مقدار آب دور جنین ،مقدار نرمال آب دور جنین چقدر است؟
آیا در فیلم‌های سینمایی دیده‌اید که کیسه آب مادر پاره می‌شود؟ آیا فکر می‌کنید شکم بزرگ شما به دلیل درشت بودن کودک است یا مقدار زیاد مایع آمنیوتیک؟ هم‌اکنون که باردار هستید، بدون شک پرسش‌هایی در مورد مقدار آب دور جنین یا همان مایع آمنیوتیک خواهید داشت. پس از اینکه در مورد مایع آمنیوتیک اطلاعات بیشتری کسب کردید، دیگر نیازی نیست وقت و بی‌وقت با پزشک خود تماس بگیرید. در زیر به همه پرسش‌های شما پاسخ داده شده و اطلاعات مهمی در مورد مقدار نرمال آب دور جنین و نیز کم و زیاد بودن آن در اختیار شما قرار داده می‌شود.
مایع آمنیوتیک یا آب دور جنین چیست؟
با شروع بارداری و تشکیل نطفه، یک کیسه آمنیوتیک در اطراف رویان به وجود می‌آید. این کیسه شفاف و سفت است و با رشد جنین بزرگ‌تر می‌شود. کیسه تا حدود سه‌ماهه دوم به تدریج از مایع پر می‌شود و در آن زمان کنترل تولید آن‌را در دست می‌گیرد. این مایع آبکی شامل پروتئین‌های ضروری جنین است و رنگ شفافی دارد. جنین در هنگامی‌که «نفس کشیدن» را تمرین می‌کند این مایع را می‌بلعد و دوباره از طریق ادرار آن‌را بیرون می‌دهد. این مواد توسط کلیه‌های مادر تصفیه می‌شود و آنطور که به نظر می‌رسد منزجر کننده نیست. ترکیباتی که در مایع آمنیوتیک وجود دارد برای رشد جنین حیاتی است و او را از خطرات دنیای بیرون در امان نگه می‌دارد.
این مایع چگونه به کودک من کمک خواهد کرد؟
می‌دانیم که کیسه آب مانند یک کوسن جنین را از صدماتی که ممکن است از دنیای بیرون به او وارد شود در امان نگه می‌دارد. همچنین عملکردهای دیگری دارد که از اهمیت زیادی برخوردار است. در زیر به مواردی اشاره شده است:
• سطح آب: فضای کافی برای حرکت جنین ایجاد می‌کند.
• دمای آب: دمای ثابتی دارد که برای سلامتی جنین مناسب است.
• به رشد سالم جنین کمک می‌کند: به ساختن استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و اندام‌های جنین کمک می‌کند.
• تبادل مواد غذایی: تبادل مواد غذایی ضروری میان شما و جنین از جمله اکسیژن را از طریق بند ناف ممکن می‌سازد. اگر سطح مایع آمنیوتیک بهم بخورد ممکن است سلامت بند ناف نیز به خطر بیفتد.
بررسی‌های میزان نرمال آب دور جنین یا مایع آمنیوتیک
در مرحله‌ای از بارداری سونوگرافی و آزمایش‌های دیگری انجام می‌دهید. مخصوصا در سه ماهه دوم و سوم بارداری، متخصص سونوگرافی مقدار آب دور جنین را اندازه‌گیری می‌کند. در صورت زیاد یا کم بودن مقدار آب دور جنین و بارداری پرخطر ممکن است تست بارها تکرار شود.
این اندازه‌گیری‌ها به عنوان بخشی از شرح‌حال بیوفیزیکی جنین در داخل رحم انجام می‌شود تا از سلامت جنین داخل رحم مطمئن شویم. بخش دیگری از شرح‌حال بیوفیزیکی شامل تنفس، حرکت و خمیدگی نوزاد است. در حالی‌که شما از نگاه کردن به جنین خود در صفحه نمایش هیجان‌زده هستید، پزشک در حال بررسی موارد دیگر است.در معاینات قبل از زایمان، آزمایش خون، اندازه دور شکم و فشار خون مادر اندازه‌گیری می‌شود. آزمایش اصلی مربوط به اندازه‌گیری مقدار آب دور جنین است که توسط سونوگرافی انجام می‌شود.
گاهی‌اوقات مقدار آب دور جنین در اسکن طبیعی به نظر نمی‌رسد. اگر متخصص میزان مایع آمنیوتیک را غیرطبیعی اعلام می‌کند، نیاز به معاینات بیشتری است. اگر پزشک بخواهد به دلیل مشکلات مربوط به مقدار آب دور جنین زایمان را زودتر انجام دهد، قبل از آن باید بلوغ ریه جنین بررسی شود.
سونوگرافی چه چیز را تشخیص خواهد داد؟
در دوران بارداری می‌توان با استفاده از سونوگرافی بالا یا پایین بودن غیرطبیعی مقدار آب دور جنین را تشخیص داد. این کار با استفاده از انتشار امواج صوتی از داخل رحم و تشکیل تصویر دیجیتال بر روی مانیتور صورت می‌گیرد.
ممکن است پزشک برای تشخیص مقدار آب دور جنین دستور سونوگرافی بدهد. برای این کار از نمودارهای بالینی شاخص مایع آمنیوتیک (AFI) استفاده می‌شود. آنها فضای داخل رحم را به چهار قسمت تقسیم می‌کنند (نه به معنای واقعی!) و توسط یک میله عمق مایع آمنیوتیک را اندازه‌گیری می‌کنند. اندازه‌گیری بر حسب سانتی‌متر است. نتیجه با نمودار بالینی AFI مقایسه می‌شود. البته نتیجه بستگی به سن بارداری در زمان اسکن دارد.
مقدار طبیعی آب دور جنین چقدر است؟
کسی دوست ندارد به خطراتی که جنین را تهدید می‌کند فکر کند. اما آگاهی از اصطلاحات پزشکی در این هنگام ضروری است. طبق دستورالعمل‌های بالینی سطح طبیعی مایع آمنیوتیک بین ماه‌های ۵ تا ۸ بارداری، در حدود ۵ تا ۲۵ سانتی‌متر است. هرچند میانگین اندازه‌گیری‌ها می‌تواند بین ۸۰ میلی‌متر تا ۱۴۰ میلی‌متر باشد.زیاد بودن مایع آمنیوتیک زمانی است که این عدد بیش از ۲۵ سانتی‌متر باشد که در علم پزشکی به آن پلیهیدرامنیوس می‌گویند که به زیاد بودن مقدار آب دور جنین معروف است. AFI کمتر از ۵ سانتی‌متر غیرطبیعی است و با عنوان اولیگوهیدرامنیوس شناخته می‌شود که در حالت عامیانه به آن کم بودن مقدار آب دور جنین می گوییم.
اولیگوهیدرامنیوس یا کم بودن میزان آب دور جنین
به دلیل مهم بودن این مبحث با مشکل اولیگوهیدرامنیوس شروع می‌کنیم. اگر سطح مایع آمنیوتیک کم باشد دلایل بسیار، خطرات و برخی درمانهای ممکن برای آن وجود دارد.
خطراتی که کم بودن مایع آمنیوتیک ایجاد می‌کند:
این خطرات شامل موارد زیر است:
• بدشکل شدن اندام‌های جنین
• چماقی شدن دست‌‌ها یا پاها
• پتانسیل ایجاد هیپوپلازی (رشد ناکافی ریه‌ها)
هنگامی‌که کودک با مشکل حجم ناکافی ریه به دنیا می‌آید، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و باعث مشکلات جدی در کودک می‌شود و حتی می‌تواند کشنده باشد.
چه عواملی باعث کم شدن مقدار آب دور جنین می‌شود؟
• عفونت‌ها
• کلیه‌های کودک به خوبی کار نمی‌کند یا ناقص هستند (حجم مایع آمنیوتیک در اواخر بارداری بیشتر ادرار خواهد بود).
• نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS). که دراین آزمایش برای تشخیص ناهنجاری جنین، از بافت جفت نمونه‌برداری می‌شود.
• پارگی زودهنگام غشا (PPROM). یک اصطلاح پزشکی برای پاره شدن زودهنگام کیسه آب است.
چگونه می‌توان از لحاظ پزشکی کم بودن آب دور جنین را کنترل کرد؟
• استراحت
• مایعات خوراکی
• آبرسانی از طریق رگ‌ها. شامل یه دوره کوتاه مدت بستری شدن در بیمارستان است و به طور مستقیم از طریق رگ‌ها تزریق انجام می‌شود.
• آنتی‌بیوتیک‌ها
• استروئیدها
• آمنیواینفیوژن. به منظور افزایش سطح مایعات به کیسه آمنیوتیک مایعات اضافی تزریق می‌کنند.
درمان کم بودن مقدار آب دور جنین چیست؟
جدی گرفتن توصیه‌های پزشک در مورد استراحت رمز موفقیت است. البته این به معنای آن نیست که تمام دوران بارداری خود را در حالت خوابیده باشید، بلکه نباید فعالیت شدید داشته باشید. بنابراین آسوده گرفتن بهترین کار است. مصرف مایعات را افزایش دهید و آب فراوان بنوشید.
پلیهیدرامنیوس یا زیاد بودن مقدار آب دور جنین
در نقطه مقابل، مواردی وجود دارد که مقدار آب دور جنین بیشتر از اندازه طبیعی است. هرچند نسبت به مورد اول کمتر خطرناک است. اما خطرات خود را دارد.
خطرات زیاد بودن مقدار آب دور جنین
این خطرات شامل موارد زیر است:
• زایمان زودرس
• تنفس سخت/ تنگی نفس
• وضعیت غیرطبیعی قرار گرفتن جنین
• پایین آمدن بندناف
• ضعف رحم (کمبود عضلات منقبض کننده در طول زایمان)
• سقط جفت (جدا شدن جفت از رحم)
• قرار گرفتن غیرعادی جنین داخل رحم
علت زیاد بودن مقدار آب دور جنین چیست؟
• دیابت مادر
• بارداری دوقلو یا چندقلو
• ناهنجاری‌های جنین که باعث می‌شود مایعات توسط جنین بلعیده نشده و ادرار تولید نمی‌شود. البته این اتفاق نادر است.
• کم‌خونی جنین بر اثر ناسازگاری خون که البته نادر است.
چگونه توسط دارو کنترل می‌شود؟
• سونوگرافی با کیفیت بالا
• انجام آمنیوسنتز برای بررسی عفونت‌ها یا از بین بردن مایعات. در صورت لزوم می‌توان این کار را چندین بار انجام داد.
• انجام تست‌های بدون استرس جنین. که ضربان قلب جنین را در حالت خواب و حرکت اندازه‌گیری می‌کنند.
• استفاده از داروها. هرچند پزشکان نگران عوارض جانبی این داروها بر مادر و جنین هستند.
• نظارت دقیق
چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
• سعی کنید نگران نباشید. پلیهیدرامنیوس معمولا نشانه مسئله‌ای جدی نیست.
• به علائم خود دقت کنید. اگر چیزی تغییر کرد، فورا با پزشک در میان بگذارید. برای مثال، رشد سریع شکم.
• استراحت کنید!
اگر علت زیاد بودن مقدار آب دور جنین ناشناخته باشد، ممکن است از درمانهای دیگری استفاده شود. برای مثال احتمال دارد مثانه جنین مسدود باشد.می‌توان لوله کوچکی را داخل مثانه وقتی در رحم است قرار داد. این کار باعث به جریان افتادن مایعات داخل کیسه آمنیوتیک می‌شود.
آگاه باشید هنگامی‌که مایع آمنیوتیک خارج شد، ممکن است زایمان هر لحظه آغاز شود. در حقیقت اغلب پزشکان برای جلوگیری از عفونت اصرار دارند زایمان زودتر شروع شود.
نتیجه‌گیری
از زمانی که باردار می‌شوید تا لحظه‌ای که زایمان می‌کنید، در مورد هر چیزی نگرانی دارید. مطالعه بیش از حد در مورد خطرات دوران بارداری شما را دیوانه خواهد کرد. اگر در مورد مقدار آب دور جنین نگرانی دارید، از مشورت کردن با متخصص یا ماما واهمه نداشته باشید. آنها با روی باز خیال شما را راحت خواهند کرد.به یاد داشته باشید اگر تشخیص پزشک اولیگوهیدرامنیوس یا پلیهیدرامنیوس بود، میتوانید شرایط را کنترل کنید نه اینکه درمان کنید.
مطالعه بیشتر:
1- زیاد بودن آب دور جنین در هفته 37 خطرناک است؟!
2- مایع دور جنین چیست ومقدار نرمال مایع آمنیوتیک چقدر باید باشه
3- کم بودن آب دور جنین خطرناک است و علائم کم شدن این مایع چیست؟
4- راههای افزایش آب دور جنین چیست و حداقل آب دور جنین چقدر است؟
