سندرم دم اسبی و علت ایجاد سندرم دم اسبی یا CES چیست؟
در انتهای ستون فقرات رشته هایی از اعصاب به نام cauda equina وجود دارد که معنای لاتین آن «دم اسبی» است. اعصاب دم اسبی با مغز ارتباط برقرار کرده و پیام های عصبی مربوط به عملکردهای حسی و حرکتی اندام های تحتانی و ناحیه لگن را به مغز فرستاده و باز می گرداند. اگر این رشته های عصبی به هم فشرده شوند، شرایطی با نام سندرم دم اسبی (CES) به وجود می آید. این شرایط نادری است که به طور تخمینی ممکن است حدود یک نفر از ۳۳ تا ۱۰۰ هزار نفر را مبتلا کند. این عارضه بر کنترل مثانه، پاها و قسمت های دیگر بدن تاثیر می گذارد. در صورتی که این عارضه درمان نشود، باعث مشکلات جدی و طولانی مدت خواهد شد.
مقاله زیر را بخوانید تا در مورد نشانه ها و دلایل این عارضه و نحوه مدیریت آن بیش تر بدانید.
نشانه های سندرم دم اسبی چیست؟
نشانه های CES ممکن است مدت ها طول بکشد تا ظاهر شود و شدت آن بسیار متفاوت است و همین باعث دشواری تشخیص خواهد شد. در اغلب مواقع مثانه و پاها اولین نواحی هستند که تحت تاثیر این عارضه قرار می گیرند. برای مثال ممکن است در نگه داشتن یا تخلیه ادرار دچار مشکل شوید (بی اختیاری).
CES ممکن است باعث درد یا بی حسی در نواحی بالای ساق پا و همین طور باسن، پا و پاشنه شود. این تغییرات در «ناحیه زین»، همان نواحی از پاها و باسن که هنگام سوار شدن بر اسب درگیر است، بیش تر آشکار خواهد شد. این علائم ممکن است شدید بوده و در صورت عدم درمان با گذشت زمان شدیدتر شود.
علائم دیگری که ممکن است بیانگر CES باشد، شامل موارد زیر است:
- درد شدید پایین کمر
- ضعف، درد و بی حسی در یک یا هر دو پا
- بی اختیاری مدفوع
- عدم واکنش در اندام های تحتانی
- اختلال در عملکرد جنسی
در صورت تجربه هریک از علائم بالا به پزشک مراجعه کنید.
علت ایجاد سندرم دم اسبی یا CES چیست؟
یکی از شایع ترین دلایل ایجاد CES فتق دیسک است. دیسک بالشتکی بین مهره ها است که داخل آن ژله ای شکل و بیرون آن پوسته ای سخت دارد.
فتق دیسک زمانی رخ می دهد که ماده ژله ای شکل از داخل پوسته سفت دیسک بیرون بزند. با بالا رفتن سن مواد تشکیل دهنده دیسک ضعیف می شوند. ساییدگی شدید، فشار وارد کردن بیش از حد برای بلند کردن جسمی سنگین یا حتی چرخاندن اشتباه باعث پارگی دیسک می شود. زمانی که این اتفاق می افتد، اعصاب نزدیک دیسک ممکن است تحریک شود. اگر پارگی دیسک در قسمت تحتانی کمر شدید باشد به اعصاب دم اسبی فشار وارد می کند.
دلایل دیگر سندرم دم اسبی شامل موارد زیر است:
- وجود ضایعات یا غدد در پایین ستون فقرات
- عفونت ستون فقرات
- التهاب در پایین ستون فقرات
- تنگی نخاع (باریک شدن کانالی که نخاع را در خود جای می دهد)
- نواقص مادرزادی
- مشکلات پس از عمل جراحی نخاع
چه کسی در معرض خطر سندرم دم اسبی CES است؟
افرادی بیش تر در معرض خطر CES قرار دارند که دارای فتق دیسک هستند، مانند افراد مسن یا ورزشکارانی که ورزش های سنگین انجام می دهند. عوامل خطر دیگر برای ابتلا به فتق دیسک شامل موارد زیر است:
- داشتن وزن بالا یا چاقی
- شغل هایی که نیاز به برداشتن اجسام سنگین، پیچاندن، هل دادن و خم شدن به پهلو دارد.
- سابقه خانوادگی فتق دیسک
اگر از ناحیه کمر دچار آسیب جدی شده ا ید مانند افتادن یا تصادف با ماشین، احتمال ابتلا به CES بیش تر خواهد بود.
سندرم دم اسبی چگونه تشخیص داده می شود؟
زمانی که به پزشک مراجعه می کنید، باید پرونده پزشکی خود را همراه داشته باشید. اگر والدین یا سایر اقوام نزدیک شما مشکل کمر داشته اند، این اطلاعات را نیز به اشتراک بگذارید. پزشک همچنین فهرست دقیقی از همه علائم، زمان شروع و شدت درد تهیه خواهد کرد. در جلسات معاینه انجام می شود. پزشک به بررسی ثبات، قدرت، هم ترازی و عکس العمل پا می پردازد. ممکن است از شما تقاضا شود:
- بنشینید
- بلند شوید
- روی پاشنه و انگشتان راه بروید
- هنگام خواب پاها را بالا نگه دارید
- پاها را به جلو، عقب و پهلو خم کنید
نسبت به علائمی که دارید پزشک ماهیچه های مقعد را از نظر کشسانی و بی حسی بررسی خواهد کرد. ممکن است پزشک توصیه کند تا از قسمت پایین کمر ام آر آی انجام دهید. در این روش با استفاده از میدان های مغناطیسی به تولید تصاویری از رشته های عصبی ستون فقرات و بافت های اطراف آن می پردازند.
پزشک ممکن است آزمایش تصویربرداری میلوگرام را نیز توصیه کند. در این آزمایش رنگ مخصوصی به بافت اطراف ستون فقرات تزریق می شود. از اشعه ایکس مخصوص برای نشان دادن هرگونه مشکل در نخاع یا اعصاب ناشی از فتق دیسک، تومور یا سایر مشکلات استفاده می شود.
آیا در سندرم دم اسبی نیاز به جراحی وجود دارد؟
تشخیص CES معمولا با جراحی و به منظور کاهش فشار بر اعصاب انجام می شود. اگر علت فتق دیسک باشد، می توان با استفاده از جراحی چیزی را که بر اعصاب دم اسبی فشار می آورد برداشت. جراحی باید طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت از شروع علائم جدی مانند موارد زیر انجام شود:
- درد شدید در پایین کمر
- بی حس شدن ناگهانی، ضعف یا درد در یک یا دو پا
- اخیرا بی اختیاری ادرار یا مدفوع شروع شده است
- عکس العمل در اندام های تحتانی وجود ندارد
با استفاده از جراحی می توان از آسیب عصب و ناتوانی جلوگیری کرد. در صورتی که این مشکل درمان نشود، احتمال فلج شدن فرد و بی اختیاری دائمی وجود دارد.
گزینه های درمانی پس از جراحی سندرم دم اسبی چیست؟
پس از جراحی پزشک به طور مرتب بیمار را معاینه می کند تا روند بهبودی او را بررسی کند. بهبودی کامل از مشکلات CES امکان پذیر است، هر چند برخی از افراد علائم ماندگاری خواهند داشت. در صورتی که دچار علائمی مستمر بودید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
در صورتی که عارضه CES بر راه رفتن شما تاثیر بگذارد، گزینه درمانی فیزیوتراپی خواهد بود. فیزیوتراپ کمک می کند تا قوای اولیه خود را به دست آورید و با انجام تمرین هایی در قدم برداشتن پیشرفت کنید. اگر در انجام فعالیت های روزانه مانند لباس پوشیدن مشکل دارید، ممکن است به کاردرمان گر نیاز داشته باشید. ممکن است برای کمک به بی اختیاری ادرار و اختلال عملکرد جنسی متخصصانی در تیم بهبود حضور داشته باشند.
برای درمان طولانی مدت پزشک داروهایی را برای تسکین درد تجویز می کند.
- داروهای مسکن مانند اکسی کدون ممکن است بلافاصله پس از جراحی تجویز شود.
- داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (ادویل) یا استامینوفن (تایلنون) برای مصرف روزانه مناسب است.
- ممکن است برای کاهش التهاب و ورم اطراف ستون فقرات کورتون تجویز شود.
پرشک ممکن است برای بهبود کنترل ادرار و مدفوع داروهایی تجویز کند که معمولا شامل موارد زیر است:
- اکسی بوتینین (Ditropan)
- تولترودین (Detrol)
- هیوسیامین (Levsin)
آموزش مثانه کمک زیادی به شما می کند. پزشک راه کارهایی را برای تخلیه عمدی مثانه و کاهش بی اختیاری توصیه می کند. شیاف گلیسیرین کمک می کند هر زمان بخواهید خود را برای تخلیه روده آماده کنید.
چشم انداز سندرم دم اسبی چگونه است؟
پس از جراحی ممکن است بازگشت حواس و کنترل حرکت بدن روند کندی داشته باشد. به ویژه عملکرد مثانه آخرین موردی است که بهبود پیدا می کند. ممکن است تا زمانی که کنترل کامل مثانه خود را به دست آورید، به سوند نیاز داشته باشید. اما برخی از افراد برای بهبودی به چند ماه یا حتی چند سال زمان نیاز دارند. پزشک بهترین منبع اطلاعات در این زمینه خواهد بود.
زندگی با عارضه CES
در صورتی که عملکرد روده و مثانه به طور کامل بهبود نیافت، ممکن است لازم باشد چند بار در روز از سوند استفاده کنید تا از تخلیه کامل مثانه مطمئن شوید. همچنین برای جلوگیری از عفونت ادراری باید مایعات زیادی بنوشید. پد محافظ یا پوشک بزرگسالان در موارد بی اختیاری مثانه یا روده مفید است.
لازم است آنچه را که نمی توانید تغییر دهید بپذیرید. اما نسبت به علائم یا عوارضی که پس از جراحی قابل درمان است، آگاه باشید. در آینده نیز با پزشک خود در ارتباط باشید.
مشاوره احساسی یا روانشناختی به شما کمک شایانی می کند، بنابراین در مورد گزینه های موجود با پزشک مشورت کنید. حمایت خانواده و دوستان نیز در افراد مبتلا به سندرم دم اسبی بسیار مهم است. شریک کردن آن ها در روند بهبودی باعث می شود شرایط را از نزدیک مشاهده کرده و بهتر از شما حمایت کنند.
مطالعه بیشتر:
سندرم گلدن هار و علائم سندرم گلدن هار چیست؟
سندروم فرینس و علائم و نشانه های سندروم فرینس چیست؟
سندرم پاتو واحتمال زنده ماندن نوزادی با سندرم پاتو چقدر است؟
سندروم شارژه CHARGE چیست و چگونه می توان آن را تشخیص داد؟
