سوختن زبان، درمان و علائم سوختن زبان چیست؟
سوختن زبان یک مشکل شایع است و به طور معمول پس از خوردن یا نوشیدن غذاها یا مایعات بسیار داغ رخ می دهد. درمان استاندارد کمک های اولیه برای سوختگی در این مورد نیز می تواند مفید باشد. سوختگی خفیف روی زبان کمی دردسرساز است اما در نهایت بهبود می یابد. در صورت سوختگی جدی، فوراً به اورژانس مراجعه کنید. در برخی موارد، ممکن است بدون سوختگی واقعی، احساس سوزش روی زبان ایجاد شود. این بیماری، سندرم دهان سوخته سوزش دهان است که به آن گلوسوپیروز ایدیوپاتیک یا اولیه نیز گفته می شود.
علل سوختن زبان
سوختن زبان علل گوناگونی می تواند داشته باشد از جمله:
سوختگی ناشی از غذا یا مایعات
نادیده گرفتن دمای بخار، غذای داغ یا مایعات می تواند باعث سوختگی زبان، دهان یا لب ها شود. خوردن و آشامیدن غذاها و نوشیدنی های بسیار داغ و بدون در نظر گرفتن دمای آنها، خطر سوختگی را افزایش می دهد.
سندرم دهان سوخته سوزش دهان
سندرم دهان سوخته سوزش دهان یا بی ام اس شرایطی است که در آن فرد بدون هیچ دلیل خاصی احساس سوختگی در زبان دارد. علائم پایدار بوده و گاهی سالها ادامه می یابد.
افراد مبتلا به این سندرم علاوه بر درد، اغلب بی حسی و سوزن سوزن شدن زبان و دهان و تغییر مزه را تجربه می کنند. این بیماری با افزایش سن تشدید شده و بیشتر در زنان و مردان بین 60 تا 69 سال مشاهده می شود. بی ام اس علت شناخته شده ای ندارد و با عملکرد غیرطبیعی اعصاب دهان مرتبط است. ژنتیک و محیط نیز در بروز آن نقش دارند. در بی ام اس، بزاق و آناتومی دهان طبیعی هستند. استرس شدید، اضطراب و افسردگی بر نحوه مدیریت درد توسط بدن تأثیر گذار بوده و علائم بی ام اس را بدتر می کند.
مشکلات دیگر نیز می توانند با علائم مشابه بی ام اس بروز می کنند. این مشکلات را علل ثانویه سوزش دهان می گویند و برای تشخیص قطعی ام بی اس، نباید وجود داشته باشند.
علل ثانویه به دلایل زیر رخ می دهد:
• خشکی دهان که اغلب عوارض جانبی داروها یا علامت یک بیماری دیگر است
• برفک یا عفونت قارچی دهان
• لیکن پلان دهانی که اغلب التهاب مزمن داخل دهان است و در اثر حمله سیستم ایمنی به سلول های غشای مخاطی دهان ایجاد می شود.
• زبان جغرافیایی وضعیتی است که در آن برخی از برجستگی های کوچک معمولی سطح زبان موسوم به پاپیلاها از بین می رود و در عوض نواحی قرمز رنگ و گاهی لکه های برجسته به وجود می آید که ناپدید شده و پس از مدتی دوباره ظاهر می شوند.
• کمبود ویتامین
• دندان مصنوعی
• آسیب یا ضربه دهان
• واکنش آلرژیک به غذاهای خاص
• وارد شدن اسید معده به دهان در اثر مشکلاتی مانند رفلاکس معده
• داروهایی مانند داروهای فشار خون بالا
• دیابت، کم کاری تیروئید و سایر اختلالات غدد درون ریز
• عدم تعادل هورمونی مانند در دوران یائسگی
• دندان قروچه، مسواک زدن بیش از حد دندانها، استفاده مکرر از دهانشویه و سایر عادات ناسالم دهانی
علائم سوختن زبان چیست؟
سوختن زبان بسته به میزان سوختگی، متفاوت به نظر می رسد:
• سوختگی درجه یک که خارجی ترین لایه زبان را درگیر می کند. بیمار درد دارد و زبان قرمز و متورم می شود.
• سوختگی درجه دو دردناک تر است زیرا هم لایه بیرونی و هم لایه زیرین زبان آسیب می بیند. ممکن است تاول ایجاد شود و زبان قرمز و متورم به نظر برسد.
• سوختگی درجه سوم عمیق ترین بافت زبان را تحت تأثیر قرار می دهد. اثر آن سفید یا سیاه شده و پوست سوخته است. همچنین بی حسی یا درد شدید وجود دارد.
وقتی زبان قرمز یا متورم می شود، پاپیلاها یا همان برآمدگی های روی زبان ناپدید خواهند شد. بنابراین ظاهر زبان صاف و بدون برآمدگی خواهد بود. بین این برآمدگی ها جوانه های چشایی قرار دارند. سوختگی ممکن است حس چشایی را نیز کاهش دهد. اما عارضه، اغلب جانبی و موقتی است مگر اینکه سوختگی شدید باشد.
سندرم دهان سوخته
بی ام اس علاوه بر احساس سوزش روی زبان، می تواند شامل علائم زیر باشد:
• احساس ناراحتی کم یا بدون احساس ناراحتی روی زبان در صبح که به طور پیوسته در طول روز افزایش می یابد
• تکرار روزانه علائم سوزش
• بی حسی و گزگز
• طعم فلزی یا تلخی که با احساس سوزش همراه است
• احساس خشکی دهان با وجود تولید طبیعی بزاق
عوارض ناشی از سوختگی زبان
سوختگی زبان اگر به درستی شناسایی و درمان نشود، احتمال عفونت وجود دارد. برای سوختگی های درجه دو و سه به پزشک مراجعه کنید.
گاهی سوختگی زبان، جوانه های چشایی را از بین می برد و محل سوختگی قادر به احساس نیست. البته جوانه های چشایی معمولاً هر دو هفته یکبار بازسازی می شوند و این یک عارضه کوتاه مدت خواهد بود.
سندرم دهان سوخته
اگر بی ام اس دارید، درد شدید و غیرقابل درمان گاهی اوقات منجر به احساس افسردگی و اضطراب می شود.
شدت سوختن زبان چگونه تشخیص داده می شود؟
قرمزی، تورم و تاول علامت سوختگی هستند. پزشک با معاینه زبان می تواند تواند درجه سوختن زبان را تعیین کند.
سندرم دهان سوخته
بی ام اس با حذف احتمال سایر بیماریها و شرایطی که علائم مشابه دارند، تشخیص داده می شود. پزشک دهان را معاینه می کند و در مورد عادات مراقبت از دهان سوالاتی می پرسد تا ببیند آیا عاداتی مانند استفاده بیش از حد از دهانشویه یا مسواک زدن شدید باعث ایجاد علائم شده اند یا خیر؟ همچنین ممکن است برای رد سایر شرایط، آزمایش های زیر را تجویز نماید:
• آزمایش خون برای بررسی کمبودهای تغذیه ای، عدم تعادل هورمونی و اختلالات غدد درون ریز
• نمونه برداری دهانی برای بررسی شرایط دهان مانند برفک و لیکن پلان دهانی
• تست های آلرژی برای بررسی سوزش زبان ناشی از حساسیت به غذا یا ادویه جات
• آزمایش بزاق برای بررسی خشکی دهان
• آزمایش های تصویربرداری برای بررسی هر بیماری دیگری که پزشک مشکوک است
• آزمایش های رفلاکس معده برای تشخیص ابتلا به رفلاکس معده
درمان سوختگی زبان
درمان اولیه سوختگی زبان، کمک های اولیه است. پزشک بر اساس علائم و نشانه های سوختگی درجه دو یا سه بودن آن را تشخیص می دهد.برای جلوگیری از عفونت و کاهش درد در سوختگی درجه اول روی زبان:
• آب خنک بنوشید و موضع را به مدت چند دقیقه شستشو دهید.
• برای تسکین درد، تکه های یخ یا بستنی بمکید.
• موضع را با آب سرد یا آب نمک سرد ، محلول 8/1 قاشق چایخوری نمک در 200 میلی لیتر آب، بشویید.
• از آشامیدن مایعات گرم یا داغ خودداری کنید زیرا باعث تحریک سوختگی می شود.
• برای درد و التهاب، استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید.
• برای دفع درد، چند دانه شکر بپاشید یا عسل را روی زبان امتحان کنید.
چنانچه سوختگی بهبود نیافت یا علائم عفونت نشان داد، با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید. علائم عفونت عبارتند از:
• افزایش قرمزی
• افزایش درد
• التیام نیافتن زخم
• ورم
• ترشح چرک
• تب
سندرم دهان سوخته
اگرمشکل بی ام اس دارید، همان درمانهای سوختگی درجه یک مناسب است.
اگرچه هیچ درمان تأیید شده پزشکی به طور خاص برای بی ام اس وجود ندارد، اما متخصصان کنترل درد را از راه های زیر پیشنهاد می کنند:
• داروهای تجویزی موضعی مانند لیدوکائین ، دوکسپین و کلونازپام
• داروهای تجویز خوراکی مانند گاباپنتین ، بازدارنده بازجذب سروتونین و آمی تریپتیلین
• درمان های مکمل مانند آلفا لیپوئیک اسید، درمان رفتاری شناختی و تکنیک های مدیتیشن و آرامش
درمان علل ثانویه، کلیدی برای مدیریت علائم است. به عنوان مثال، اگر داروهای مصرفی بیمار باعث خشکی دهان می شوند، پزشک نسخه دیگری تجویز خواهد کرد.
اگر اسید معده به دلیل رفلاکس اسید به دهان باشد، داروهایی مانند امپرازول برای کاهش تولید اسید در معده تجویز می شود.
چشم انداز بهبودی سوختگی زبان
سوختگی اولیه زبان بدون درمان خاصی در حدود دو هفته یا کمتر بهبود می یابد. با این حال، برخی از سوختگی ها بسته به علت و شدت آن می توانند تا شش هفته طول بکشد.
سندرم دهان سوخته
بی ام اس می تواند ماهها یا حتی سالها ادامه یابد و کنترل مشکل است. مطالعات نشان می دهد که از هر 10 نفر فقط 3 نفر با درمان بهبود می یابند.
چگونه از سوختن زبان جلوگیری کنیم؟
شما می توانید با آزمایش دمای مایعات داغ و غذا قبل از خوردن یا آشامیدن از سوختن زبان پیشگیری کنید. نوشیدنی ها یا غذاهایی که در مایکروویو گرم می شوند ممکن است به طور یکنواخت گرم نشوند، بنابراین بیشتر احتیاط کنید.
سندرم دهان سوخته
هیچ راه شناخته شده ای برای جلوگیری از بی ام اس وجود ندارد. ممکن است بتوانید با کاهش استرس، ترک دخانیات و پرهیز از انواع خاصی از غذاها و نوشیدنی ها مانند نوشیدنی های گازدار، غذاهای اسیدی و غذاهای تند احساس سوزش را کاهش دهید.
مطالعه بیشتر:
درمان خشکی دهان در بارداری،نکاتی برای مقابله با خشکی دهان
زخم دهان در بارداری و علت زخم شدن دهان در بارداری چیست؟
علت ترک خوردن لب نوزاد و آیا ترک خوردن لب نگران کننده است؟
آیا دندان در آوردن سبب سوختن پای نوزاد می شود؟ بهترین پماد برای ادرار سوختگی کودکان
