سقط زودهنگام یا زودرس جنین
عدم موفقیت در بارداری در هر زمانی از حاملگی که رخ دهد از نظر روحی برای والدین بسیار دشوار خواهد بود. ولی سقط در اوایل بارداری بسیار دردناک تر است و معمولاً پس از این رویداد احساس فقدان و غم بزرگی بر مادر مستولی می گردد.
سقط زودرس جنین دقیقا چیست؟
سقط جنین از بین رفتن خود بخودی جنین قبل از بیست هفتگی بارداری است. یعنی زمانی که جنین نمی تواند خارج از رحم به زندگی خود ادامه دهد. اصطلاح پزشکی این سقط، سقط خودبخودی است و جنین تنها یک محصول از عمل لقاح بحساب می آید.
اگر در12 تا 14 هفته اول بارداری، سقط جنین رخ دهد به آن سقط زودرس جنین می گویند.
اگر سقط در 20 هفتگی رخ دهد به آن سقط دیررس جنین می گویند.
لازم به ذکر است که دفع محصولات حاملگی از پایان هفته ی 20 به بعد زایمان نام دارد.
سقط تا چه میزان متداول است؟
تخمین زده شده است که 10 تا 25 درصد تمامی بارداری ها به سقط ختم می شوند و از این تعداد حدود 80 درصد در سه ماهه ی اول رخ می دهد. با این حال در اکثر موارد، سقط جنین آنقدر زود اتفاق می افتد که مادر متوجه بارداری خود نمی شود. بنابراین اگر دچار سقط جنین شدید بدانید که تنها نیستید.
احتمال کمی وجود دارد که خانم سالمی که یکبار دچار سقط جنین شده در بارداری مجدد خود نیز دچار سقط جنین شود. احتمال اینکه سه سقط پیاپی رخ دهد بسیار کم است و اگر این اتفاق بیفتد پزشک شما می تواند آزمایشاتی بنویسد تا دلیل این موضوع روشن شود.
دلایل سقط زودهنگام جنین
به احتمال زیاد زمانیکه دچار سقط جنین زودهنگام شدید می خواهید دلیل آن را بدانید. ولی در بیشتر موارد دلیل سقط جنین اکثر خانم ها نامعلوم می ماند که این باعث ایجاد حس درماندگی و ناامیدی می شود.
بدن برای ادامه یافتن بارداری باید مواد غذایی و هورمون های مناسب برای جنین فراهم کند تا جنین به درستی شکل بگیرد. اگر این شرایط فراهم نشود بارداری دچار مشکل می شود.
یافتن دلایل سقط جنین کاری دشوار است ولی برخی دلایل رایج آن را ذکر می کنیم:
- مشکلات کروموزومی: اختلالات کروموزومی یکی از شایع ترین علل سقط به ویژه در سقط های سه ماهه اول بارداری می باشند. این اختلالات در برخی از موارد، به صورت تصادفی و اولیه و بدون وجود سابقه اختلال کروموزومی در والدین، در جنین اتفاق می افتاد و منجر به سقط می گردد. در این صورت احتمال تکرار وضعیت مشابه در بارداری های بعدی، کم و ناچیز می باشد. مشکلات کروموزی حداقل دلیل نیمی از سقط ها محسوب می شود.
- سن بارداری: هرچه سن مادر بالاتر می رود احتمال ناهنجاری های کروموزی بیشتر می شود.
- سلامت مادر: سقط جنین ممکن است نتیجه دیابت کنترل نشده، عفونت، مشکلات هورمونی، اندومتریوز، بیماری تیروئید، آسیب روحی شدید و ناهنجاری های رحمی از جمله بافت فیبروئید یا اسکار باشد.
- استعمال دخانیات، مواد مخدر و مصرف متوسط یا زیاد مشروبات الکلی: استفاده از این مواد با افزایش خطر سقط جنین مرتبط هستند.
- کافئین: دوز بالای کافئین (بیش از 200 میلی گرم در روز) منجر به افزایش خطر سقط جنین می شود.
- وزن نامتعارف مادر: خانم های بسیار چاق یا بسیار لاغر بیشتر در معرض خطر سقط جنین هستند.
- سقط های پیاپی: خانم هایی که 2 یا بیش از 2 سقط جنین متوالی داشته اند، بیشتر در معرض خطر سقط های بعدی هستند.
- فاکتور انعقادی V: مطالعات نشان می دهند که این جهش ژنتیکی انعقاد خون، میزان تولد جنین زنده را کاهش می دهد.
یکی از آزمایشات مهم برای خانم ها در حالت ایده آل پیش از بارداری و یا هر زمان، آزمایش جهش ژن MTHFR است. جهش ژن MTHFR یکی از جهش های ژنتیکی متداول است که از هر 4 نفر 1 نفر بطور جدی و از هر 2 نفر 1 نفر بطور متوسط با آن درگیر می شود. اگر شما دچار این جهش ژنی باشید نباید اسید فولیک مصرف کنید و در عوض باید فولینیک اسید و متیل فولات مصرف کنید.
تشخیص سقط جنین
با مشاهده هر کدام از علائم سقط و مراجعه به پزشک متوجه پایان بارداری خود خواهید شد. با یک سونوگرافی زودهنگام نیز می توانید متوجه سقط شوید. برای کسب اطمینان از سقط جنین پزشک شما باید کارهای زیر را انجام دهد:
- انجام آزمایش خون برای چک کردن سطح هورمون های بارداری
- بررسی علائمی از جمله خونریزی و از بین رفتن نشانه های بارداری
- معاینه
- سونوگرافی (بسته به بارداری)
پزشک شما می تواند به شما بگوید که سقط جنین از نوع کامل، ناقص یا فراموش شده است:
- سقط جنین کامل زمانی رخ می دهد که بافت بارداری دفع شده است.
- سقط جنین ناکامل زمانی رخ می دهد که تمام بافت بارداری دفع نشده است و مقداری از آن در رحم باقی مانده است.
- سقط جنین فراموش شده زمانی رخ می دهد که جنین از دست رفته ولی دفع نشده است.
علائم سقط جنین زودهنگام
علائم سقط جنین به نوع بارداری شما برمی گردد. در بیشتر خانم ها سقط جنین علائمی مشابه سیکل قاعدگی شدید دارد که در آن انقباضات و خونریزی بیشتر از حد معمول است. سایر خانم ها انقباضات مشابه درد زایمان را تجربه می کنند.
علائم زیر می تواند با مشکلات دیگری مرتبط باشند که نسبت به سقط از اهمیت کمتری برخوردارند. اما اگر هر کدام از این موارد رخ داد بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید:
- خونریزی واژینال یا لکه بینی
- درد یا فشار ثابت در قسمت تحتانی کمر
- انقباضات عضلانی
- تغییر در ترشحات واژن
بهتر است بخاطر داشته باشید که در دوران سقط جنین حتماً بجای تامپون باید از پدهای بهداشتی استفاده کنید. زیرا تامپون می تواند ایجاد عفونت کند.
دوره خونریزی به سرعت از بین رفتن بافت بارداری بستگی دارد، اما بطور معمول 3-1 هفته بطول می انجامد. اگر خونریزی شدید یا طولانی تر شد بهتر است به دکتر مراجعه کنید.
درمان سقط جنین زودرس
متاسفانه زمانیکه سقط جنین رخ می دهد دیگر نمی توان کاری برای متوقف ساختن آن انجام داد. بهتر است برای یافتن بهترین راه برای گذر از آن با پزشک خود مشورت کنید.
روش طبیعی: بیشتر خانم ها ترجیح می دهند صبر کنند تا سقط جنین بطور طبیعی رخ دهد. این کار به گذر از مرحله سوگواری کمک می کند و باعث می شود بتوانید کنترل بیشتری روی خود داشته باشید. سقط جنین ناقض در طول یک هفته رخ می دهد. شروع طبیعی سقط جنین فراموش شده کمی بیشتر زمان می برد (4-3 هفته) و اگر پس از گذشت این مدت بافت بارداری دفع نشد شاید لازم باشد با پزشک خود در مورد مراحل بعدی درمان صحبت کنید.
روش پزشکی: بعضی خانم ها ترجیح می دهند برای اطمینان از تسریع فرآیند سقط جنین از دارو استفاده کنند. سقط جنین ناقص معمولا طی 8-6 ساعت پس از مصرف دارو دفع می شود و سقط جنین فراموش شده سریعا رخ می دهد یا ممکن است چند هفته زمان ببرد. مصرف این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. عوارضی مانند حالت تهوع، استفراغ، لرز، تب و اسهال. این عوارض آزار دهنده هستند ولی معمولا فقط چند ساعت ادامه دارند.
جراحی: در برخی موارد خانم ها برای برداشتن بافت بارداری به جراحی (دیلاتاسیون و کورتاژ یا D&C) نیاز دارند. اگر دچار سقط فراموش شده یا درد و خونریزی شدید شوید و یا نخواهید که روند طبیعی سقط را تحمل کنید، می توانید بجای مصرف دارو از روش جراحی استفاده کنید. در این جراحی پس از بیهوش کردن شما، کورتاژ از طریق واژن انجام می گیرد، به همین دلیل هیچ برشی انجام نمی شود. مانند تمامی جراحی ها، این نوع جراحی نیز با خطراتی مانند عفونت، خونریزی شدید برای خارج شدن بافت بجا مانده، آسیب به دهانه رحم و خطرات مربوط به بیهوشی همراه است.
در طول سقط جنین چه مسایلی رخ می دهد؟
سقط جنین تجربه ای روحی و جسمی ناخوشایندی به همراه دارد. دانستن احساس شما و کارهایی که در طول این دوران انجام می دهید نیز آسوده نیست.
در این دوران ممکن است متوجه دفع لخته های خون، بافت یا جنین قابل تشخیص بشوید. این موارد شوکه کننده و ناراحت کننده هستند. اگر دچار ناراحتی یا درد خفیف هستید می توانید از مسکن پاراستامول استفاده کنید. اگر نمی خواهید از مسکن استفاده کنید می توانید برای کاهش درد از کیسه ی آبگرم استفاده کنید.
اگر هر کدام از علائم زیر را داشتید باید سریعاً به اورژانس نزدیک ترین بیمارستان مراجعه کنید:
- خونریزی شدید (خیس شدن 2 پد در طول یک ساعت یا دفع لخته های خونی به بزرگی 4-5 سانتی متر)
- درد شدید در ناحیه ی شکم یا شانه ها
- تب یا لرز
- احساس سرگیجه یا ضعف
- ترشحات واژن با بوی نامطبوع
- اسهال یا درد هنگام دفع
استراحت در این زمان به شما کمک می کند تا دوران غم انگیز از دست رفتن بارداری را بگذرانید. در این مدت شاید بخواهید خودتان را مشغول کنید و به سر کار بروید یا فعالیت های معمول خود را انجام دهید. توجه داشته باشید که کار بدنی سنگین انجام ندهید، زیرا باعث آسیب دیدن شما یا افزایش خونریزی می شود.
ضربه ی روحی حاصل از سقط جنین
خانم ها عکس العمل های بسیار متفاوتی نسبت به سقط دارند. نحوه مواجهه در افراد مختلف متغیر است. مهم است بدانید که پس از سقط جنین راه درست یا غلطی برای مواجه شدن با آن وجود ندارد. شاید تصمیم بگیرید در این مورد به کسی چیزی نگویید و تنها باشید. بسیاری از خانم ها سقط را تجربه کرده اند، بنابراین صحبت کردن با کسی که در شرایط مشابهی بوده به شما کمک می کند تا بتوانید با این غم راحت تر کنار بیایید. همسر شما نیز احتمالاً احساس فقدان خاص خود را خواهد داشت و در عین حال سعی می کند قوی باشد تا از شما حمایت کند. به نیاز های یکدیگر توجه کنید تا بتوانید بخوبی از هم حمایت کنید.
شاید متوجه شوید که همسرتان و اطرافیان توقع داشته باشند که خیلی زود با این موضوع کنار بیایید. هیچ روش یا مدت زمان مشخصی برای غصه دار بودن درباره سقط وجود ندارد. پس از گذشت مدتی حس می کنید که کمتر ناراحت هستید، اما معمولاً روز موعد زایمان نوزاد ممکن است مشکلات روحی دوباره نمایان شوند. سوگواری در این مورد هیچ روش مشخصی ندارد. هر چقدر زمان نیاز دارید برای گذر از این مرحله صرف کنید.
بعضی خانم ها ترجیح می دهند سریعا پس از سقط جنین مجددا باردار شوند و بعضی دیگر دچار ترس می شوند. اگر نگران هستید این اتفاق دوباره تکرار شود، بهتر است این موضوع را با کسی در میان بگذارید. بهتر است در این مورد با پزشک خود یا گروه های حمایتی صحبت کنید.
چه مدت پس از سقط می توان مجددا باردار شد؟
سقط جنین تجربه ای بسیار شخصی است و احساس شما پس از این رویداد کاملاً به شرایط شما بستگی دارد. ممکن است پس از سقط مشتاق باشید تا سریعاً بطور مجدد باردار شوید تا با احساسات منفی خود مقابله کنید. یا ممکن است ترجیح دهید چند ماهی صبر کنید تا با احساس فقدان خود کنار بیایید.
هیچ زمان خاصی برای بارداری مجدد پس از سقط وجود ندارد. این مساله ای است که شما و شریک زندگیتان باید در مورد آن تصمیم بگیرید.
در هر صورت، زمانیکه از نظر احساسی آماده بودید می توانید از نتایج آخرین تحقیقات بهره ببرید:
چه زمانی می توانم مجدداً باردار شوم؟
در اکثر موارد شما می توانید به سرعت مجدداً باردار شوید. ولی برخی پزشکان توصیه می کنند که تا سیکل قاعدگی بعدی خود صبر کنید، زیرا بدین ترتیب تاریخ گذاری و زمان بارداری شما بهتر مشخص می شود.
برخی پزشکان بر این عقیده اند که برای بارداری دوباره، بهتر است کمی صبر کنید. این مساله به توصیه ی پزشک یا موقعیت خاص شما بر می گردد. همچنین می توانید از پزشک خود در مورد این محدودیت زمانی سوال کنید.
براساس تحقیق منتشر شده در مجله ی پزشکی بریتانیا، بهترین شانس برای بارداری موفق، پس از گذشت شش ماه از سقط جنین است. این تحقیق نتیجه می گیرد که (در مقایسه با وقفه ای 6 تا 12 ماهه) بانوانی که طی شش ماه پس از اولین سقط، مجدداً باردار می شوند بهترین نتایج را از باروری مجدد می گیرند و کمترین میزان ریسک در بارداری را خواهند داشت.
این مساله تنها به آمادگی روحی برنمی گردد، بلکه شما کمی زمان نیاز دارید تا از نظر فیزیکی نیز برای بارداری مجدد آماده شوید. اگر بار گذشته از طریق آی وی اف IVF باردار شده بودید و یا سقط زودرس داشته اید، خواهید دید که دو هفته پس از سقط مجدداً تخمک گذاری خواهید کرد. اگر سقط جنین دیرتر رخ دهد چند ماهی زمان می برد تا هورمون ها و سیکل قاعدگی شما به حالت طبیعی برگردند.
پزشک شما بهترین کسی است که می تواند مشخص کند بهترین و مطمئن ترین زمان برای بارداری مجدد چه زمانی است. اگر توصیه ی پزشک این بود که صبر کنید باید همین کار را انجام دهید. اگر توصیه ی پزشک این نبود بنابراین هر زمان که از نظر روحی آماده بودید می توانید مجدداً تلاش کنید.
نکات مفید برای بارداری مجدد پس از سقط جنین
برای بالا بردن شانس بارداری موفقیت آمیز، لطفا پیش از بارداری مجدد این تغییرات را در سبک زندگی خود لحاظ کنید:
- روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف کنید
- از نوشیدن مشروبات الکلی بپرهیزید
- از استعمال دخانیات پرهیز کنید
- میزان کافئین مصرفی خود را کاهش دهید
- زمان زیادی را به استراحت و کسب آرامش اختصاص دهید
- از رژیم غذایی متعادل و سلامت استفاده کنید (تا حد ممکن ارگانیک)
- بطور منظم ورزش کنید
- سطح استرس خود را پایین نگه دارید.
- از محصولات شوینده خانگی طبیعی استفاده کنید (در معرض مواد شیمیایی نباشید)
آیا ممکن است مجدداً سقط تکرار شود؟
تجربه سقط جنین بدین معنی نیست که شما مجدداً دچار آن خواهید شد. قابل درک است که زمانیکه مجددا باردار شدید ممکن است این نگرانی به سراغ شما بیاید. ولی بهتر است در مورد نگرانی های خود با پزشک صحبت کنید. پزشکان به شما کمک می کنند و اطمینان خواهند داد تا احساس بهتری داشته باشید.
اگر نگران بارداری خود هستید باید در این مورد با همسرتان صحبت کنید. همچنین می توانید با خانواده یا دوستان خود در مورد نگرانی های بوجود آمده صحبت کنید. آن ها در دوران سختی شما را حمایت خواهند کرد. اما اگر کسی در دسترس نبود از یک مشاور متخصص کمک بگیرید. بهتر است بجای سکوت کردن حتما با کسی صحبت کنید. با این حال با پیشرفت بارداری میزان نگرانی شما نیز کاهش پیدا خواهد کرد. معمولاً خانم ها پس از انجام اولین سونوگرافی خود دیگر کمتر احساس نگرانی می کنند.
اگر مجدداً دچار سقط شدید می توانید آزمایش جهش ژن MTHFR بدهید. این آزمایش نحوه ی استفاده ی بدن از اسید فولیک و سایر فرم های فولات را نشان می دهد. جهش ژن ممکن است منجر به سقط جنین و سایر مشکلات بارداری شود. اگر MTHFR داشته باشید نباید اسید فولیک مصرف کنید. در عوض باید فولینیک اسید و متیل فولات استفاده کنید.
