انواع راههای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان
مطمعنا بسیاری از بانوان با پشت سر گذاشتن 9 ماه بارداری و طی کردن مراحل زایمان، قسم می خورند که هرگز و هرگز نزدیکی نخواهند کرد تا از بارداری مجدد جلوگیری کنند، اما با بهبود اوضاع بدنتان، هورمون‌ها به وضع عادی برمی‌گردند و بزودی قسم پرهیزکاری شما، فراموش خواهد شد... و خیلی زود دوباره می‌خواهید که با همسرتان نزدیکی کنید. اکثر پزشکان و ماماها، مادران جدید را از نزدیکی طی شش هفته اول بعد از زایمان منع می‌کنند، چرا که بدن شما، به ویژه دهانه رحم و واژن، برای بهبود کامل به این زمان نیاز دارد.
در حقیقت روشی برای آگاهی از زمان دقیق تخمک گذاری دوباره شما وجود ندارد، اما 28 روز پس از زایمان، بدن آماده بارداری مجدد خواهد بود. بنابراین، اگر پس از تولد نوزادتان قصد نزدیکی با همسرتان دارید و طی یک‌سال آینده نیز قصد بارداری ندارید، چهار هفته پس از زایمان می توانید یکی از روش های جلوگیری از بارداری را انتخاب کرده و با خیال آسوده نزدیکی کنید. در ادامه با روشهای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان و مزایا و معایب هر کدام بیشتر آشنا می شوید.
جلوگیری از بارداری بعد از زایمان با کمک قرص ضد بارداری
انتخاب های بسیاری برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان، برای خانم‌ها و آقایان وجود دارد و انتخاب یکی از آنان مسئله‌ای بسیار شخصی است. معمولا انتخاب یکی از این روش ها به سبک زندگی و خصوصیات فردی شما بستگی دارد، اگر با مصرف هورمون ها مشکلی ندارید، قرص های ضد بارداری انتخاب خوبی است. اما اگر مصرف به موقع آنها را فراموش می‌کنید و یا هنگام استفاده از قرص های هورمونی آرامش ذهنی خود را از دست می دهید، در این‌صورت قرص ها انتخاب خوبی برای شما نیستند.
استفاده از قرص های ضد بارداری برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان در بسیاری از نقاط دنیا معمول است. این قرص ها برای بانوانی که شیردهی می‌کنند، بسیار موثر بوده و اغلب سریعا بعد از زایمان در بیمارستان به آنها پیشنهاد می‌شود. قرص های ضد بارداری به دو شکل وجود دارند که در صورت استفاده صحیح هر دونوع آنها بسیار موثر هستند. البته انتخاب آنها به روش تغذیه نوزادتان با شیرمادر بستگی دارد.
بانوانی که نوزادشان را با شیر خود تغذیه می‌کنند، از روز 21 بعد از زایمان می‌توانند از قرص های کوچک mini pill (فقط پروژسترون یا POP) استفاده کنند، چراکه هورمون پروژسترون مصنوعی در شیر شما تاثیر نخواهد داشت. این قرص ها بوسیله جلوگیری از تولید ماده مخاطی رحمی عمل می‌کنند. در این حالت تخم گذاری امکان‌پذیر است، اما بافت داخلی رحم، جایگزینی تخمک را پذیرا نخواهد بود. برای تاثیرگذاری قرص های کوچک، باید آنها را دقیقا طبق دستورالعمل استفاده کرد. البته رعایت دستورالعمل کار دشواری است، مخصوصا زمانی که تمام روز را مشغول نگهداری از فرزندتان هستید.
برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان، قرص های ضد بارداری زمانی که صحیح مصرف شود، بیش از 99 درصد موثر است
توجه داشته باشید؛ اگر نوزادتان را با شیر خودتان تغذیه می‌کنید، قرص های ترکیبی (استروژن و پروژسترون) انتخاب مناسبی نیستند، زیرا در شیر شما تاثیر می‌گذارد. اما مادرانی به نوزاد خود شیر نمی دهند، 21 روز بعد از زایمان می‌توانند از این قرص ها استفاده کنند.
استفاده از روش تغذیه با شیر مادر برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان
یکی از روش های جلوگیری از بارداری روش شیردهی بدون جریان عادت ماهانه یا LAM است و بعضی‌ها به کارآیی این روش سوگند می خورند، اما بطور کلی نمی‌توان تضمینی برای استفاده از این روش بدست آورد. زیرا موفقیت آن به عوامل گوناگونی بستگی دارد. این روش تنها درصورتی‌که نوزادتان را کاملا و دقیقا سرساعت با شیر خود تغذیه کنید کارایی دارد، در غیراین‌صورت بطورکلی نمی‌توان به آن اعتماد داشت.
فرزندتان هورمون های محرک را می‌نوشد و (از بین رفتن این هورمون ها) باعث توقف تخمک گذاری می‌شود، اما برای کارآ بودن این روش، بدون این‌که به کودک غذا و مایعات دیگری بدهید، باید او را هر سه تا چهارساعت یکبار (روز و شب) یا حداقل شش بار در مدت 24 ساعت با شیر مادر تغذیه (تغذیه طولانی) کنید. یعنی اگر فرزندتان تمامی شب را خوابید و برای تکمیل تغذیه او، حتی یک شیشه از شیر مادر (شیرخشک یا شیرمادر ذخیره شده) به او بدهید، به روش دیگری برای جلوگیری نیاز دارید (اگر کودک یک وعده از پستان مادر شیر نخورد، استفاده از ضدبارداری دیگری ضروری است).
استفاده از کاندوم و دیافراگم برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان
چه نوزادتان را با شیر خود تغذیه کنید یا خیر، احتمالا استفاده از کاندوم ساده‌ترین روش برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان است. کاندوم‌های بانوان در داخل واژن و اطراف دهانه خارجی آن می‌نشیند. البته بسیاری از بانوان می‌گویند که استفاده از کاندوم بانوان به راحتی کاندوم آقایان نیست، بنابراین می‌توانید بعد از استفاده از هردو نوع، تصمیم بگیرید که استفاده کدام‌یک از آنها برای شما بهتر است.
ممکن است، بعد از زایمان نوزاد، واژن شما کمی خشک باشد، به ویژه اگر نوزادتان را با شیرمادر تغذیه می‌کنید. بنابراین ژل‌های چرب‌کننده (روان‌کننده) را امتحان کنید و مطمئن شوید که ژل مصرفی در آب حل می شود، بنابراین به کاندوم آسیب نمی‌رساند و مرطوب کننده مناسبی برای واژن است. برای حمایت اضافی، می‌توانید از "کشنده اسپرم spermicide" نیز استفاده کنید.
درصورتی‌که از کاندوم‌ها صحیح استفاده شود، کاندوم آقایان 98 درصد و کاندوم بانوان 95 درصد موثر است.
کاندوم مردانه چیست؟
پوششی از جنس لاستیک نازک است که هنگام نزدیکی به عنوان جلوگیری از بارداری و نیز حفاظت در برابر عفونت یا بیماری‌های آمیزشی، روی آلت تناسلی مرد کشیده می‌شود.
این روش پیشگیری از بارداری بعد از زایمان پیشنهاد می‌شود، اگر شما:
- فرزندتان را با شیرمادر تغذیه می‌کنید.
- خواستار آزادی بیشتری در نزدیکی هستید و تمایلی برای استفاده از دستگاه و کاندوم زنانه ندارید.
- سیگاری هستید.
- بدنبال راهی برای جلوگیری از عفونت‌های مسری آمیزشی هستید.
- ترجیح می‌دهید، قرص های هورمونی مصرف نکنید.
اما در صورتی که شما به لاتکس (لاستیک نازک مصرفی در کاندوم) حساسیت دارید استفاده از این روش پیشنهاد نمی‌شود.
کاندوم بانوان چیست؟
پوششی از لاستیک نازک است که بانوان هنگام نزدیکی از آن استفاده می‌کنند. این پوشش کاملا واژن را پوشانده و از بارداری و ابتلا به بیماری‌های آمیزشی پیشگیری می‌کند.
این روش پیشگیری از بارداری بعد از زایمان پیشنهاد می‌شود، اگر شما:
- فرزندتان را با شیرمادر تغذیه می‌کنید.
- از وارد کردن پوششی به داخل بدنتان احساس بدی ندارید.
- سیگاری هستید.
- بدنبال راهی برای جلوگیری از عفونت‌های مسری آمیزشی هستید.
- ترجیح می‌دهید، قرص های هورمونی مصرف نکنید.
اما در صورتی که شما نمی‌خواهید وسیله‌ای را به داخل بدنتان وارد کنید، استفاده از این روش پیشنهاد نمی‌شود.
دیافراگم (DIAPHRAGM) یا سرپوش (CAP) چیست؟
دیافراگم‌ها (در حدود پهنای کف دست‌تان) بزرگتر از سرپوش گردن رحمی است. دیافراگم را قبل از نزدیکی داخل واژن می‌گذارند و به طریقی آنرا قرار می‌دهند که از رسیدن اسپرم به دهانه گردن رحم جلوگیری کند.
سرپوش دهانه گردنی رحم (به اندازه نیمی از تخم مرغ) بسیار کوچک‌تر از دیافراگم است. این سرپوش را برای جلوگیری از ورود اسپرم به داخل رحم استفاده می کنند، سرپوش گردنی رحم را باید مستقیما روی دهانه رحم قرار دارد.
دیافراگم یا سرپوش، از جنس لاستیک یا سیلیکون نرم ساخته شده اند که روی دهانه گردن رحم قرار می‌گیرند و اسپرم را از رسیدن به تخمک باز می‌دارد. برای کارگذاری آن می توانید شش هفته بعد از زایمان از پزشک متخصص زنان کمک بگیرید. تا آن زمان، بدن شما به شکل قبل از بارداری‌تان بازگشته است. البته در چند ماه اول بعد از زایمان، دیواره واژن بزرگ شده و ماهیچه‌های میاندوراه (پرینیال) شل شده اند، یعنی در این زمان دیافراگم نمی‌تواند مانعی مناسب به حساب بیاید. زیرا مطمعنا دو تا سه ماه بعد از زایمان، باید از دیافراگم جدیدی استفاده کنید. در صورتی‌که دیافراگم یا سرپوش به روشی صحیح و به همراه کشنده اسپرم spermicide استفاده شود، بین 92 تا 96 درصد کارآیی دارد.
جلوگیری از بارداری پس از زایمان با استفاده از دیافراگم پیشنهاد می‌شود، اگر شما:
- نمی‌خواهید از هورمون ها استفاده کنید.
- فرزندتان را با شیرمادر تغذیه می‌کنید.
- از وارد کردن پوششی به داخل بدنتان احساس بدی ندارید.
- سیگاری هستید.
جلوگیری از بارداری پس از زایمان با استفاده از دیافراگم پیشنهاد نمی‌شود، اگر شما:
- نمی‌خواهید، وسیله‌ای را به داخل بدنتان وارد کنید.
- به لاتکس یا کشنده اسپرم spermicides (برای تاثیر مفید ضروری است) حساسیت دارید.
- نمی‌خواهید از ژل یا کرم کشنده اسپرم استفاده کنید.
- مستعد ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستید.
- ماهیچه‌های واژنی ضعیفی دارید.
استفاده از روش تقویمی (سیکل قاعدگی) برای جلوگیری از بارداری بعد از زایمان
این روش rhythem method (روش ریتم یا آهنگ بدنی) نیز نامیده می‌شود. زمانی‌که عادت ماهانه شما در الگویی منظم قرار گرفت، (معمولا زمانی‌که شیردهی را متوقف می‌کنید) می‌توانید NFP را اجرا کنید. با این روش روزهای دقیق تخمک گذاری خود را فرا می‌گیرید. سپس در روزهای تخمک گذاری خود یا روزهای اطراف آن از آمیزش خودداری کرده یا با روش دیگری جلوگیری می کنید.
ممکن است، به ظاهر ساده برسد، اما در حقیقت این روند کمی پیچیده است. برای یافتن زمان تخمک گذاری خود ضروری است زمانی‌که صبح از خواب برمی‌خیزید یا بعد از حداقل سه ساعت خواب، روزانه دمای بدن خود را در نموداری یادداشت کنید و به تغییرات ترشحات واژنی خود نیز توجه داشته باشید. البته اگر عادت ماهانه نامنظمی دارید از این روش صرف نظر کنید.
اگر نوزادتان را با شیرمادر تغذیه می‌کنید، احتمالا سه ماه بعد از زایمان پریود خواهید شد، اما ممکن است برای برقراری الگوی عادی چند ماه زمان نیاز باشد، بنابراین معمولا محاسبه "زمانی ایمن" دشوار است.
جلوگیری از بارداری مجدد بعد از زایمان با روش وازکتومی و توبکتومی
نابارورسازی بوسیله جراحی صورت می گیرد و عملکرد آن همیشگی است. البته در بعضی از موارد می توان باروری را به فرد بازگرداند، اما تضمینی برای موفقیت در این روند نیست. برای این منظور، نابارورسازی فقط برای مردان و زنانی است که مطمئن هستند فرزند بیشتری نمی‌خواهند. نابارورسازی مردان Vasectomy (وازکتومی)، در این روش با جراحی کوچک مسیر وازدفران را که وظیفۀ عبور اسپرم را از بیضه به سمت پروستات و مجرای ادراری دارد مسدود می شود. بستن یا قطع لوله هایی که اسپرم از نابارورسازی مرد، با توانایی آقایان برای نعوظ و نیز لذت جنسی تداخلی ندارد.
روند نابارورسازی برای خانم‌ها به نام بستن لوله‌ها tubal ligation شناخته می‌شود. بستن لوله های فالوپ با استفاده از گیره یا از طریق بریدن آنها اجرا می‌شود. به این ترتیب، تخمک دیگر نمی‌تواند در مسیر لوله های فالوپ به سمت رحم حرکت کند و اسپرم نمی‌تواند با تخمک تماسی داشته باشد. بستن لوله‌ها tubal ligation نباید تاثیری بر عادت ماهانه یا تولید هورمون ها در خانم‌ها داشته باشد.
از میان 400 بانویی که لوله های خود را می بندند، ممکن است یک نفر (در ده سال اول) باردار شود. وازکتومی مردان بیش از 99 درصد ایمن است.
مطالعه بیشتر:
1- تاثیر انواع روش های جلوگیری از بارداری بر باروری
2- آیا قرص روکین برای جلوگیری از بارداری مناسب است؟
3- پیشگیری از بارداری با دپو پروورا (Depo Provera)
4- 8 دلیل برای مصرف قرص های ضد بارداری
5- بارداری بعد از مصرف قرص ضد بارداری
