارند. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- درد در پایین و طرفین شکم،
- احساس سنگینی در لگن،
- درد تیرکشنده به کمر، پاها و به ویژه ران ها،
- ایحاد مشکلات ادراری همچون فوریت در دفع ادرار و یا تخلیه ناکامل ادرار،
- اختلال در تخلیه و دفع مدفوع،
- دردهای شدید در هنگام برقراری رابطه جنسی و یا دوره های ماهیانه،
- و خونریزی های غیرطبیعی از واژن و...
تمامی این علائم، اگرچه ناخوشایند هستند، اما باز هم معمولا به راحتی با اقدامات ابتدایی پزشکی همچون تجویز دارو برطرف می شوند. در حقیقت مشکل وقتی بحرانی و پیچیده می شود که کیست جسم زرد یا همان کیست کورپوس لوتئوم، دچار خونریزی و پارگی شود. این شرایطی است که منجر به ایجاد موضوع مورد بحث ما یعنی کورپوس هموراژیک یا کورپوس لوتئوم هموراژیک (جسم زرد خونریزی دهنده) می شود.
خونریزی در جسم زرد، به ندرت رخ داده و می تواند از خونریزی خفیف تا خونریزی گسترده ای که منجر به هموپریتوئن (خونریزی داخلی که سبب تحریک پرده دیافراگم و صفاق می گردد) می شود، متفاوت باشد و شرایط بیمار را به سمت شوک و جراحی اضطراری متعاقب آن سوق دهد.
علل ایجاد کورپوس هموراژیک
علت اصلی بروز کورپوس هموراژیک، ناشناخته است اما عوامل خطری وجود دارند که ممکن است سبب پارگی جسم زرد خونریزی دهنده (HCL) و خونریزی شوند. از جمله این عوامل خطر، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ورزش کردن،
- رابطه جنسی و دخول،
- و ضربه یا معاینه لگن.
به علاوه در زنان مبتلا به اختلالات انعقادی (مانند فون ویلبراند، هموفیلی و ...) و همچنین زنانی که از داروهای ضدانعقادی استفاده می کنند، خطر بروز کوپوس هموراژیک و خونریزی داخل شکمی افزایش می یابد.
علائم کورپوس هموراژیک
خونریزی و پارگی کیست کوپوس لوتئوم، ممکن است بدون علامت بوده و یا با شروع ناگهانی درد در قسمت پایین شکم همراه باشد. این درد اغلب در طی فعالیت های بدنی سنگین مانند ورزش یا مقاربت جنسی شروع می شود که اغلب کمتر از 24 ساعت طول می کشد. سایر علائم شامل این موارد هستند:
- احساس درد و گرفتگی شکمی،
- حالت تهوع و استفراغ،
- خونریزی از واژن،
- ضعف،
- رنگ پریدگی،
- تعریق،
- تب،
- و افت فشار خون و غش کردن.
تشخیص کورپوس هموراژیک
از آنجا که علائم ناشی از کورپوس هموراژیک به دلیل تحریک صفاقی توسط خونریزی رخ داده و به نشانه های بسیاری از مشکلات دیگر شباهت دارند، بنابراین تشخیص های افتراقی بسیار گسترده بوده و پزشک باید بتواند مابین کورپوس هموراژیک و مشکلاتی همچون حاملگی خارج رحمی، پیچ خوردن تخمدان، آپاندیسیت، سرطان و بیماری التهابی لگن (PID) و ...، تشخیص صحیحی بگذارد. بررسی های تشخیصی که ممکن است پزشک به سراغ آن ها برود، این موارد هستند:
- معاینه فیزیکی شکم و واژن،
- آزمایش های تشخیصی همچون: آزمایش بررسی بارداری با چک هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان آزمایش بتای خون (beta-hCG)، زمان پروترومبین (PT)، زمان ترومبوپلاستین جزئی فعال شده (aPTT)، فیبرینوژن، گلبول سفید (WBC)، هموگلوبین (Hgb) و هماتوکریت (Hct) و پلاکت.
- و سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری یا همان سی تی اسکن (CT)
درمان کورپوس هموراژیک
هنگامی که وجود کورپوس هموراژیک با خونریزی شکمی تایید شد، درمان آغار می گردد. مدیریت بر اساس ویژگی های بیمار، از جمله شدت علائم و وضعیت بالینی و هشیاری او پیش خواهد رفت و به صورت کلی خط اول درمانی در چنین مواردی، "انتظار و دیدن" همراه با پیگیری مداوم پارامترهای بالینی است. در بیشتر موارد ، تحت مراقبت نگه داشتن بیماران و انتظار برای بهبود علائم کافی است. البته گاهی برخی پزشکان در طی این دوره، دارو درمانی و مراقبت های حمایتی را تجویز می کنند. با این حال، داده های حاصل از تحقیقات بیانگر این است که این اقدامات نتیجه بیماری را بهبود نمی بخشند.
در موارد نادر، ممکن است برای جلوگیری از خونریزی به جراحی نیاز باشد، زیرا بی ثباتی همودینامیکی و وخامت وضعیت بالینی ممکن است رخ دهد. جراحی به شیوه محافظه کارانه و با روش لاپاروسکوپی و یا در موارد بسیار حاد به شیوه لاپاراتومی انجام می گیرد.
پیشگیری از کورپوس هموراژیک
متاسفانه به جز تخلیه جراحی یا برداشتن کیست، هیچ روش شناخته شده ای برای جلوگیری از خونریزی و پارگی کیست تخمدان وجود ندارد. در مورد پیشگری از عود مشکل نیز دقیقا همین شرایط صدق می کند. البته باید در نظر داشت که بیماران مبتلا به اختلالات خونریزی یا تحت درمان ضد انعقادی بیشتر در معرض خطر عود هستند. پیگیری منظم این افراد و همچنین سرکوب تخمک گذاری با یک قرص ضد بارداری خوراکی با دوز کم یا آنالوگهای GnRH می تواند خطرات را به حداقل برساند.
مطالعه بیشتر:
کورپوس لوتئوم و نقش کورپوس لوتئوم یا جسم زرد چیست؟
کیست کورپوس لوتئوم و راه درمان کیست کورپوس لوتئوم چیست؟
کیست تخمدان چیست و چرا ایجاد می شود؟ + عکس کیست تخمدان
کیست جسم زرد تخمدان در بارداری چیست و آیا مشکل ساز خواهد شد؟
