حسادت خواهر و برادر آیا طبیعیست و چه چیزی باعث حسادت میشود؟
یکی از مشکلاتی که ممکن است بعد از به دنیا آمدن فرزند دوم با آن درگیر شوید، حسادت خواهر و برادر است. این رفتار گرچه در بیشتر خانواده ها رخ می دهد اما در طولانی مدت می تواند برای والدین به شدت آزاردهند باشد. در ادامه این مقاله علت حسادت خواهر و برادر و این چه راهکارهایی برای مقابله با این رفتار وجود دارد را برای شما شرح می دهیم.
چه چیزی باعث حسادت خواهر و برادر میشود؟
حسادت، میتواند به دلیل ورود خواهر یا برادر کوچکتر به قلمرو کودک باشد. هر چه کودک بزرگتر میشود، ممکن است حسادت خود را با مشاجره کردن، ناسزاگویی، مسخره کردن، کتک زدن و گاهی دعوا کردن نشان دهد. دلیل این کارها ممکن است به خاطر شکستن یا خراب کردن اسباببازیها توسط خواهر یا برادر کوچکتر باشد، یا اینکه فرزند کوچکتر توجّه بیشتری از والدین دریافت میکند.
آیا حسادت خواهر و برادر طبیعی است؟
این اتفاقها کاملا طبیعی است. خیالتان راحت باشد، کودکانی که در سن کم با هم درگیری دارند، وقتی بزرگتر میشوند، رابطه بسیار خوبی با هم خواهند داشت. رقابتی که خواهر و برادرها باهم دارند، ممکن است آمادگی خوبی برای ورود آنها به دنیای بزرگتر باشد. اما کودک نوپای شما احساس حسادت را نمیشناسد و نمیداند چه برخوردی باید با آن نوزاد پر سر و صدا داشته باشد. او تنها توجه شما را میخواهد و ممکن است با بدرفتاری و پرخاشگری آن را طلب کند.او ممکن است:
• شیشه شیری را بخواهد که مدت‌ها است از آن استفاده نکرده.
• از راه رفتن امتناع کند.
• از لگن مخصوص خود استفاده نکند.
• در جای خواهر کوچک‌ترش بنشیند.
• هنگامی‌که شیر می‌دهید، روی مبل بپرد.
حتی ممکن است سر به سر کودک بگذارد تا توجه شما را به خود جلب کند، چراکه بدخلقی شما را به نادیده گرفته شدن ترجیح می‌دهد. کودک نوپا در این سن درک نمی‌کند نیشگون گرفتن درد دارد. چند سالی طول می‌کشد تا بتواند خود را جای کسی دیگر بگذارد. تنها چیزی که می‌داند این است که اگر خواهر یا برادر کوچک‌ترش را بزند، او گریه کرده و توجه مطلق مادر را دریافت میکند.
قضاوت در مورد رقابت بین کودک و خواهر و برادر کوچکتر کار دشواری است. اما سعی کنید به احساسات کودک نوپای خود اهمیت دهید. او در حال از دست دادن جایگاه خود و توجه و از نگاه او، عشق شماست.
قبل از اینکه فرزند دوم به دنیا آید برای جلوگیری از حسادت خواهر و برادر، چه کاری باید انجام دهم؟
در زیر به مواردی اشاره شده است که به شما کمک میکند کودک را آماده ورود فرزند دوم کنید.
به کودک در مورد آمدن فرزند بعدی بگویید
سعی کنید به او بگویید که: «خواهر یا برادر تو الان به اندازه یک دانه داخل شکم من است. تو هم همینطوری بودی». البته ممکن است کودک بر سر این موضوع با شما کشمکش داشته باشد و آن را به راحتی انکار کند.
موضوع خواهر یا برادر جدید را دقیقا زمانی با او در میان بگذارید که به دوستان و آشنایان خود نیز درمورد بارداری خود می‌گویید. می‌توانید داستان‌هایی درمورد از راه رسیدن خواهر یا برادر برای او بخوانید.
زمانیکه شکم شما شروع به بزرگ شدن میکند و یا گهواره‌ای جدید خریداری می‌کنید، این واقعیت کمی برای کودک معنادار میشود. اجازه دهید کودک لگد زدن‌های جنین را حس کند و او را تشویق کنید با شکم شما و جنین حرف بزند.
هنگامی‌که کودک متولد میشود، به او توضیح دهید چه اتفاقی میافتد
با جملاتی ساده به دنیا آمدن کودک را توضیح دهید: «روزی‌که نی‌نی میاد، به جای من، بابا تو رو می‌بره مهد». به او اطمینان خاطر بدهید او تنها پسر شماست و بهترین پسر در دنیاست. بگویید چقدر او را دوست دارید و این را پس از به دنیا آمدن خواهر یا برادرش هم بگویید.
آمدن فرزند جدید در حس شما نسبت به کودک اول تغییری ایجاد نمی‌کند، اما کودک نوپا این موضوع را نمی‌تواند درک کند. جدا از هر چیز، به او اطمینان خاطر دهید او برای شما جایگاه خاصی دارد.
برای پیشگیری از حسادت خواهر و برادر، به کودک اجازه دهید تا در آماده کردن اتاق خواهر یا برادرش کمک کند
از او در برخی تصمیمات ساده کمک بگیرید. مثلا اینکه کودک رنگ آبی را بیشتر دوست دارد یا زرد را. مطمئن شوید خودتان نیز این رنگ‌ها را دوست داشته باشید.
ممکن است برنامه کودک نوپای خود را تغییر دهید. ممکن است او را به اتاق خواب دیگر یا از گهواره به تختخواب منتقل کنید. این تغییر را چند هفته قبل از به دنیا آمدن کودک انجام دهید. کودکان نوپا خود را با چیزهایی که به او تعلق دارد می‌شناسد. بنابراین کودک باید زمان کافی داشته باشد تا به «تخت» خود عادت کرده و گهواره خود را به عنوان یک وسیله قدیمی بشناسد.
توضیح دهید زمانیکه وقت به دنیا آمدن کودک فرا میرسد، چه اتفاقی میافتد
چند هفته قبل از زایمان توضیح دهید برای به دنیا آوردن کودک باید به بیمارستان بروید یا در منزل زایمان خواهید کرد.
ممکن است در صورت زایمان در بیمارستان، مجبور باشید دو روز بستری باشید و این غیبت کودک را ناراحت خواهد کرد. اگر قرار است یکی از بستگان، دوستان یا پرستار در کنار کودک باشد، این کار را از چند روز قبل از روز بزرگ شروع کنید.
می‌توانید برنامه‌ای ترتیب دهید تا کودک در بیمارستان به ملاقات شما بیاید و از ابتدای این ماجرا خود را عضو اصلی از یک خانواده بزرگتر بداند. از او به همراه نوزاد عکس بگیرید. با این کار او احساس میکند این فرصت ویژه‌ای است که به عنوان برادر بزرگتر معرفی شود. می‌توانید یک از طرف نوزاد به او هدیه‌ای بدهید.
چه کاری می‌توانم انجام دهم تا با ورود خواهر یا برادر جدید به خانه، کودک احساس حسادت نکند؟
این راه‌کارها را برای یک انتقال آرام و متوازن به کار بندید:
اگر می خواهید دچار مشکل حسادت خواهر و برادر نشوید، کودک را در مراقبت از نوزاد سهیم کنید
کارهای زیادی است که کودک میتواند در انجام آن به شما کمک کند و با اشتیاقی که از خود نشان می‌دهد شما را شگفت‌زده خواهد کرد. میتواند حوله را در حمام نگه دارد یا پوشک نوزاد را بیاورد.
هنگامی‌که نوزاد گریه میکند، او میتواند برایش آواز بخواند یا به آرامی با او حرف بزند. اگر کودک دلش میخواهد نوزاد را در آغوش بگیرد، او را روی صندلی دسته‌دار قرار دهید و در هر دو طرف بالش قرار دهید و نوزاد را در آغوش او بگذارید و نزدیک او بایستید.
کودک نوپا ممکن است احساس کند نوزاد بین شما و او قرار گرفته است. به کودک بگویید: «این خواهر کوچولو خیلی گریه میکند. مگر نه؟». یا اینکه گاهی کودک نوپا را در الویت قرار دهید. مثلا بگویید: «نوزاد کوچولو! باید صبر کنی تا من بند کفش برادرت را ببندم».
شاید فعلا راحت گرفتن آموزش توالت رفتن و یا کلنجار رفتن هنگام غذا خوردن مفید باشد. کودکان نوپا ممکن است با به دنیا آمدن فرزند جدید، در این مهارت‌ها افت کند. به او غذایی بدهید که می‌دانید دوست دارد و بدون گفتن حرفی، غذایی را که دوست ندارد از جلوی او بردارید.
برای پیشگیری از حسادت خواهر و برادر، از کودک نوپا کمک و مشورت بخواهید
می‌توانید از کودک بپرسید دوست دارد خواهر کوچولوش کلاه قرمز به سر بگذارد یا سفید. یا اینکه کودک پیشنهادی برای خنداندن یا سرگرم کردن خواهرش دارد یا نه. به احتمال زیاد نوزاد مجذوب برادری میشود که در حال رقصیدن یا شکلک درآوردن است. کودک نیز عاشق این است که لبخندی بر صورت خواهرش بنشاند. به کودک اشاره کنید و بگویید: «ببین خواهرت به برادر بزرگش چه لبخندی می‌زنه!»
ممکن است کودک نوپا نخواهد کمکی بکند. شاید دست به سینه بنشیند و وانمود کند نوزادی وجود ندارد. اگر شرایط این‌گونه است، اصرار نکنید. به موقع جلو می‌آید. اگر قبل از اینکه کودک آمادگی این کار را پیدا کند به او اصرار کنید، در دل او کینه ایجاد خواهید کرد.
اگر می خواهید دچار مشکل حسادت خواهر و برادر نشوید، با کودک نوپا وقت بگذرانید
اینکه کودک بزرگتر به خواهر یا برادر کوچکتر خود حسادت کند، امری طبیعی است، زیرا به یک‌باره مجبور شده شما را با خواهر یا برادرش شریک شود.
به جای سرزنش کردن کودک با او احساس همدردی کنید و بگویید: «خواهر کوچک تو خیلی گریه میکند و کلی از وقت مامان را می‌گیرد. مگر نه؟ شرط می‌بندم گاهی اوقات آرزو می‌کنی ای کاش خودش می‌توانست غذایش را بخورد!». این کار به کودک کمک میکند تا بفهمد شما دیدگاه کودک را درک می‌کنید.
برای پیشگیری از حسادت خواهر و برادر، زمانی را برای وقت گذراندن با کودک نوپا در نظر بگیرید. هنگامی‌که نوزاد خواب است، می‌توانند کارهایی مانند نقاشی کردن یا خانه‌سازی را انجام دهید. همسر یا بستگان شما می‌توانند برای مدت زمان کوتاهی از نوزاد در حال گریه نگهداری کنند. وقتی کودک را در الویت قرار می‌دهید، از بسیاری از حسادت‌ها جلوگیری خواهید کرد.
برای جلوگیری از حسادت خواهر به برادر کوچکتر خود، اگر نوزاد شب‌ها زودتر از کودک می‌خوابد، می‌توانید با او کتاب بخوانید یا بازی کنید. عکس‌های دوران کودکی او را نشان دهید و بگویید او هم به کلی مراقبت نیاز داشته است.
برای جلوگیری از حسادت خواهر و برادر، به مزایای برادر بزرگتر بودن بچه اول اشاره کنید و اینکه بسیاری از بازی‌ها است که میتواند انجام دهد و خواهر کوچک او نمی‌تواند زیرا بسیار کوچک است.
خود را برای پرخاشگری آماده کنید
همه کودکان گاهی دچار احساس حسادت میشوند اما کودکان نوپا به سختی می‌توانند خود را کنترل کنند. اگر کودک خواهر یا برادرش را زد یا چیزی به سمت او پرتاب کرد تعجب نکنید. او سعی میکند این اتفاقها را تصادفی جلوه دهد.
این اتفاقات خوب نیست، اما طبیعی است. پیشگیری اولین اقدام شما برای دفاع از نوزاد است. کار کودک نوپا را برای آسیب رساندن به نوزاد سخت کنید. اگر او نوزاد را می‌زند یا فشار می‌دهد، به نوزاد توجه کنید و او را نادیده گیرید. در این‌صورت او متوجه میشود در پی جلب توجه شما بوده ولی چیزی عایدش نمی‌شود.
در صورتی‌که کودک را در حال خشونت می‌بینید، سریع وارد عمل شوید. زمانیکه کودک آرام گرفت به او بگویید زدن کار بدی است.
کودک را تشویق کنید تا در مورد احساس خود حرف بزند و آنها را بر زبان آورد. بدون اینکه به کودک بگویید بچه بدی است، این‌طور بیان کنید: «گاهی اوقات گریه‌های نوزاد ما را عصبانی میکند». برای کودک توضیح دهید که زدن نوزاد به این دلیل قابل قبول نیست. «اما زدن کودک همیشه کار ناشایستی است». شاید برای کل خانواده بهتر باشد برای چند دقیقه‌ای به کودک استراحت دهید تا آرام گیرد.
سعی کنید کودک را با نوزاد تنها نگذارید. اما نگویید به دلیل عدم اعتماد به او این کار را انجام می‌دهید. حتی اگر کودک بزرگتر کاملا مهربان باشد، با این وجود اشیا تیز و برنده را از دسترس او خارج کنید.
کودک را مورد مقایسه قرار ندهید
از جمله: «چرا نمی‌توانی مانند خواهرت باشی؟» استفاده نکنید، زیرا سودی نخواهد داشت. در عوض بر نقاط مثبت کودک تأکید کنید.
می‌توانید بگویید: «تام، دویدن تو خیلی خوب است! خواهر کوچکت هم خوب چهاردست و پا می‌رود. این‌طور نیست؟» سپس عبارت خاصی در مورد رفتار هر کودک به کار ببرید. «تام تو امروز با خواهرت خیلی مهربان بودی». «ایوی تو هم امروز خواهر کوچولوی خیلی خوبی بودی». سپس هر دو کودک را مورد تحسین قرار دهید. مثلا بگویید: «آفرین، امروز خیلی با هم خوب بازی کردید.»
کودک را از خبرچینی بازدارید
در صورتی‌که کودک به شما می‌گوید، خواهر یا برادر کوچکتر کتاب‌ها را از روی میز برمی‌دارد، وانمود کنید علاقه‌ای به شنیدن این موضوع ندارید. اگر میخواهد در مورد کاری که خودش انجام می‌دهد، بگوید، آن‌گاه سراپا گوش شوید.
برای کودک روشن کنید تحمل این را ندارید که کودک خواهر یا برادرش را به دردسر بیندازد یا درباره‌اش خبرچینی کند. اما به او اطمینان خاطر دهید میتواند درخواست کمک کند.
شما به عنوان بزرگتر می‌دانید تفاوت جمله «مامان ایوی با خرس من بازی میکند» با جمله « مامان ایوی در خانه را باز کرده و دارد می‌رود بیرون» را تشخیص دهید. در صورتی‌که کودک نوپا ممکن است متوجه این تفاوت نباشد.
اجازه دهید کودک خود مشکلاتش را حل کند
همان‌طور که کودک بزرگ میشود باید یاد بگیرد بتواند مشکلاتش را حل کند. هرچند این کار برای کودک خردسال سخت است، اما می‌توانید او را تشویق کنید تا راه‌حل مناسب را پیدا کند.
درصورتی‌که کودک هنگام بازی با خواهر یا برادر کوچک خود مشکل پیدا کرد یا برعکس، به او پیشنهاد دهید دورتر از میز بازی کودک بازی کند. اشاره کنید ممکن است بخواهد بازی‌هایی کند که کودک کوچکتر نمی‌تواند. برای مثال بخواهد پشت میز بنشیند و نقاشی بکشد و کودک کوچکتر را نمی‌توان با مداد‌رنگی‌ها تنها گذاشت.
البته که همیشه کمی حسادت خواهر و برادر، مخصوصا حسادت بین دو هم‌جنس وجود خواهد داشت. اما با گذشت زمان همه چیز آرام میشود. هنوز ممکن است کمی جر و بحث بین آنها وجود داشته باشد، اما به تدریج متوجه پیوند عاطفی بین آنها خواهید شد.
مطالعه بیشتر:
چگونه فرزند بزرگتر را برای ورود فرزند دوم آماده کنيم؟
چگونه می توان از حسادت فرزند اول به فرزند دوم جلوگیری کرد؟
حسادت فرزند اول نسبت به نوزاد تازه متولد شده به چه علت است؟
کنترل حس حسادت در کودکان نسبت به نوزادی که تازه به دنیا آمده
