اگر از نظر جنسی فعال نباشم، آیا احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در من وجود دارد؟

آیا بین رابطه جنسی و سرطان دهانه رحم ارتباط وجود دارد؟

این نوع سرطان، در دهانه رحم یا انتهای پایین رحم در نزدیکی کانال واژن ایجاد می شود. بسیاری از متخصصان، ویروس پاپیلومای انسانی را باعث بروز این بیماری می دانند. از آنجا که ویروس پاپیلومای انسانی، در خلال رابطه جنسی و با فعالیت جنسی منتقل می شود، افرادی که روابط جنسی دارند یا در گذشته داشته اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. افرادی با سابقه ابتلا به عفونت کلامیدیا نیز ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم باشند. چرا که این بیماری مقاربتی عاملی برای رشد ویروس پاپیلومای انسانی بوده و می تواند به توسعه سریعتر سرطان دهانه رحم منجر گردد. برخی عوامل خطر سرطان دهانه رحم، ارتباطی به رابطه جنسی فرد ندارند. به عنوان مثال، احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در بانوان سیگاری دو برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری است. تحقیقات نشان می دهد فرآورده های دخانی به ساختار ژنتیکی سلول های دهانه رحم آسیب می زند.

در بانوان سیگاری مبتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی، بار ویروسی موجود در دهانه رحم به مراتب بیشتر است و این امر خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می دهد.

افراد با سیستم ایمنی ضعیف نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. از جمله دلایل ضعف سیستم ایمنی می توان موارد زیر را نام برد:

• ویروس ایدز

• انواع سرطان ها

• شیمی درمانی یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

• بیماری های خود ایمنی

• پیوند اعضا

سیستم ایمنی ضعیف می تواند بر توانایی بدن در مبارزه با ویروس ها، سلول های سرطانی و رشد تومور تأثیر بگذارد. به طور خلاصه می توان گفت، ویروس پاپیلومای انسانی، یک ویروس مقاربتی است که در اکثر موارد سرطان سرویکس نقش دارد. عوامل دیگری مانند سیگار کشیدن، عفونت کلامیدیا و ضعف سیستم ایمنی نیز خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.

رابطه جنسی و سرطان سرویکس

بنابراین، دوباره به سوال نخست باز می گردیم، اگر رابطه جنسی نداشته باشیم، بازهم خطر ابتلا به سرطان سرویکس وجود دارد؟

بله، حتی اگر رابطه جنسی نداشته باشید، باز هم می توانید در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار بگیرید.

سلول ویروس پاپیلومای انسانی می تواند در نواحی دیگری از بدن غیر از اندام تناسلی مانند مقعد، دهان و گلو نیز زندگی کند. تماس پوست به پوست، مانند رابطه جنسی دهانی، در انتقال ویروس موثر است. با این توصیف نمی توان تنها رابطه جنسی دخولی را عامل انتقال این ویروس دانست. بنابراین اگر در مقطع کنونی از زندگی خود رابطه جنسی ندارید اما در گذشته این تجربه را دارید، همچنان در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی هستید.

این نکته قابل ذکر است که ویروس پاپیلومای انسانی همیشه علائم واضحی مانند زگیل ایجاد نمی کند. این ویروس می تواند سال ها در بدن باقی بماند و بعداً به سلول های غیرطبیعی روی دهانه رحم تبدیل شود. احتمال سرطانی شدن این سلول های غیرطبیعی در آینده وجود دارد. در نتیجه، افرادی که هرگز هیچ نوع آمیزش یا تماس جنسی از جمله رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی نداشته اند، بعید است که به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا گردند. اما اینکه تنها رابطه جنسی دخولی را عامل انتقال این ویروس بدانیم، صحیح نیست.

در یک جمع بندی، می توان گفت حتی بدون رابطه جنسی نیز، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم وجود دارد. پزشک می تواند عوامل خطر فردی را بررسی کرده و آزمایش های لازم را تجویز کند.

آیا در افرادی که رابطه جنسی ندارند نیز، تست پاپ اسمیر لازم است؟

توصیه می شود بانوان صرف نظر از سابقه روابط جنسی، آزمایش پاپ اسمیر را از سن 21 سالگی آغاز کنند. افراد کمتر از 21 سال نیازی به تست ندارند. آزمایش پاپ اسمیر به تشخیص بیماری های خوش خیم مانند عفونت و التهاب دهانه رحم نیز کمک می کند.

پاپ اسمیر یک آزمایش سریع و غیرتهاجمی است که هیچ ضرری ندارد و نمونه برداری در آن حدود چند دقیقه طول می کشد. در این آزمایش، پزشک یا ماما نمونه ای از سلول های دهانه رحم را جمع آوری می کند. برای این کار انتهای رحم را با سواب یا وسیله مخصوص خراش می دهند. سپس سلول ها روی یک اسلاید قرار می گیرند و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می شوند.

علاوه بر پاپ اسمیر، تست ویروس پاپیلومای انسانی یکی دیگر از ابزارهای مهم غربالگری سرطان دهانه رحم است. این آزمایش به پزشک اجازه می دهد تا ویروس مذکور را در سلول های دهانه رحم جستجو کند. ویروس پاپیلومای انسانی حدود یک سال پس از ابتلای به عفونت در دهانه رحم قابل تشخیص است.بر این اساس تست پاپ اسمیر تنها می تواند سلولهای غیرطبیعی را شناسایی کند اما در آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی، عفونت قبل از تغییر سلول های پیش سرطانی قابل تشخیص است. به این ترتیب، پزشک می تواند دهانه رحم را از نظر احتمال وقوع سرطان مورد بررسی قرار دهد.

پس به طور کلی، حتی اگر در مقطع فعلی زندگی خود رابطه جنسی ندارید، ولی در گذشته فعالیت جنسی داشته اید، آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی ابزار غربالگری مفیدی برای ردجویی این ویروس در سلول های دهانه رحم خواهد بود. تست ویروس پاپیلومای انسانی به تنهایی و همراه با تست پاپ اسمیر موسوم به آزمایش مشترک، قابل انجام است. توجه کنید که آزمایش مشترک با پاپ اسمیر طبیعی تفاوتی ندارد.

دستورالعمل های غربالگری سرطان دهانه رحم

در برخی کشورهای جهان، دستورالعمل های غربالگری سرطان سرویکس مؤید صحت آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی اولیه به تنهایی یا همزمان با پاپ اسمیر است. راهنمای غربالگری سرطان دهانه رحم در برخی کشورها، به شرح زیر است:

برای خانم های 25 تا 65 سال

• آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی اولیه هر 5 سال یکبار یا

• آزمایش مشترک به معنی ترکیبی از آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی با پاپ اسمیر هر 5 سال یکبار

• پاپ اسمیر هر 3 سال یکبار

برای خانم های بالای 65 سال

• تصمیم برای ادامه غربالگری بعد از 65 سالگی به عوامل خطر فردی و سابقه بیماری فرد بستگی دارد.

• بانوانی که در 10 سال گذشته تحت غربالگری منظم با نتایج طبیعی و بدون سابقه سلول های غیرطبیعی داشته اند، نیازی به ادامه غربالگری ندارند.

• اگر غربالگری متوقف شد، نباید دوباره شروع شود.

• غربالگری در بانوانی که هیسترکتومی کامل انجام داده اند، تنها در صورتی لازم است که برای درمان پیش سرطان دهانه رحم یا سرطان انجام شده باشد.متخصصان معتقدند برای غربالگری سرطان دهانه رحم، انجام تست لازم است.

بانوان بالای 30 سال با آزمایش پاپ اسمیر "طبیعی" یا "منفی" می توانند هر 3 سال یک بار آزمایش پاپ انجام دهند. تکرار آزمایش در افرادی با نتیجه "غیرطبیعی"، باید درفواصل زمانی کمتر انجام شود. اینکه افراد در چه بازه زمانی، باید آزمایش های غربالگری را تکرار کنند به عواملی متعددی بستگی دارد، مانند:

• نتایج تست پاپ اسمیر در آزمایشهای گذشته

• سابقه فعالیت های جنسی فرد

• سایر عوامل خطر سرطان دهانه رحم

دستورالعمل های غربالگری، هر چند سال یکبار تغییر می کند، بنابراین بهتر است برای کنترل وضعیت خود با پزشک، مشورت کنید.

برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم، چه می توان کرد؟

تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی به معنای ابتلا به سرطان دهانه رحم نیست. تقریباً همه افراد فعال از نظر جنسی در صورت عدم تزریق واکسن ویروس پاپیلومای انسانی، در مقطعی از زندگی خود به ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا می شوند.

سویه های متعددی از ویروس پاپیلومای انسانی شناسایی شده است، اما نوع 16 و 18 بیشترین ارتباط آماری را با سرطان دهانه رحم دارند. این دو با هم عامل 70 درصد سرطان های دهانه رحم را تشکیل می دهند. واکسن ویروس پاپیلومای انسانی می تواند در مقابل هر دو سویه، مصونیت ایجاد کند.

در حال حاضر، تزریق واکسن ویروس پاپیلومای انسانی در سن 11 یا 12 سالگی توصیه می شود. افراد تا 26 سالگی می توانند با نظر پزشک، واکسن بزنند. اما به طور کلی اثربخشی واکسن در افرادی که هنوز در معرض ویروس قرار نگرفته‌اند، بیشتر است. اگرچه واکسن بیشتر در پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم موثر است اما می تواند از ابتلای فرد به سرطان فرج و واژن، آلت تناسلی، مقعد، دهان و گلو نیز جلوگیری کند.

بهتر است برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم یا سرویکس، رعایت موارد زیر را نیز مد نظر قرار دهید:

• در صورت استعمال دخانیات، بهتر است مصرف هرگونه مواد دخانی را ترک کنید. این مواد و فرآورده های حاصل از تنباکو منجر به تغییرات ژنتیکی سلول های دهانه رحم می شود. پزشک می تواند در خصوص ترک سیگار و کاهش خطر ابتلا به سرطان شما را راهنمایی کند.

• از محافظ ها بهداشتی مانند کاندوم استفاده کنید، این روش به حفاظت در برابر انتقال ویروس کمک می کند.

• از انجام منظم آزمایش غافل نشوید. تست پاپ و ویروس پاپیلومای می توانند مدت ها قبل از بروز علائم، سلول های سرطانی بالقوه را پیدا کند.

کلام آخر

ویروس پاپیلومای انسانی، یک ویروس مقاربتی شایع و عامل خطر اصلی ابتلا به سرطان دهانه رحم است. اگر از نظر جنسی فعال هستید یا در گذشته بوده اید، احتمال ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد. بنابراین رابطه جنسی دخولی تنها راه انتقال ویروس پاپیلومای انسانی نیست. این ویروس می تواند از طریق تماس پوست به پوست در طول رابطه جنسی دهانی یا سایر انواع فعالیت های جنسی منتقل شود. افرادی که هرگز رابطه جنسی یا هر نوع برخورد جنسی نداشته اند، بعید است که به ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا شوند و کمترین خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را دارند.

علاوه بر ویروس پاپیلومای انسانی، عوامل دیگری مانند سیگار کشیدن، عفونت کلامیدیا و ضعف سیستم ایمنی می تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهند. با پزشک در مورد عوامل خطر فردی برای سرطان دهانه رحم و فاصله زمانی تکرار تست پاپ یا ویروس پاپیلومای انسانی مشورت کنید.

مطالعه بیشتر:

سرطان دهانه رحم با چه روش های قابل تشخیص است؟

علت سرطان دهانه‌ رحم چیست و چگونه درمان می شود؟

آیا سرطان دهانه رحم ارثی است یا ارتباطی با ژنتیک دارد؟

سرطان دهانه رحم چه علائمی دارد و نشانه های خطر کدامند؟