بیماری های شایع کودکان چگونه گسترش می یابد؟
شاید شما هم جزو آن دسته از والدینی باشید که به نظر می رسد فرزند کوچک آن ها همیشه بیمار است. این مساله به این دلیل رخ می دهد که کودکان خردسال بیشتر در معرض میکروب های جدید (ویروس ها یا باکتری ها) قرار دارند و بنابراین بدن آن ها هنوز به اندازه کافی مکانیسم دفاعی در برابر آن ها ایجاد نکرده است. اگرچه ابتلا به بیماری های شایع کودکان قطعا هم برای والدین و هم برای فرزندشان ناراحت کننده است اما خبر خوب اینجا است که بیشتر این بیماری های شایع کودکان خفیف بوده و برای مدت خیلی طولانی کوچولوی شما را درگیر و بیمار نخواهند کرد. به مرور زمان این مشکل کمرنگ شده و کودکان هر چه بزرگتر می شوند، به میزان کمتری بیماری ها را تجربه خواهند کرد. در ادامه این متن قصد داریم مهمترین بیماری های شایع کودکان را به شما معرفی کرده و راه های مراقبت از فرزندان را شرح دهیم.
بیماری های شایع کودکان چگونه گسترش می یابد؟
میکروب ها یا همان عوامل بیماری معمولاً به یکی از روش های زیر گسترش می یابند:
- تماس مستقیم با شخصی که میکروب ها در بینی، دهان، چشم، مدفوع و یا روی پوست او وجود دارند. تماس مستقیم می تواند شامل بوسیدن، لمس کردن یا گرفتن دست شخصی باشد که بیمار است.
تماس غیرمستقیم با یک فرد آلوده، که ممکن است با لمس کردن یا دهان زدن به اشیایی مانند اسباب بازی ها، دستگیره درب و یا یک دستمال استفاده شده که بعداً توسط شخص دیگری لمس می شود، میکروب ها را پخش کند. در این حالت اگر فرد دیگری به این وسایل آلوده دست بزند، بنابراین دست هایش به میکروب ها آلوده خواهند شد و در چنین شرایطی اگر این فرد با همان دست های آلوده، به چشم ها، بینی و یا دهان خود دست بزند، به طور قطع میکروب ها می توانند باعث بروز عفونت در او شوند. برخی از میکروب ها می توانند ساعت ها بر روی میزهای پیشخوان و یا اسباب بازی ها باقی بمانند. بنابراین رعایت بهداشت دست ها را جدی بگیرید.
- انتقال قطرات که یک روش بسیار معمول است. در صورتی که فرد بیمار در هنگام سرفه یا عطسه، با پارچه یا دست جلوی دهان و بینی را نپوشاند، میکروب های موجود در بینی و گلو می توانند از طریق قطرات پخش شوند. این قطره ها از طریق هوا حرکت می کنند و می توانند به فرد دیگری برسند که در آن نزدیکی باشد (فاصله کمتر از یک متر) و در نتیجه سبب آلوده و بیمار شدن او شوند. البته باید بدانید که این میکروب ها در هوا نمی مانند و در مسافت های طولانی نیز حرکت نمی کنند.
- گسترس از طریق هوا که البته بسیار کمتر مشاهده می شود. این امر زمانی اتفاق می افتد که میکروب ها می توانند در هوا بمانند و به کمک جریان های هوا به اطراف منتقل شوند. در این فرم از گسترش بیماری، این میکروب ها می توانند افرادی را که نزدیک به فرد آلوده نیستند و حتی ممکن است در یک اتاق متفاوت باشند، آلوده کنند. ویروس های آبله مرغان و سرخک از این طریق گسترش می یابند. متاسفانه کنترل این میکروب ها به سختی انجام می شود و ممکن است افراد بسیار زیادی را به راحتی آلوده کنند. بهترین راه برای محافظت از بچه ها در برابر این عفونت ها استفاده از واکسن است.
همچنین یک فرد بزرگسال بدون اینکه متوجه شود، می تواند با تماس غیرمستقیم میکروب ها را از کودکی به کودک دیگر منتقل کند. به عنوان مثال، اگر در حال تعویض پوشک هستید، به فرزند خود کمک می کنید تا از توالت استفاده کند و یا بینی او را را پاک می کنید ، ممکن است با میکروب ها تماس داشته باشید. اگر بعد از انجام چنین کارهایی، دستان خود را به خوبی نشویید، به راحتی ممکن است این میکروب ها را به کودک دیگری منتقل کنید.
بیماری های شایع در کودکان پیش از دبستان
علائم و نشانه های بیماری های ویروسی شایع کودکان
عفونت های تنفسی (عفونت های راه هوایی یا ریه ها)
شایع ترین عفونت های تنفسی کودکان شامل:
برونشیولیت (معمولا در شیرخواران زیر یک سال)
علائم برونشیولیت در کودکان:
• سرفه و وجود مشکل در تنفس
• خس خس سینه
• تب
برونشیولیت در کودکان چگونه منتقل می شود؟
•تماس مستقیم
• تماس غیرمستقیم
• انتقال قطرات
• از طریق هوا (فقط آنفلوانزا)
اگر کودکمان دچار برونشیولیت شد چه کنیم؟
• به فرزندتان مایعات اضافی (به ویژه آب یا شیر) داده و او را به استراحت کافی تشویق کنید.
• کودک شما در صورت تمایل هنوز هم می تواند مواد غذایی جامد بخورد.
• اگر دلبند شما به دلیل تب احساس ناراحتی می کند، برای کاستن از شدت این مشکل، می توانید به او استامینوفن و یا ایبوپروفن بدهید.
• سعی کنید به آرامی و با ملایمت به کمک وسایل مخصوص خارج کردن ترشحات بینی و همچنین قطره های نمکی(آب شور) بینی را شسته تا گرفتگی آن را برطرف کنید.
• اگر دلبند بهانه گیر شما به خوبی مایعات نمی نوشد، تب او بالا گزارش شده، در تنفس مشکل دارد و یا علائم بیماری او ادامه داشته و یا بدتر می شوند، حتما می بایست در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
سرماخوردگی
علائم سرماخوردگی در کودکان چیست؟
• آبریزش بینی، گرفتگی بینی، عطسه، سرفه و گلودرد خفیف
• کاهش اشتها، سردرد و احساس خستگی در برخی از کودکان
• گاهی اوقات تب
سرماخوردگی در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• تماس مستقیم
• تماس غیرمستقیم
• انتقال قطرات
• از طریق هوا (فقط آنفلوانزا)
اگر کودکمان سرما خورد چه کنیم؟
• به فرزندتان مایعات اضافی (به ویژه آب یا شیر) داده و او را به استراحت کافی تشویق کنید.
• کودک شما در صورت تمایل هنوز هم می تواند مواد غذایی جامد بخورد.
• اگر دلبند شما به دلیل تب احساس ناراحتی می کند، برای کاستن از شدت این مشکل، می توانید به او استامینوفن و یا ایبوپروفن بدهید.
• سعی کنید به آرامی و با ملایمت به کمک وسایل مخصوص خارج کردن ترشحات بینی و همچنین و قطره های نمکی(آب شور) بینی را شسته تا گرفتگی آن را برطرف کنید.
• اگر دلبند بهانه گیر شما به خوبی مایعات نمی نوشد، تب او بالا گزارش شده، در تنفس مشکل دارد و یا علائم بیماری او ادامه داشته و یا بدتر می شوند، حتما می بایست در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
خروسک
علائم خروسک در کودکان چیست؟
علائم سرماخوردگی و تب:
• صدای ناخوشایند، سرفه کردن با صدای گرفته
• تنفس سریع و پر سر و صدا، تنفس دشوار
خروسک در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• تماس مستقیم
• تماس غیرمستقیم
• انتقال قطرات
• از طریق هوا (فقط آنفلوانزا)
اگر فرزندمان خروسک گرفت چه کنیم؟
• در صورت بیرون بردن فرزندتان در هوای خنک شبانه، می توان سرخک را درمان کرد. بنابراین لباس های گرم دلبند خود را پوشانده و به مدت 10 دقیقه به خارج از منزل بروید. اگر علائم کودک شما بعد از گذشت حدودا 30 دقیقه بهبود نیافت، لازم است تا با پزشک اطفال تماس بگیرید.
• از آنجا که حملات سرخک اغلب در نیمه شب اتفاق می افتد، ممکن است مجبور شوید در این زمان ها هم به بخش اورژانس بروید. پس حسابی آماده باشید.
آنفولانزا
علائم آنفولانزا در کودکان چیست؟
• تب، لرز، سرفه با سردرد یا بدون آن، دردهای عضلانی، خستگی مفرط و گلودرد
• از دست دادن اشتها در آنفولانزا معمول است.
آنفولانزا در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• تماس مستقیم
• تماس غیرمستقیم
• انتقال قطرات
• از طریق هوا (فقط آنفلوانزا)
• خوشبختانه با زدن واکسن می توان از ابتلا به آنفلوانزا جلوگیری کرد. به علاوه داروی ضد ویروسی ممکن است برای افراد سالم مبتلا به آنفلوانزای شدید یا کودکان بسیار خردسال تجویز شود. این داروها در افرادی که درگیر این بیماری شده اند، باید در طی 48 ساعت از بروز اولین علائم استفاده شوند تا بیشترین تأثیرگذاری را داشته باشند.
گلودرد و تب مخملک
علائم مخملک در کودکان چیست؟
• تب، گلودرد، تورم غدد حساس گردن
• همراه با تب مخملک، بثورات خشک قرمز (مانند کاغذ سنباده) تمامی سطح بدن را خواهد پوشاند.
مخملک در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• تماس مستقیم
• انتقال از طریق قطرات
اگر کودکمان مخملک گرفت چه کنیم؟
• بیشتر گلودردها، در واقع گلودرد نبوده و نیازی به آنتی بیوتیک ندارند. اگر فکر می کنید فرزندتان گلودرد استرپتوکوکی دارد می بایست بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
• برای تشخیص استرپتوکوپ گلو یک سواب مخصوص لازم است.
عفونت گوش
علائم عفونت گوش به عنوان یکی از بیماری های شایع کودکان چیست؟
• گوش درد
• دست و پا زدن و یا کج خلقی
• گاهی کشیدن گوش (به ندرت)، که این کار سبب شده تا مایعات از گوش خارج شوند.
• به علاوه ممکن است فرزندتان تب یا علائم سرماخوردگی را نیز داشته باشد.
• تقریباً همیشه با سرماخوردگی شروع می شود، اما خود عفونت گوش مسری نیست.
اگر کودکمان گوش درد گرفت چه کنیم؟
• در صورت بروز عفونت گوش، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است برای درمان این مشکل به مصرف جدی آنتی بیوتیک نیاز باشد.
بیماری پنجم
(پاروویروس)
علائم پاروویروس به عنوان یکی از بیماری های شایع کودکان چیست؟
• ظاهر شدن بثورات قرمز بر روی گونه ها که پس از گذشت چند روز بر روی بقیه سطح بدن نیز پخش می شوند.
• فرزندتان خیلی بیمار و بدحال نیست.
عفونت پاروویروس در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• خوشبختانه بثورات بعد از ظاهر شدن، مسری نیستند.
• تماس مستقیم
• تماس غیرمستقیم با میکروب در بزاق، روی دست ، دستمال کاغذی.
اگر کودکمان دچار پاروویروس شد چه کنیم؟
• این بیماری خود به خود از بین می رود.
• اگر باردار هستید و کسی در نزدیکی شما بیماری پنجم دارد، حتما برای ارزیابی شرایط به پزشک خود مراجعه کنید زیرا آلوده شدن به این ویروس در دوران بارداری، می تواند به جنین دلبندتان آسیب برساند.
زردزخم
علائم زردزخم به عنوان یکی از بیماری های شایع کودکان چیست؟
• تاول های پر از مایعاتی که معمولاً در اطراف دهان یا بینی وجود دارند. البته این تاول ها ممکن است در هر جای دیگری نیز ایجاد شوند.
• تاول ها پاره می شوند، ترشح کرده و پوسته ای به رنگ عسل ایجاد می کنند.
زرد زخم در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• تماس مستقیم با پوست فرد آلوده
• تماس غیرمستقیم با میکروب روی لباس، حوله و ...
• پوست آلوده را به آرامی با گاز تمیز و صابون بشویید.
اگر کودکمان دچار زرد زخم شد چه کنیم؟
• این یک عفونت باکتریایی است، بنابراین شما باید برای معالجه به پزشک خود مراجعه کنید.
مولوسکوم کنتاژیوزوم
علائم مولوسکوم کنتاژیوزوم چیست؟
6 تا • 1 ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، "نقاط برجسته ناف دار" روی پوست ظاهر می شوند.
• این نقاط به صورت برجستگی هایی به رنگ سفید مایل به صورتی در می آیند، صاف و براق هستند، در وسط فرو رفته بوده و مواد پنیری سفید یا شیری رنگی در درون خود دارند.
• برجستگی ها می توانند در هر نقطه از بدن فرزند شما ظاهر شوند.
• اکثر بچه ها بین 1 تا 20 ضایعه و بعضی از آن ها ممکن است صدها مورد از این برجستگی ها را دیده باشند. چندان فرقی ندارد.
مولوسکوم کنتاژیوزوم به عنوان یکی از بیماری های شایع کودکان چگونه منتقل می شود؟
• این بیماری خیلی مسری نیست.
• تماس مستقیم با ضایعات برجسته یا تماس غیرمستقیم (به عنوان مثال، ملافه های آلوده به مواد ترشحات ضایعات).
• خراش می تواند عفونت را از یک قسمت بدن به قسمت دیگر منتقل کند.
• برای اطمینان از وجود مولوسكوم کنتاژیوزوم، لازم است تا به پزشك مراجعه كنید.
• مرتباً دست ها را بشویید.
• اطمینان حاصل کنید که دلبند شما با دیگران حوله مشترک ندارد.
• فرزند شما می تواند به مراقبت از کودک کوچک تر خانواده و یا حضور در مدرسه ادامه دهد.
آنفلوانزای معده (اسهال)
علائم آنفلوانزای معده به عنوان یکی از بیماری های شایع کودکان چیست؟
• از جمله بیماری های شایع گوارشی در کودکان آنفولانزای معده است. اسهال و / یا استفراغ
• تب
• از دست دادن اشتها
• گرفتگی معده
آنفلوانزای معده در کودکان چگونه منتقل می شود؟
• تماس مستقیم
• تماس غیرمستقیم با میکروب های روی دست، اسباب بازی و یا سایر اشیا
• در صورت استفراغ کردن دلبندتان، مایعات شفاف را تا زمانی که کودک شما برای 6 ساعت هیچ استفراغی نکرد، به او بدهید. محلول آب رسانی خوراکی بهترین منبع مایعات شفاف است، به شرط آنکه فرزندتان از خوردن آن امتناع نورزد. همچنین می توانید آب سیب رقیق شده را امتحان کنید.
اگر کودکمان آنفلوانزای معده گرفت چه کنیم؟
• اگر دلبند شما فقط اسهال دارد و یا به یک باره استفراغ ها قطع شد، شیر و غذاهای کوچک اما مکرر را با غذاهایی که او دوست دارد امتحان کنید.
• اگر در مدفوع فرزند شما خون وجود دارد، کودک شما بیش از 4 تا 6 ساعت است که به طور مداوم استفراغ می کند، خوب نمی نوشد یا علائم کم آبی بدن را نشان می دهد، به دنبال کمک باشید و به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت ناراحتی فرزندتان استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاستن از شدت تب بدهید.
* هنگام دادن ایبوپروفن، مطمئن شوید که فرزندتان مایعات زیادی می نوشد. اگر نگران کمبود آب بدن او هستید، به فرزندتان ایبوپروفن ندهید. بدون صحبت قبلی با پزشک، تحت هیچ شرایطی به شیرخواران زیر 6 ماه، ایبوپروفن ندهید.
با مشاهده علائم بیماری های شایع کودکان، چگونه می توانم از فرزندم محافظت کنم؟
• شستن دست های خودتان و دستان فرزندتان، بهترین و مطمئن ترین کاری است که می توانید برای جلوگیری از شیوع بیماری های شایع کودکان انجام دهید. دستان خود را در چنین مواردی باید حتما بشویید:
• سرفه یا عطسه کردن در دستان و یا پاک کردن بینی.
• استفاده از توالت و یا کمک به کودک برای استفاده از توالت
• مراقبت از فردی با هر نوع عفونت.
• تمیز کردن استفراغ یا اسهال.
• پاک کردن بینی فرزند خود.
• تعویض پوشک.
• دست زدن به گوشت خام.
• رسیدگی به حیوانات خانگی یا حیوانات.
• هنگامی که کودک شما به اندازه کافی بزرگ شد، به او بیاموزید تا پس از پاک کردن بینی یا استفاده از دستمال توالت، حتما می بایست دست های خود را به دقت بشوید.
• برای پیشگیری از بیماری های شایع کودکان قبل از تهیه یا سرو غذا و قبل از خوردن غذا دستان خود را بشویید و همین کار را به فرزند خود نیز بیاموزید.
• اگر فرزند شما سرفه می کند و یا سرما خورده است، هنگام سرفه یا عطسه، دهان و بینی او را با دستمال خود بپوشانید. هنگامی که به سن مناسب رسید، باید به او بیاموزید که هنگام عطسه یا سرفه کردن، بینی و دهان خود را با دستمال به خوبی بپوشاند، دستمال کاغذی استفاده شده را بلافاصله در سطل زباله بیندازد و پس از آن دست های خود را به خوبی بشوید. در صورت نداشتن دستمال، به او بیاموزید تا در منحنی آرنج خود سرفه یا عطسه کند.
• اگر برای مراقبت از فرزندتان پرستار استخدام کرده اید، وجود هرگونه علائم را به پرستار اطلاع داده و از او سوال كنید كه آیا کوچولوی وروجک شما باید آن روز را در خانه بماند یا خیر؟
• وقتی که هر دو والدین در خارج از خانه کار می کنند، برای مراقبت از کودک در هنگام بیماری، از قبل برنامه ریزی کرده و اقدامات لازم را انجام دهید.
• اطمینان حاصل کنید که دلبند شما تمام واکسن های توصیه شده را دریافت کرده است.
درمان بیماری های شایع کودکان
به یاد داشته باشید که بدون مشورت با پزشک و دریافت مجوز از سمت او، هرگز داروهای بدون نسخه (OTC) را به نوزادان، شیرخواران و کودکان زیر 6 سال برای درمان بیماری های شایع کودکان ندهید.
وقتی فرزند شما دچار بیماری های شایع کودکان شده است، شما می خواهید که او هرچه سریع تر بهبود یافته و احساس بهتری داشته باشد. بسیاری از والدین برای کمک به فرزندشان، به سراغ داروهای سرفه و سرماخوردگی بدون نسخه (OTC) می روند. در حالی که نه تنها هیچ دلیلی بر اثربخشی این داروها وجود ندارد. بلکه در حقیقت، برخی از عوارض جانبی آن ها می تواند احساس بدتری در بیمار کوچک شما ایجاد کند. تنها استثنا در این میان، داروهایی هستند که برای درمان تب استفاده می شوند (مانند ایبوپروفن و استامینوفن). بنابراین اگرچه دیدن رنج و ناراحتی بچه ها که جگرگوشه های ما هستند، کار بسیار سختی است اما شما نباید برای حل این مشکل اقدامات خودسرانه انجام دهید.
البته این را نیز در نظر داشته باشید که دادن دارو برای کاهش دمای بدن بچه ناشی از بیماری های شایع کودکان همیشه لازم نیست و گاهی این مشکل بدون درمان دارویی حل می شود. آنچه که بسیار مهم است این است که اگر کوچولوی شما زیر 6 ماه سن داشته و تب دارد، باید حتما به صورت حضوری و در زودترین زمان ممکن به متخصص اطفال مراجعه کنید.
یکی از نگرانی های دیگر در این زمان، خطر دادن داروی بیش از حد به بچه ها است که معمولا در پی اضطراب والدین پیش می آید. به عنوان مثال، دادن استامینوفن برای کاستن از شدت تب و سپس دادن شربت سرفه که آن نیز حاوی استامینوفن است، ممکن است منجر به دریافت بیش از حد استامینوفن شود. بنابراین هرگز بیش از یک محصول را به طور هم زمان استفاده نکنید، مگر اینکه توسط پزشک اطفال توصیه و تجویز شده باشد.
چه موقع باید برای بیماری های شایع کودکان با متخصص اطفال تماس بگیرم؟
بیمار شدن بچه ها یکی از شرایط بحرانی و خاص است که والدین در مواجهه با آن دچار سردرگمی می شوند. آن ها نمی دانند که دقیقا چه باید بکنند و چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنند. شما زمانی می بایست به یک پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید که فرزند دلبندتان یکی از علائم زیر را نشان داد:
• تب داشته و سن او کمتر از 6 ماه است.
• تب او بیش از 72 ساعت طول کشیده است.
• سرفه ای که از بین نرود (بیش از یک هفته طول بکشد) یا شدید باشد و باعث ایجاد احساس خفگی یا استفراغ شود.
• گوش درد.
• خواب آلودگی بیش از حد.
• گریه را متوقف نمی کند و یا همیشه تحریک پذیر است.
• تنفس سریع یا مشکل.
• اسهال داشته باشد در حالی که سن او کمتر از 6 ماه است.
• مدفوع خونی یا سیاه.
• استفراغی که بیش از 4 تا 6 ساعت طول کشیده باشد از مهمترین علائم خطر بیماری های شایع کودکان است.
• کمبود آب بدن که یکی از علائم خطر بیماری های شایع کودکان محسوب می شود (دهان خشک و چسبنده، نداشتن اشک، عدم دفع ادرار، وجود کمتر از 4 پوشک مرطوب در 24 ساعت در نوزادان و کمتر از 3 پوشک مرطوب در 24 ساعت در شیرخواران بزرگتر).
مطالعه بیشتر:
برفک دهان نوزاد ، علائم و درمان
بیماری متابولیک در نوزادان از علائم تا درمان
بیماری های شایع چشم نوزاد و روش های مراقبت از چشم نوزاد
بیماری های کبدی در کودکان و علائم بیماری های کبدی چیست؟
