درمان یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند چیست؟
هضم شیر مادر برای نوزادان آسان است. در حقیقت، این ماده ملین طبیعی محسوب می شود. بنابراین به ندرت پیش می آید نوزادانی که منحصراً از شیر مادر تغذیه می کنند دچار یبوست شوند. اما این بدان معنا نیست که اتفاق نمی افتد. برنامه دفع مدفوع در کودکان، حتی آنهایی که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند، متفاوت است. برای آشنایی بیشتر با علائم، علل و نحوه درمان یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند با ما همراه باشید.
علائم یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند چیست؟
چگونه می توانیم یبوست در نوزادانی که شیرمادر می خورند را تشخیص دهیم؟ به این نکته توجه کنید که دفعات دفع و نیز زورزدن همیشه نشانه یبوست نیست. بسیاری از نوزادان هنگام دفع مدفوع به خود فشار می آورند. این عادت گاهی به این دلیل است که نوزادان از عضلات شکم خود برای کمک به دفع مدفوع استفاده می کنند. آنها همچنین مدت زمان زیادی به پشت می خوابند، بدون وجود نیروی جاذبه، لازم است برای دفع مدفوع کمی بیشتر تلاش کنند.علائم آشکارتر یبوست در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، عبارتند از:
• سفتی و انقباض شکم
• مدفوع سفت و سنگریزه مانند
• گریه هنگام دفع مدفوع
• عدم تمایل به شیرخوردن
• مدفوع خونی سفت که ممکن است به دلیل سفتی مدفوع، پارگی جزئی در بافت مقعد رخ دهد.
علت یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند چیست؟
بسیاری از کودکان تا قبل از شروع غذای کمکی یعنی حدود 6 ماهگی دچار یبوست نمی شوند. در صورتی که کودک غذای کمکی را شروع کرده باشد، برخی از این غذاها می توانند عامل یبوست باشند:
غذای کمکی سرلاک برنج: برنج آب روده را جذب می کند و باعث سفتی مدفوع و یبوست می شود. اگر فرزند شما دچار علائم یبوست شد، بهتر است به جای برنج به او اوتمیل یا سرلاک جو بدهید.
شیرگاو: شیر گاو معمولاً بعد از یک سالگی در برنامه غذایی کودک گنجانده می شود.
موز: این میوه می تواند عامل اصلی یبوست در کودکان باشد، به همین علت به صورت پوره با مقداری آب یا آبمیوه طبیعی توصیه می شود.
رژیم غذایی با فیبر کم: ماکارونی و نان های سفید جزء غذاهای دارای مقادیر کم فیبر هستند. بدون دریافت فیبر کافی، دفع مدفوع از روده ها برای کودک دشوار خواهد بود.
موارد زیر نیز از جمله دلایل یبوست هستند:
عدم دریافت مایعات کافی در طول روز: همیشه قبل از وعده غذایی جامد به کودک شیر بدهید. مایعات به دفع راحت مدفوع کمک می کند.
استرس: مسافرت، گرما و برخی تغییرات گاهاً برای کودک استرس زا هستند و باعث یبوست شوند.
بیماری: مشکلات معده باعث استفراغ و اسهال و در نتیجه کم آبی بدن و یبوست می شوند، حتی بیماری های ساده مانند سرماخوردگی نیز به دلیل کاهش اشتها، موجب جذب کمتر مایعات و یبوست خواهند شد. در موارد نادر، برخی مشکلات سلامتی مانند ناهنجاری دستگاه گوارش می تواند عامل یبوست باشد.برنامه دفع و شکل مدفوع در نوزادی که از شیر مادر تغذیه می کنند
مقدار طبیعی دفع در نوزادان با توجه به سن و رژیم غذایی متفاوت است. نمونه ای از این برنامه را می توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
سن نوزاد میزان و نوع مدفوع
1 تا 4 روز اول پس از تولد نوزاد روزی یک بار مدفوع می کند و رنگ آن سبز تیره یا سیاه مایل به سبز تیره یا سبز مایل به قهوه ای است و با افزایش میزان شیردهی رنگ آن روشن تر می شود.
5 تا 30 روز بعد از تولد روزانه بین 3 تا 8 بار یا بیشتر دفع مدفوع دارد، رنگ آن سبز تیره یا سیاه مایل به سبز تیره یا سبز مایل به قهوه ای است و با افزایش شیردهی، مدفوع شل تر و مایل به زرد می شود.
1 تا 6 ماهگی نوزاد حدود یک ماهه است و تمامی شیری را که می خورد، جذب می کند. ممکن است روزی یک بار یا حتی هر چند روز یک بار، مدفوع نرم داشته باشد. حتی عدم دفع به مدت دو هفته، طبیعی تلقی می شود.
6 ماهگی به بعد با شروع غذای جامد در حدود 6 ماهگی، تغییراتی در مدفوع ایجاد می شود زیرا دستگاه گوارش هنوز به طور کامل رشد نکرده و آمادگی هضم غذاهای جدید را ندارد. علاوه بر این برخی مواد غذایی یبوست آور هستند.
درمان یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند
در ادامه راهکارهایی برای پیشگیری و درمان یبوست در نوزادانی که شیرمادر می خورند ذکر شده است:
• در صورت شروع غذاهای جامد، فیبر بیشتری به رژیم غذایی او اضافه کنید: سرلاک جو را که حاوی فیبر بیشتری است جایگزین غذای کمکی برنج نمایید. شروع میوه ها و سبزیجات بهتر است با میوه های پر فیبر مانند آلو خشک و نخود فرنگی باشد.
• به حالت دوچرخه پاهای کودک را به عقب و جلو ورزش دهید: شیرخوار را روی شکم قرار دهید و اسباب بازی های مورد علاقه اش را پیش روی او بگذارید. او را تشویق کنید روی شکم خزیده و اسباب بازی ها را بگیرد. فعالیت، حرکت روده را تسهیل می کند.
• شکم نوزاد را ماشاژ بدهید: با دست درست زیر ناف کودک را به آرامی به صورت دایره ای به مدت یک دقیقه ماساژ دهید.
آیا رژیم غذایی مادر شیرده می تواند بر یبوست نوزاد تأثیر بگذارد؟
آیا رژیم غذایی مادر شیرده بر وضعیت اجابت مزاج شیرخوار تاثیر دارد؟
پاسخ منفی است.
بر اساس مطالعه ای که در سال 2017 بر روی 145 مادرباردار انجام شد، مادران باردار تنها در صورتی لازم است از مصرف غذای خاص خودداری کنند که شیرخوار نسبت به آن ماده غذایی، واکنشی منفی نشان دهد.
گاز و فیبر از مادر به نوزاد منتقل نمی شود. اسید غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی نیز انتقال نمی یابد. مادر شیرده می تواند تقریباً از هر غذایی در حد اعتدال مصرف کند. رژیم غذایی مادر، ربطی به افزایش شیر ندارد بلکه توانایی مکیدن نوزاد در این امر موثر است. مواد غذایی شیر مادر از مواد موجود در جریان خون مادر و نه دستگاه گوارش تاثیر می پذیرد .
با این وجود، برخورداری از رژیم غذایی مغذی و متعادل در دوران شیردهی، برای سلامتی و آسایش مادر و کودک اهمیت زیادی دارد.
چه زمانی باید برای یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر یک از موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
• درمان های ساده برای یبوست موثر واقع نشوند.
• کودک احساس ناراحتی داشته باشد.
• شیرخوار از غذا خوردن امتناع می ورزد.
• نوزاد دچار تب شده است.
• کودک استفراغ می کند.
• شکم شیرخوار سفت و متورم است.
در این صورت، پزشک نوزاد را معاینه می کند و حتی ممکن است آزمایشات خاصی مانند عسکبرداری شکم برای بررسی انسداد روده تجویز نماید. می توانید از پزشک در مورد استفاده از شیاف و داروهای بی خطر بپرسید البته این داروها اغلب توصیه نمی شود یا لازم نیست.
آیا می توانیم برای درمان یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند به او مسهل بدهیم؟
خیر. از دادن مسهل یا استعمال شیاف برای درمان یبوست در نوزادانی که شیر مادر می خورند، بدون مشورت پزشک اکیداً خودداری کنید.اکثر شیرخواران تا زمانی که غذاهای جامد را شروع نکرده اند، دچار یبوست نمی شوند. البته این نظر قطعی نیست. تغییرات ساده در رژیم غذایی و تشویق به تحرک نوزاد اغلب مؤثر است. در صورت تداوم یبوست، حتما با پزشک مشورت کنید.
مطالعه بیشتر:
چه غذاهایی برای یبوست نوزادان خوب است؟
درمان و رفع یبوست نوزاد با روش های خانگی
چه غذاهایی سبب یبوست در نوزادان می شود ؟
