کیست تخمدان چیست و چرا ایجاد می شود؟ + عکس کیست تخمدان

تخمدان چه عضوی است و عملکرد آن چیست؟

بانوان طبیعتاً دارای دو تخمدان هستند که کار آنها ذخیره و رهاسازی تخمک است. هر کدام از تخمدان‌ها به اندازه یک گردو است که در طرفین رحم قرار گرفته‌اند. یکی از تخمدان‌ها، هر ماه یک تخمک آزاد می‌کند و این روند تخمک گذاری نامیده می‌شود. تخمک‌ گذاری حدوداً در اواسط چرخه عادت ماهیانه بانوان رخ می‌دهد. تخمک در داخل یک حفره به نام فولیکول قرار دارد. در زمانی که استروژن (هورمونی که توسط تخمدان ترشح می‌شود) در حال آماده کردن رحم برای بارداری است، یک تخمک در درون تخمدان رشد می‌کند. استروژن باعث می‌شود لایه داخلی رحم رشد کرده و ضخیم شود، تا برای لانه گزینی تخمک لقاح یافته حاصل از بارداری آماده شود. این چرخه هر ماه اتفاق می‌افتد. اگر تخمک لقاح نیافته باشد، محتویات رحم، حاصل از عادت ماهانه از بدن خارج می‌شوند. اولین روز خونریزی، اولین روز شروع عادت ماهانه است.

 نشانه‌ها و علائم کیست تخمدان چیست؟

کیست‌های تخمدان معمولاً فاقد علائم هستند و تنها در حین یک معاینه کشف می‌شوند. این کیست‌ها همچنین به طور اتفاقی در هنگام انجام سونوگرافی برای دلایل دیگرمشاهده می‌شوند. با این حال، گاهی اوقات علائمی نیز دیده می‌شود، خصوصاً در مورد کیست‌های بزرگ یا پاره شدن کیست. این علائم متفاوت هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد زیر شکم یا درد لگن، این درد می‌تواند متناوب یا سخت، ناگهانی و شدید باشد.
• درد در هنگام مقاربت
• عادت ماهانه نامنظم
• احساس فشار و سنگینی در زیر شکم و لگن
• درد مزمن لگن یا کمر درد در طول عادت ماهانه
• درد لگن بعد از ورزش یا فعالیت شدید
• درد و فشار هنگام دفع ادرار و مدفوع
• حالت تهوع و استفراغ
• درد واژینال یا لکه بینی
• ناباروری
• مشکل در دفع مدفوع
• احساس فشار در هنگام دفع مدفوع
• سفت شدن شکم
• نفخ شکم
• باد کردن
• احساس پُری در شکم
• سوزش معده
• سوء هاضمه
• احساس سیری قبل از غذا خوردن
• مشکل در کنترل ادرار

پاره شدن کیست تخمدان معمولاً منجر به درد شدید و ناگهانی می‌شود. این وضعیت معمولاً در اواسط دوره عادت ماهانه و گاهی پس از ورزش و فعالیت بدنی رخ می‌دهد.

کیست‌های تخمدان به چه شکل هستند؟

در تصویر سونوگرافی، کیست‌های تخمدان ممکن است شبیه حباب به نظر برسند. کیست‌ها معمولاً حاوی مایعات هستند که به وسیله یک دیوار نازک احاطه شده‌اند. این شکل در تصویر سونوگرافی مشخص کننده‌ یک کیست ساده است. اگر فولیکول پاره نشود و تخمک نتواند رها شود، مایع در آن باقی می‌ماند و می‌تواند یک کیست را در تخمدان تشکیل دهد. این اتفاق معمولاً در یکی از تخمدان‌ها روی می‌دهد. کیست‌های کوچک (کوچک‌تر از یک و نیم سانت) ممکن است در یک تخمدان طبیعی هنگام تشکیل فولیکول ایجاد شوند.

اندازه کیست تخمدان چقدر است؟

اندازه کیست‌های تخمدان متفاوت و محدوده آنها از حدود ۲ تا ۸ سانتیمتر متغیر است. به طور غیرمعمول کیست‌های تخمدان گاهی می‌توانند تا قطر ۳۰ سانتیمتر بزرگ شوند البته در موارد بسیار نادر.

انواع کیست‌های تخمدان

شایع‌ترین انواع کیست تخمدان به قرار زیر هستند:

• کیست‌های فولیکولی: کیست فولیکولی یک کیست ساده است که می‌تواند در صورت عدم تخمک‌گذاری، یا زمانی که یک فولیکول بالغ از بین می‌رود، تشکیل شود. یک کیست فولیکولی معمولاً در زمان تخمک گذاری ایجاد می‌شود و می‌تواند تا حدود ۵ تا ۷ و نیم سانت رشد کند. پارگی این نوع کیست می‌تواند منجر به درد شدید در اطراف تخمدان درگیر شود. این درد شدید در اواسط دوره عادت ماهانه، در طی تخمک گذاری اتفاق می‌افتد. در حدود یک چهارم بانوان دارای این نوع کیست، درد را تجربه می‌کنند. معمولاً این کیست‌ها علائمی ندارند و خود به خود در عرض چند هفته یا چند ماه ناپدید می‌شوند.
• کیست جسم زرد: کیست جسم زرد یک کیست فعال تخمدان است، که پس از رها شدن تخمک از فولیکول ایجاد می‌شود. به دنبال تخمک گذاری، فولیکول به چیزی تبدیل می‌شود که به عنوان کیست جسم زرد شناخته می‌شود. اگر بارداری اتفاق نیفتد، معمولاً جسم زرد تجزیه می‌شود و از بین می‌رود. با این وجود ممکن است با مایعات یا خون پر شود و بر روی تخمدان بماند. معمولاً این کیست فقط در یک طرف یافت می‌شود و هیچ علائمی ندارند.
• کیست هموراژیک (بواسیر): کیست هموراژیک یک کیست فعال است که هنگام خونریزی کیست ایجاد می‌شود. علائم این نوع کیست درد در یک طرف شکم است.
• کیست درمويید: یک تومور خوش خیم است که گاهی به آن تراتوم کیستیک بالغ گفته می‌شود. این یک کیست غیرطبیعی است که معمولاً بر بانوان جوان‌تر تاثیر می‌گذارد و ممکن است تا قطر حدود ۱۵ سانت رشد کند. کیست درموئید می‌تواند حاوی سایر بافت‌های بدن، مانند چربی و گاهی استخوان، مو و غضروف باشد. تصویر سونوگرافی این نوع کیست ممکن است به دلیل طیف محتویات آن متفاوت باشد، اما سی تی اسکن و ام آر آی می‌توانند وجود چربی و یا کلسیفیکاسیون (کلسیم،آهک) متراکم را نشان دهد. این کیست‌ها می‌توانند ملتهب شوند. آنها همچنین می‌توانند باعث پیچیده شدن تخمدان به دور خود شوند ( وضعیتی که به پیچ خوردگی تخمدان معروف است)، که خون رسانی را به خطر می‌اندازد و باعث درد شدید شکم می‌شود.
• آندومتریوما یا کیست آندومتریوئید: آندومتریوما یا کیست آندومتریوئید نشانگر یک بیماری است که به نام آندومتریوز شناخته می‌شود. این نوع کیست هنگامی تشکیل می‌شود که بافت آندومتر (بافت آستر رحم) در تخمدان‌ها وجود داشته باشد. این بیماری بانوان را در سال‌های تولید مثل تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است باعث ایجاد درد مزمن لگن چه همراه با عادت ماهانه و چه در دوره غیر عادت ماهانه می‌شود. آندومتریوز وجود غدد و بافت غدد آندومتر در خارج از رحم است. بانوان مبتلا به آندومتریوز ممکن است برای باردار شدن دچار مشکل شوند. کیست آندومتریوئید که اغلب پر از خون تیره، قرمز مایل به قهوه‌ای است، از نظر اندازه از حدود ۲ تا ۱۸ سانتیمتر متغیر است. با توجه به رنگ قهوه‌ای خون کهنه، که اغلب در کیست موجود است، به آنها "کیست شکلاتی" نیز گفته می‌شود.
• تخمدان پلی کیستیک: تخمدان پلی کیستیک براساس اندازه آن که معمولاً دو برابر اندازه طبیعی است و همینطور تعداد زیادی کیست‌های کوچک که در زیر سطح تخمدان هستند، تشخیص داده می‌شود. این وضعیت در بانوان سالم و بانوان دارای اختلالات هورمونی (غدد درون ریز)، مشاهده می‌شود. ممکن است سونوگرافی در تشخیص این بیماری مفید باشد. تخمدان پلی کیستیک با سندروم تخمدان پلی کیستیک متفاوت است که علاوه بر وجود کیست تخمدان، علائم و ناهنجاری‌های فیزیولوژیکی دیگری را نیز در بر می‌گیرد. سندروم تخمدان پلی کیستیک شامل خطرات متابولیکی و قلبی و عروقی مرتبط با مقاومت به انسولین است. این خطرات شامل اختلال در تحمل گلوکز، دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا است. سندروم تخمدان پلی کیستیک با ناباروری، خونریزی غیرطبیعی، افزایش سقط جنین و عوارض مرتبط با بارداری همراه است. سندروم تخمدان پلی کیستیک بسیار شایع است و تصور می‌شود که در ۴ تا ۷ درصد از بانوان در سن تولید مثل وجود داشته باشد. سندروم تخمدان پلی کیستیک همچنین با افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر همراه است. آزمایش‌های دیگری به غیر از سونوگرافی برای تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک لازم است.
• کیست سیستادنوما: کیستادنوما نوعی تومور خوش خیم است که از بافت تخمدان ایجاد می‌شود. آنها ممکن است با یک مایع مخاطی پر شوند. کیستادنوما بسیار بزرگ می‌شود و قطر آن تا حدود ۳۰ سانت بزرگ می‌شود.
• سرطان تخمدان: بیشتر کیست‌های تخمدان خوش خیم هستند، با این حال در موارد نادر کیست تخمدان ممکن است با سرطان تخمدان مرتبط باشد.

حقایقی درباره کیست تخمدان

۱- کیست تخمدان، کیسه‌ای پراز مایع است که در داخل و روی تخمدان تشکیل می‌شود و نسبتاً شایع هستند.

۲- اگر هر کدام از علائم زیر را مشاهده کردید بلافاصله به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید:

ضعف، گیجی یا احساس بی حالی، خصوصاً هنگام ایستادن،غش کردن، تب مداوم، درد شدید پایین شکم یا درد لگن، فشار خون بالا یا پایین غیرمرتبط با مصرف دارو، تشنگی شدید یا ادرار زیاد، درد ناشناخته شانه همراه با درد شکم، حالت تهوع مداوم و استفراغ.

۳- کیست‌های تخمدان همیشه یک درمان مشخص ندارند، به ویژه اگر علائم خاصی نداشته باشند. درمان آنها همراه با آزمایش‌هایی برای تشخیص احتمال سرطان است. برخی از کیست‌ها ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

حقایق بیشتر درباره کیست تخمدان

• علائم کیست تخمدان بستگی به گستردگی و اندازه کیست دارد. بسیاری از کیست‌های تخمدان هیچ علائمی ندارند. کیست‌های بزرگ یا پاره شده می‌توانند علائمی شامل درد، فشار در لگن یا ناراحتی ایجاد کنند. درنتیجه کیست تخمدان و کمر درد می توانند با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
• سونوگرافی واژینال یا لگن می‌تواند وجود کیست تخمدان را آشکار کند.
• کیست‌های تخمدان از لحاظ اندازه متفاوت هستند. برخی از آنها بسیار کوچک هستند، در حالیکه کیست‌هایی که با تومور تخمدان همراه هستند ممکن است دارای قطر حدود ۳۰ سانت باشند.
• در بعضی موارد، کیست تخمدان می‌تواند مشکلات مرتبط با عادت ماهانه، مانند خونریزی غیرطبیعی ایجاد کند. بعضی از کیست‌های تخمدان ممکن است همراه با لکه بینی باشد.
• در موارد نادر، کیست‌های تخمدان بخشی از سرطان تخمدان هستند. کیست‌های تخمدان خوش خیم منجر به سرطان نمی‌شوند و اکثریت بزرگی از کیست‌های تخمدان خوش خیم هستند.
• بعضی از انواع کیست‌های تخمدان (سندروم تخمدان پلی کیستیک و آندومتریوز مرتبط با کیست)، ممکن است باردار شدن را برای بانوان دشوار کنند.
• کیست‌های ساده تخمدان (کیست‌های فعال) گاهی می‌توانند در طول بارداری مشاهده شوند. کیست‌های پوستی و سایر انواع کیست‌ها نیز می‌توانند در بانوان باردار رخ دهند.
• شروع شدن ناگهانی درد، علامت مشخصه پارگی کیست تخمدان است.
• درمان پارگی کیست تخمدان با تجویز داروهایی برای کنترل درد همراه است. پاره شدن کیست پوستی ممکن است به دلیل تحریک و ناراحتی اندام‌های داخلی به وسیله محتویات کیست، نیازمند جراحی باشد.
• در کیست‌های بزرگ تر ممکن است جراحی برای خارج کردن کیست یا بیوپسی (نمونه برداری) برای جلوگیری از سرطان ضروری باشد.

چه کسانی دچار کیست تخمدان می‌شوند؟

کیست‌های تخمدان شایع هستند و تمام بانوان درهمه سنین را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اکثریت وسیعی از کیست‌های تخمدان فعال هستند (آنها به وسیله نوسانات هورمونی که در طول عادت ماهانه رخ می‌دهد به وجود می‌آیند). اگر چه ممکن است مشکل ساز باشند، اما بیماری خاصی را ایجاد نمی‌کنند. اکثر کیست‌های تخمدان سرطان‌زا نیستند (خوش خیم هستند) و بسیاری از آنها بدون درمان و به خودی خود، پس از چندین هفته ناپدید می‌شوند.

در حالی که کیست‌های بدخیم ممکن است با سرطان تخمدان مرتبط باشند، اما کیست‌های تخمدان معمولاً سرطان‌زا نیستند. کیست‌های تخمدان اکثراً در طول سال‌های شیردهی یک مادر بوجود می‌آیند.

منبع: emedicinehealth

بیشتر بدانید:

1- کیست تخمدان در چه بانوانی شایع تر است؟

2- بارداری با وجود کیست تخمدان

3- کیست تخمدان مقاوم به دارو، باید لاپاروسکوپی شود؟

4- آیا وجود کیست آندومتریوما در تخمدان باعث ناباروری میشود؟