کیفیت اسپرم و سقط آیا با هم ارتباط دارند؟
از آنجا که مادر همان کسی است که باردار شده و جنین را در رحم خود حمل می کند، به طور معمول بسیاری از دلایل سقط جنین، مربوط به عوامل مادری هستند. به همین دلیل نیز نقش پدر و یا به طور خاص نقش اسپرم او در وقوع سقط، در گذشته اغلب نادیده گرفته می شد. اما امروزه تحقیقات نشان داده اند که تنها عوامل مربوط به خانم ها در وقوع سقط جنین دخیل نبوده و در مواردی ممکن است کیفیت اسپرم و سقط جنین با هم ارتباط داشته باشند. در ادامه این مقاله در مورد کیفیت پایین اسپرم و سقط جنین با شما گفت و گو خواهیم کرد.
آیا کیفیت اسپرم و سقط جنین با هم ارتباط دارد؟
لازم است این حقیقت بسیار مهم را به خاطر داشته باشید که متاسفانه در بیشتر مواقع هیچ توضیح واضحی برای سقط جنین وجود ندارد. انجمن پزشکی باروری آمریکا (ASRM) خاطرنشان می کند که کمتر از 50 درصد از موارد سقط جنین در ایالات متحده آمریکا، دلیل قابل شناسایی دارند.
خب! قطعا این واقعیت که دلیل بسیاری از موارد سقط جنین هرگز مشخص نمی شود و بنابراین درمان و یا راه جلوگیری هم در کار نخواهد بود، می تواند ناامید کننده باشد، به خصوص که اگر چندین نوبت سقط جنین را تجربه کرده باشید. اما جای نگرانی نیست، زیرا انجمن پزشکی باروری آمریکا در ادامه به این نکته امیدوارکننده اشاره می کند که با این حال، دو سوم زنانی که سقط جنین مکرر را تجربه می کنند، در نهایت می توانند بارداری سالمی داشته باشند.
کیفیت اسپرم و سقط جنین
در گذشته برای ارزیابی علل مربوط به سقط جنین، بیشتر توجهات به زنان معطوف بود. اما اخیراً مطالعاتی به طور خاص در مورد مردان و ارتباطی که کیفیت اسپرم آنان با دستیابی به یک بارداری موفق دارد، انجام شده است. متخصصان حوزه باروری اتفاق نظر دارند که اگرچه امروزه نقش مردان بر سلامت بارداری بیش از گذشته شناخته شده است، اما هنوز هم تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
سلامت باروری و اسپرم های مردان به شیوه های مختلفی می تواند بر نتیجه بارداری تأثیر بگذارد، از کروموزوم های غیرطبیعی گرفته تا تکه تکه شدن DNA اسپرم و حتی انتخاب شیوه زندگی. با در نظر گرفتن این نکته، توصیه می شود که در صورت بروز سقط جنین، به ویژه در مواردی که این اتفاق به دفعات رخ دهد، آزمایشات هم بر روی پدر و هم بر روی مادر انجام شوند.
مسائل کروموزومی
اصلی ترین علل سقط جنین، مشکلات کروموزومی هستند. کروموزوم ها در حقیقت بلوک هایی از دئوکسی ریبونوکلئیک اسید یا همان دی ان ای (DNA) بوده که حاوی دستورات ژنتیکی هستند و تمام اطلاعات مورد نیاز در طول رشد انسان را رمزگذاری می کنند. از آنجا که نیمی از کروموزوم های جنین در حال رشد، از پدر او گرفته شده اند، بنابراین این احتمال وجود دارد که کروموزوم های غیرطبیعی از پدر در تشکیل نطفه دخالت داده شوند.
از هر چهار سقط، حدود سه تای آن ها در طی سه ماهه اول بارداری اتفاق می افتند. بر اساس پژوهش های انجام شده در این زمینه می توان گفت که به طور معمول اگر خانمی در سه ماهه اول سقط داشته باشد، دلیل آن وجود مشکل در کروموزوم های جنین است.
مشکلات کروموزومی زمانی اتفاق می افتند که در حین لقاح یعنی زمان به هم پیوستن اسپرم و تخمک، اشتباهی رخ می دهد و نتیجه آن جنینی خواهد بود که تعداد کروموزوم های او صحیح نیستند (خیلی زیاد یا خیلی کم). این اتفاق ممکن است در نهایت منجر به سقط جنین شود. البته توجه به این نکته ضروری است که تمامی جنین هایی که تعداد کروموزوم هایشان صحیح نیست، سقط نمی شوند. به عنوان مثال، جنین های سندروم داونی که یک کروموزوم 21 بیشتر از جنین های سالم دارند (دارای 3 کروموزوم 21 یا تریزومی 21).
در گذشته، محققان بر روی تخمک به عنوان منبع اصلی مشکلات کروموزومی تمرکز داشتند. یکی از دلایل این مساله این بود که (معمولاً) در هر چرخه قاعدگی فقط یک تخمک از تخمدان ها رها می شود و بنابراین از لحاظ تئوری برای از دست ندادن فرصت، طی پروسه انتخاب طبیعی، احتمالا می بایست "بهترین" و "مناسب ترین" اسپرم به تخمک برسد تا قانون بقا پابرجا بماند. پس در این دیدگاه، اگر مشکل کروموزومی در نطفه وجود داشته باشد، مقصر تخمک مادر است. علاوه بر این، مطالعات ژنتیکی بر روی بافت های ناشی از سقط، اشتباهات در مرحله اول میوز مادر (نوعی تقسیم سلولی در مراحل رشد اولیه تخمک) را به عنوان محتمل ترین منبع ناهنجاری هایی که باعث سقط جنین می شوند، ردیابی کرده اند.
اما با وجود همه این دلایل، برخی تحقیقات صورت گرفته در طی دهه گذشته نشان می دهند که ممکن است همیشه اینگونه نباشد. در واقع در برخی از موارد سقط های مکرر، نتایج بررسی ها نشانگر وجود شیوع زیادی از کروموزوم های غیرطبیعی در اسپرم های پدر بوده اند که خود رابطه کیفیت اسپرم و سقط را نشان می دهد.
بر همین اساس اگرچه هنوز هیچ تخمین و برآورد واقعی در مورد اینکه مشکلات کروموزومی یک اسپرم، تا چه حد می توانند عامل سقط جنین مکرر باشند، در دست نیست و به علاوه در این مورد که مشکلات کروموزومی در اسپرم دلیل اصلی از دست دادن جنین آن هم به صورت مکرر باشند، نیز اتفاق نظری وجود ندارد. اما از لحاظ تئوری اینطور به نظر می رسد که این احتمال وجود دارد، خصوصاً در مردانی که اسپرم های آنان از نظر مورفولوژی (شکل) غیرطبیعی بوده و یا سایر نشانگرهای باروری و مشخصات اسپرم های آن ها کمتر از حد طبیعی گزارش شده است.
قطعه قطعه شدن DNA اسپرم
یکی از کلیدهای اصلی کیفیت اسپرم، در DNA آن نهفته است که در هر لحظه ممکن است آسیب ببیند. هنگامی که آسیبی در دی ان ای اتفاق می افتد، به آن قطعه قطعه شدن یا تجزیه و تحلیل DNA اسپرم (SDF) گفته می شود و این حوزه ای است که بسیاری از مطالعات تحقیقاتی که به دنبال علل سقط جنین هستند، بر آن تمرکز دارند.
قطعه قطعه شدن DNA اسپرم، به هر دلیلی ممکن است رخ دهد که از جمله این موارد مرگ سلولی، سموم محیطی، بیماری و یا تب هستند و از آنجا که اسپرم نمی تواند مانند سایر سلول های بدن، آسیب سلولی را ترمیم کند، بنابراین بدیهی است که قدرت باروری خود را از دست می دهد. این آسیب عامل اصلی ناباروری در مردان است و به علاوه بر ساختار DNA درون اسپرم نیز تأثیر می گذارد و اگر در چنین شرایطی تخمک را بارور کند، احتمالاً نتیجه ای جز سقط جنین نخواهد داشت.
در یک مطالعه، پژوهشگران زوج هایی که چندین سقط جنین را تجربه کرده بودند، با دو گروه از زن و شوهرهایی مقایسه کردند که در یکی از آن گروه ها مردان نابارور و در دیگری مردان بارور بودند. نتیجه حاصل از این تحقیق بسیار جالب بود و نشان داد که اسپرم های درگیر در سقط جنین علائمی از مشکل قطعه قطعه شدن DNA را تقریبا با نرخی مشابه به مردان نابارور داشته اند.
نتایج همبستگی بین SDF و سلامت باروری مردان (هم ناتوانی در بارداری و هم سقط جنین) نشان می دهد که این مشکل احتمالا می تواند دلیلی برای سقط جنین باشد. البته که با این حال، محققان همچنان داده های کافی و معتبر برای اینکه به قطعیت بگویند که قطعه قطعه شدن DNA اسپرم (SDF) به تنهایی می تواند خطر سقط جنین را پیش بینی کند، در دست ندارند و بنابراین کمی در این مورد محتاطانه نظر می دهند.
کیفیت اسپرم و سقط، گزینه های سبک زندگی
هنگامی که یک زن باردار می شود، برای تجربه یک بارداری کم خطر و همچنین داشتن جنینی سالم، اغلب بر اهمیت سبک زندگی او تأکید می شود. اما بر اساس پژوهش های متعدد، امروزه اینطور به نظر می رسد که سبک زندگی یک مرد نیز می تواند در سلامت بارداری و جنین نقش داشته باشد. بنابراین همانطور که سلامتی یک خانم قبل از بارداری مهم است، سلامت مرد نیز اهمیت دارد.
اهمیت سبک زندگی مردان در درجه اول به تاثیر آن بر کیفیت اسپرم آنان برمی گردد. مواردی مانند سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و الکل، تغذیه، وزن و ورزش همه و همه از عواملی هستند که می توانند بر سلامت اسپرم های یک مرد تأثیر بگذارند.
انتخاب های ناسالم در سبک زندگی، می تواند به نتایجی منجر شود که احتمال بارداری موفقیت آمیز را کاهش می دهند. این نتایج شامل کاهش تحرک و قابلیت زنده ماندن اسپرم، کاهش تعداد اسپرم و مورفولوژی غیرطبیعی (اندازه و شکل اسپرم) است. به علاوه سبک زندگی ناسالم می تواند به آسیب جسمی نیز منجر شود. هر گونه صدمه به اسپرم در نتیجه این موارد، می تواند باعث بروز مشکلاتی در قدرت باروری مرد شود و اگر هم احیانا تخمک بارور شود، ممکن است سقط جنین رخ دهد.
کیفیت اسپرم و سقط، آزمایش اسپرم
هنگامی که سقط مکرر رخ دهد و در بررسی ها هیچ دلیلی برای آن یافت نشود، بعضی از پزشکان ممکن است توصیه کنند که مردان، آزمایشاتی را با هدف ارزیابی کیفیت اسپرم ها انجام دهند. آزمایش استاندارد برای این ارزیابی، اسپرموگرام یا آنالیز مایع منی است که در آن شکل، تحرک و تعداد اسپرم ها در نمونه گرفته شده مورد بررسی قرار می گیرند.
همچنین چند آزمایش برای ارزیابی وضعیت DNA اسپرم نیز در دسترس هستند که فراتر از بررسی نمونه با چشم در زیر میکروسکوپ است. با این وجود، انجمن پزشکی باروری آمریکا (ASRM) خاطرنشان می کند که این دسته از بررسی ها با وجود پیچیده و تخصصی بودن، در بهترین حالت آزمایشی بوده و هنوز پیش بینی کننده قابل توجهی برای توانایی باروری یک مرد و یا احتمال سقط جفت به شمار نمی روند. خوشبختانه کیفیت اسپرم ها گاهی اوقات (اما نه همیشه)، می تواند با تغییر در سبک زندگی و یا به کمک مصرف داروها بهبود یابد.
سخن پایانی درمورد کیفیت اسپرم و سقط
در نهایت باید این نکته را در مورد کیفیت اسپرم و سقط یادآور شویم که بسیاری از افرادی که سقط جنین دارند هرگز به طور دقیق دلیل وقوع آن را نخواهند فهمید. عوامل مختلفی در خطر سقط جنین نقش دارند و به طور کامل مشخص نیست که مشکلات کیفیت اسپرم و سقط به عنوان یک عامل، تا چه حد جدی و اثرگذار هستند. اگر به دنبال یافتن پاسخی برای مشکل سقط جنین خود هستید، بهترین گزینه برای شما مشورت با پزشک یا متخصص باروری است. پس بدون ناامیدی، برای انجام بررسی های لازم اقدام کنید.
مطالعه بیشتر:
کم تحرکی اسپرم و سقط جنین با یکدیگر ارتباط دارند؟
سقط بدلیل اختلالات کروموزومی در اسپرم، علت چیست؟
سقط بدلیل اسپرم ضعیف، آیا برای درمان احتیاج به عمل جراحی ست؟
