بارداری با روش IVM (بلوغ تخمک در آزمایشگاه) جایگزینی برای روش IVF

تقریبا ۲۰ درصد جمعیت زنان تخمدان‌ های پلی کیستیک دارند، زمانی که این خانم‌ها تحت IVF قرار می‌گیرند با خطر بیشتری برای مواجهه با عارضه‌ ای موسوم به سندرم تخمدان بیش فعال شده (OHSS) روبرو می‌شوند. با تزریق دارو در روش IVF تخمدان‌ها وادار به تولید تخمک های بیشتر می‌شوند، گاهی ممکن است میزان پاسخ تخمدان‌ها به داروهای معمول IVF خیلی فراتر از انتظار باشد و فرد دچار OHSS شود. خیلی از خانم‌ها برای مقابله با این عوارض مجبور به بستری شدن در بیمارستان می‌شوند و چنانچه بستری نشوند با عوارض شدیدی روبرو خواهند شد.

در شدیدترین حالت‌، تخمدان‌ها بیش از حد بزرگ شده و باعث تجمع مایعات در حفره‌های‌ شکم و قفسه سینه شده و فرد در معرض خطر تشکیل لخته در عروق خونی قرار می‌گیرند. بنابراین شناسایی زنانیکه تخمدان های پلی کیستیک دارند و مستعد  OHSS (سندرم تخمدان بیش فعال شده)هستند، بسیار اهمیت دارد. سال‌هاست که متخصصین IVF بدنبال راهی هستند تا برای این خانم‌ها نیز بدون استفاده از دارو کاری انجام داد.

روش IVM (بلوغ تخمک در آزمایشگاه) چگونه انجام می شود؟

خبر خوب اینکه در سال‌های گذشته یک تکنیک جدید توانسته است اجازه فعالیت بگیرد. در روش IVM تخمک های نارس را قبل از لقاح از داخل تخمدان برداشته و در آزمایشگاه از آنها مراقبت می‌کنند تا رسیده (بالغ) شوند، در IVF معمولی تخمک‌ها در داخل تخمدان رشد کرده و بالغ می شوند. البته نزدیک ۱۰ سال است که IVM به طور محدود بکار گرفته می شود.

در یک دوره طبیعی قاعدگی تعدادی تخمک با هم شروع به رشد می‌کنند. ولی معمولا فقط یکی از این تخمک‌ها به رشد خود ادامه می‌دهد و به همین دلیل است که هر خانمی در هر سیکل فقط یک تخمک آزاد می‌کند. سایر تخمک هایی که وارد روند رشد شده بودند، کم کم پی میبرند که مرحله تکاملشان با تغییرات هورمونی که در حول و حوششان در حال اتفاق افتادن است، متفاوت شده و تکاملشان را متوقف می‌کنند و کم کم جذب می‌شوند. البته تعداد تخمک‌ها بسته به سن فرد می‌تواند تغییر کند. یک زن جوانتر ممکن است تا ۲۰-۳۰ عدد تخمک داشته باشد در حالی که یک زن پیرتر، تخمک کمتری تولید می‌کند.

تخمک های در حال رشدی که در داخل فولیکول هایشان قرار دارند، تحت تاثیر داروهای IVF تحریک می‌شوند. خانم‌هایی که تخمدان های پلی کیستیک دارند، تخمک های خیلی بیشتری برای پاسخ دادن به این داروها دارند.

تفاوت روش IVM (بلوغ تخمک در آزمایشگاه) و روش IVF

تفاوت کلیدی بین روش IVF و IVM در مرحله ای است که تخمک را از تخمدان بر می‌دارند. در یک سیکل نرمال درمانی IVF ، جدول روزانه تزریق‌ها به فرد کمک می‌کند تا فولیکول هایش ( مایعی که محتوی کیست‌هایی است که تخمک‌ها در داخل آنها تکامل پیدا می‌کنند ) تا قطر ۲۰-۱۴ mm رشد کند. در این مرحله تخمک‌ها کاملا آماده‌اند ( کامل شده‌اند) و وقتی که با یک سوزن ( این مرحله با تصاویر بدست آمده از سونوگرافی همزمان، برای پزشک قابل کنترل هستند) از سقف واژن بداخل تخمدان‌ها می‌رویم، براحتی قابل برداشتن هستند. در طی پروسه بلوغ تخمک در آزمایشگاه یا (IVM) تخمک‌ها وقتی برداشته می‌شوند که نارس هستند و تنها ۱۰-۳ mm قطر دارند، سپس تخمک های نارس در یک محیط مایعی که شباهت بسیار زیادی به مایع داخل فولیکول دارد، غوطه ور شده و در داخل یک "انکوباتور" قرار داده می شوند تا بمدت ۴۸-۲۴ ساعت رسیده (کامل) شوند.

روش IVM سال‌ها بود که در مورد حیوانات به کار می‌رفت، ولی قانونی شدن آن برای انسان‌ها، سال‌ها زمان برد. چون فرآیند کامل شدن در خارج از بدن تا حدودی سرعت بیشتری دارد، به همین دلیل نگرانی‌هایی در مورد احتمال اینکه جنین‌ها و بچه‌هایی که با این روش به دنیا آمده‌اند در آینده با مشکلات بیشتری دست به گریبان باشند و از نظر رشد و تکامل مشکل‌دار باشند وجود دارد. در حال حاضر با وجود اینکه تنها بخش کوچکی از بچه‌هایی که حاصل این روش بوده‌اند از وزن بیشتری نسبت به آنچه انتظارش می‌رفت را دارند، تمام شواهد در مورد رشد و تکامل این بچه ها اطمینان بخش است.

با این‌حال رشد و نمو این بچه‌ها با دقت تمام رصد می‌شود تا عاقبت غیر طبیعی‌ای در کار نباشد. سیاست ابتدایی روش IVM این بود که به هیچ وجه از داروی خاصی استفاده نکنند، ولی امروزه از مقادیر کمی دارو برای افزایش تعداد تخمک‌‌ها و افزایش باروری استفاده می‌شود. بطور کلی شانس حاملگی با استفاده از روش IVM حدود ۳,۳ برابر آن‌چیزی است‌ که از IVF انتظار می‌رود.

فریز کردن تخمک در روش IVM (بلوغ تخمک در آزمایشگاه)

اما IVM حتما جنبه‌های جالبی در رابطه با نازائی را ابداع خواهد کرد که IVF معمولی ویژگی آن را ندارد. با پروتوکل های جدید تحریک سازی  (Stimulation)، خطر وقوع (سندرم تخمدان بیش فعال شده) OHSS در روش IVM تا حدود زیادی کاهش یافته است.

گروهی از خانم‌ها تقاضای انجام IVF و فریز کردن جنین یا تخمک می‌کنند، بیشتر این خانم‌ها مبتلا به سرطان هستند و می‌خواهند شیمی درمانی یا رادیو تراپی شوند. بعلت ماهیت این درمان‌ها، ممکن است تعدادی از این خانم‌ها در آینده باروری خود را از دست بدهند. به همین دلیل به دنبال حفظ قدرت باروری شان هستند. آنها زمانیکه هنوز درمان سرطان خود را شروع نکرده‌اند تلاش می‌کنند تا با انجام IVF و فریز کردن تخمک، باروری خود را محفوظ نگه دارند. واضح است که این خانم‌ها نمی‌خواهند در روند درمانشان تاخیری رخ دهد، بنابراین در چنین مواردی استفاده از IVM ، می‌تواند بسیار موثر باشد. یکی از برتری‌های دیگر روش IVM  امکان فریز کردن تخمک یک زن جوان برای استفاده در دوران میانسالی یا پیری است، بنابراین احتمال حامله شدن در سنین بالا بیشتر می‌شود.

داشتن یک بانک شخصی از تخمک هایی فریز شده، برای اینکه با اسپرم همسر بارور شوند، یک روش کاربردی برای تولید مثل است. برای استفاده از چنین تکنولوژیی باید اطمینان خاطر بیشتری در مورد ایمنی آن برای نسل آینده داشت.

IVM برای خانم‌هایی که باروری‌شان دستخوش بلا شده است، (نازائی یا سرطان) می‌تواند یک راه حل توافقی باشد. اما این درمان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است و تنها بوسیله تعداد معدودی از خانم‌ها استفاده می‌شود. ولی تعدادی از محققین اروپائی پیش بینی کرده‌اند که این روش درآینده روشی قالب در دنیا خواهد بود.

مطالعه بیشتر:

1- لقاح مصنوعی با روش IUI ( آی یو آی )

2- عوارض بعد از ای وی اف (IVF) برای مادر و نوزاد

3- روش های لقاح مصنوعی برای باردار شدن