آیا افزایش وزن در قاعدگی طبیعی است وعلت این افزایش وزن چیست؟
معمولاً افزایش وزن در قاعدگی بین یک و نیم تا 2 کیلوگرم امری طبیعی است که بعد از پایان این دوره، به حالت قبل باز می گردد. افزایش وزن یک نشانه جسمانی سندرم پیش از قاعدگی به شمار می آید. این سندرم طیف گسترده ای از نشانه های جسمانی، عاطفی و رفتاری را در بر می گیرد و چند روز تا دو هفته قبل از شروع قاعدگی بروز می کند. این علائم با تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی ایجاد می شوند. سندرم پیش از قاعدگی بسیار شایع است و بیش از 90 درصد خانمها آن را تجربه می کنند. در این مقاله به علت های افزایش وزن در قاعدگی و قبل از آن به عنوان یکی از علائم سندرم پیش از قاعدگی می پردازیم.
علت افزایش وزن در قاعدگی چیست؟
افزایش وزن، پف کردن و درد در ناحیه شکم در دوران قاعدگی متداول است و به دلایل متعدد اتفاق می افتد.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی به دلیل احتباس آب می تواند یکی از دلایل افزایش وزن باشد. در روزهای قبل از قاعدگی، سطح هورمون استروژن و پروژسترون به سرعت کاهش می یابد و فرمان شروع قاعدگی به بدن می دهد. استروژن و پروژسترون به تنظیم مایعات در بدن کمک می کند. با نوسان این هورمون ها در بدن، آب بیشتری در بافت تجمع می کند که نتیجه آن احتباس آب یا اِدِم خواهد بود. آب اضافی موجب تورم یا پف در سینه ها، شکم یا دست و پا می شود. به این ترتیب وزن زیاد می شود اما این به معنی چاقی نیست. احتباس آب قبل از قاعدگی یکی از نشانه های رایج سندرم پیش قاعدگی است و حدود 92 درصد خانمها را تحت تاثیر قرار می دهد.
نفخ شکمی
نفخ یا گرفتگی شکم در دوران قاعدگی باعث تنگی و ناراحتی لباس در این دوران می شود، به طوری که گویی چند کیلوگرم به وزن اضافه شده است اما در واقع این افزایش وزن واقعی یا چاقی نیست.
در خلال قاعدگی تغییرات هورمونی، موجب افزایش گاز در دستگاه گوارش و نفخ می شود. احتباس آب در شکم نیز یکی دیگر از دلایل نفخ است. احساس سفتی و تورم در شکم یا سایر قسمت های بدن در نتیجه نفخ پدید می آید.
گاهی درد شکم نیز احساس چاقی ایجاد می کند. مواد شیمیایی به نام پروستاگلاندین که از رحم منتشر می شوند، عامل این گرفتگی ها هستند. پروستاگلاندین رحم را منقبض می کند و به دیواره های رحم می ریزد و موجب درد شکم در قاعدگی می شود.
نفخ ممکن است پنج روز قبل از شروع قاعدگی آغاز شده و تا چند روز اول دوره ادامه داشته باشد. درد شکم که یک یا دو روز پیش از قاعدگی شروع می شود، گاهی تا آخرین روز ادامه می یابد.
هوس یا پرخوری
تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی، باعث پرخوری می شود. یک هفته قبل از دوره، سطح پروژسترون افزایش می یابد. پروژسترون محرک اشتها است و همین باعث می شود بیش از حد معمول بخورید.
استروژن نیز مقدار سروتونین را تنظیم می کند. سروتونین نوعی انتقال دهنده عصبی است که کنترل خُلق را برعهده دارد و اشتها را کاهش می دهد. با افت استروژن درست قبل از قاعدگی، سروتونین نیز کم و اشتها زیاد می شود.
با پائین آمدن سطح سروتونین، میل به شکر افزایش می یابد زیرا غذاهای حاوی کربوهیدرات بالا به تولید سروتونین در بدن کمک می کنند. مصرف غذاهای حاوی قند بالا با مقدار کالری مصرفی بیشتر همراه بوده و منجر به افزایش وزن می شود.
نوسان سوخت و ساز در بدن یکی دیگر از نشانه های قاعدگی است، با افزایش سوخت و ساز، بدن کالری بیشتری می سوزاند لذا اشتها و میل به غذاهای پرکالری بیشتر می شود.
مسائل مربوط به دستگاه گوارش
در طول چرخه قاعدگی، نوسانات هورمونی مشکلات دستگاه گوارش مانند یبوست، اسهال و درد شکم به همراه دارد. به دلیل ناراحتی و نفخ شکم، فرد احساس چاقی می کند.
افزایش پروژسترون به هفته قبل از دوره، انقباض ماهیچه های روده را مختل کرده و در نتیجه موجب کندی هضم و یبوست می شود. با شروع قاعدگی، رحم پروستاگلاندین آزاد می کند. پروستاگلاندین ها باعث انقباضات عضلانی در رحم و روده و در نتیجه درد در لگن و شکم می شوند. همچنین پروستاگلاندین ها با اختلال در تعادل الکترولیتها و سیالات روده کوچک، اسهال ایجاد می کنند. برای بانوان سالم وجود مشکل در دستگاه گوارش قبل و در طول دوره طبیعی است.
کاهش منیزیم
با شروع پریود، سطح منیزیم به تدریج کاهش می یابد. این کاهش، میل به شیرینی را تحریک و به افزایش وزن کمک می کند. منیزیم یک ماده معدنی موثر در تنظیم وضعیت هیدراتاسیون یا آب رسانی بدن است. سطوح پایین منیزیم موجب کمی آب بدن می شود. کم شدن آب به شکل گرسنگی جلوه می کند. فرد تا زمانی که تشنه است به مواد غذایی شیرین تمایل دارد. مصرف غذاهای حاوی قند بالا موجب افزایش وزن خواهد شد.
ورزش نکردن
در شرایط نفخ و گرفتگی عضلات، فرد از انجام فعالیت های ورزشی امتناع می کند. این عادت در کنار میل به خوردن غذا یا افزایش گرسنگی موجب چاقی خواهد شد. یک هفته قبل از دوره قاعدگی، استروژن و پروژسترون هر دو افزایش می یابند. همین امر باعث خستگی و کمی تحمل می شود. بنابراین هر چه فرد به پریود نزدیک تر شود، ورزش احساس ناراحتی به او می دهد.
سایر نشانه ها
علاوه بر افزایش وزن در قاعدگی، نشانه های فیزیکی دیگر و علائم عاطفی نیز قبل از قاعدگی بروز می کند. این تغییرات ربطی به افزایش وزن ندارند. برخی از این علائم عبارتند از:
• احساس حساسیت به لمس در سینه ها
• یبوست
• اسهال
• گرفتگی و درد
• سردرد یا کمر درد
• کاهش تحمل
• خستگی
• آکنه
• مشکلات در خواب
• اضطراب یا استرس
• گریه
• نوسانات خلقی
• تحریک پذیری
• تمرکز ضعیف
ممکن است علائم در هر ماه و یا با افزایش سن تغییر کند. همچنین این نشانه ها در خانمی با دیگری تفاوت دارد. بیش از 90 درصد بانوان ترکیبی از این علائم را تجربه می کنند.
درمان افزایش وزن در قاعدگی چیست؟
برای از بین بردن افزایش وزن در قاعدگی، می توان مقدار احتباس آب و نفخ را به کمک درمانهای خانگی، تغییر سبک زندگی و دارو کاهش داد. به عنوان مثال، می توانید:
• بیشتر آب بنوشید. شاید عجیب به نظر برسد، اما آب کافی در بدن می تواند احتباس آب را کاهش دهد. بدن در اثر کم آبی، آب بیشتری در خود نگه می دارد.
• استفاده از غذاهای سالم. اگر همیشه میل به غذا پیدا می کنید و ولع شیرینی جات دارید، باید از غذاهای سالم و مغذی مانند میوه ها یا پروتئین ها استفاده کنید.
• از داروهای ادرار آور استفاده کنید. داروهای ادرار آور یا دیورتیک، قرص هایی هستند که باعث کاهش احتباس آب و تولید ادرار می شوند. این داروها با تجویز پزشک قابل تهیه است.
• مکمل های منیزیم مصرف کنید. قبل از مصرف هر نوع مکمل حتما با پزشک مشورت کنید. مصرف منیزیم با کاهش موارد زیر همراه است:
احتباس آب
- نفخ
- هوس قند
- علائم عاطفی
• تحرک داشته باشید. پیاده روی و تحرک باعث تعریق و دفع میزان آب اضافی می شود و لذا از احتباس مایع جلوگیری می کند.
برای پیشگیری از افزایش وزن در قاعدگی چه کنیم؟
با عادات سالم در طول ماه می توان از افزایش وزن یا احتباس آب پیشگیری کرد. به موارد زیر توجه کنید:
• به طور منظم ورزش کنید: ورزش هوازی منظم می تواند به کاهش علائم در طول دوره کمک کند. 30 دقیقه ورزش در روز مناسب است.
• به اندازه کافی آب بنوشید و هیدراته باشید: نوشیدن آب به اندازه کافی در طول ماه به احتباس مایعات در بدن جلوگیری می کند.
• مصرف نمک را کاهش دهید: مصرف سدیم بیش از حد موجب تجمع آب در بدن می شود. بنابراین مصرف نمک خود را محدود و یا از مصرف غذاهای آماده خودداری کنید.
• از مصرف کافئین و شکر پرهیز کنید: مواد غذایی و نوشیدنی های حاوی کافئین و شکر ممکن است نفخ را بدتر کنند. از مصرف این مواد غذایی دو هفته قبل از قاعدگی خودداری کنید.
• از مصرف مواد غذایی نفاخ اجتناب کنید: در طول ماه، نه فقط نزدیک پریود، غذاهای نفاخ مصرف نکنید.
کلام آخر
افزایش وزن حدود 2 تا 3 کیلوگرم در نزدیک قاعدگی امری طبیعی است و بعد از پایان دوره، از بین می رود. این تغییرات وزن به دلیل نوسانات هورمونی ایجاد می شود و می تواند ناشی از احتباس مایع، پرخوری، میل به شیرینی جات، و ورزش نکردن به علت درد شکم ایجاد شود. نفخ و مشکلات دستگاه گوارش نیز در این امر بی تاثیر نیست.
برای خلاصی از افزایش وزن در قاعدگی و تجمع مایع، مصرف آب به اندازه کافی، کاهش مصرف نمک، تحرک و ورزش منظم توصیه می شود. قرصهای ادرارآور یا دیورتیک به رفع احتباس آب و منیزیم به کاهش نفخ کمک می کند.
در صورت گرفتگی شدید، درد شکم، و نفخ در طول دوره می توانید با پزشک مشورت کنید.
مطالعه بیشتر:
چند روز تاخیر در پریود طبیعی است؟
درمان قاعدگی نامنظم و علت پریود نامنظم چیست؟
آزمون برای تشخیص طبیعی بودن قاعدگی یا عادت ماهانه
پریود نشدن نشانه ی چیست،آیا پریود نشدن نشانه بارداری است؟
