بالا بودن پرولاکتین چیست و چه عوارضی دارد؟

هورمون پرولاکتین چیست؟

پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز در بدن بانوان و آقایان تولید شده و تنظیم بودن مقادیر آن در خون بر توان باروری افراد موثر است. زیرا یکی از مهمترین اعمال این هورمون تنظیم چرخه های قاعدگی و تخمک گذاری و نیز تنظیم روند تولید اسپرم در مردان است. این هورمون در دوران بارداری در بدن مادر افزایش می یابد تا پستان ها را برای تولید شیر آماده کند.

علت بالا بودن سطوح پرولاکتین چیست؟

شایع ترین علل ابتلا به این عارضه عبارتند از:

• وجود یک تومور یا توده اضافی در غده هیپوفیز (پرولاکتینوما)
• کم کاری تیروئید
• داروهای مصرف شده در درمان افسردگی، روان پریشی و فشار خون بالا
• افراط در مصرف برخی گیاهان دارویی از جمله شنبلیله، شبدر قرمز و رازیانه
• آسیب های دیواره قفسه سینه (ناشی از زخم های جراحی، بیماری زونا و یا حتی استفاده از سینه بندهای بسیار تنگ)
• استرس و یا انجام ورزش های سخت و شدید
• مصرف برخی انواع غذاها
• تحریک بیش از حد نوک پستان

البته در یک سوم از موارد نیز نمی توان هیچ علتی برای بالا بودن میزان پرولاکتین بدن پیدا کرد.

هورمون پرولاکتین و ریزش مو

بالا بودن پرولاکتین و ریزش مو با یکدیگر در ارتباط هستند. احتمالا شنیده اید که ریزش مو در مادران شیرده بسیار شایع است. یکی از علت های این ریزش مو بالابودن هورمون پرولاکتین و یا همان هورمون شیردهی در این شرایط است. اما اگر ریزش موی غیرطبیعی دارید، احتمالا پرشک انجام آزمایش پرولاکتین را برای شما درخواست کند.

این عارضه چگونه تشخیص داده می شود؟

با استفاده از یک آزمایش خون ساده می توان سطح پرولاکتین بدن را اندازه گیری کرد. استرس بالا با تاثیر بر نتایج آزمایش باعث می شود که سطح پرولاکتین خون شما به اشتباه بالاتر از حد طبیعی نشان داده شود. از این رو بنا به تشخیص پزشک ممکن است آزمایش در شرایطی بدون استرس دوباره تکرار شود. همچنین ممکن است پزشک شما را از نظر علایمی مانند ترشحات پستان مورد معاینه قرار دهد.

چنانچه با وجود آزمایش دوم همچنان سطح پرولاکتین شما بالا باشد ممکن است پزشک معالج به منظور بررسی غده هیپوفیز از شما در خواست آزمایش MRI نماید.

روش های درمان این عارضه چیست؟

درمان این عارضه بستگی به علل ایجاد کننده آن دارد. چنانچه علت هایپرپرولاکتینمی ناشناخته بوده و یا ناشی از وجود تومور در غده هیپوفیز باشد متداول ترین روش درمان استفاده از دارو خواهد بود. در مواردی که علت آن کم کاری تیروئید باشد استفاده از داروهای تیروئید می تواند همزمان باعث کاهش پرولاکتین و برگشت آن به حالت نرمال شود. و در صورتی که داروی مصرفی شما به عنوان عامل افزایش پرولاکتین شناخته شود پزشک با تجویز داروی جایگزین و یا افزودن دارویی دیگر در کاهش سطوح پرولاکتین و رفع عارضه به شما کمک خواهد کرد.

داروهای مورد استفاده برای درمان بالا بودن پرولاکتین:

کابرگولین و بروموکریپتین رایج ترین داروهای مورد استفاده در درمان این عارضه می باشند. پزشک این داروها را با دوز بسیار کم شروع کرده و به تدریج دوز مصرفی را افزایش می دهد تا میزان پرولاکتین بدن به حالت طبیعی بازگردد. درمان تا زمانی که علایم برطرف شده و یا باردار شوید ادامه خواهد یافت. معمولا به محض وقوع بارداری مصرف دارو با نظر پزشک معالج متوقف می شود.

کابرگولین به صورت خوراکی و دوبار در هفته تجویز شده و نسبت به بروموکرتیپین دارای اثربخشی بهتر و عوارض جانبی کمتری است. بعلاوه این دارو سطح پرولاکتین را سریع تر از بروموکریپتین به حالت عادی کاهش می دهد. مصرف کابرگولین در دوزهای بالا و دراز مدت می تواند باعث ایجاد مشکلات دریچه قلب شود. اما دوزهایی از دارو که به منظور باردار شدن استفاده می شوند، چنین عارضه ای ایجاد نمی کنند.

مصرف کابرگولین و بروموکریپتین در بارداری بلامانع است. احساس سبکی سر، حالت تهوع و سر درد از شایع ترین عوارض احتمالی استفاده از این داروها می باشد. افزایش تدریجی دوز دارو در کاهش این عوارض بسیار موثر است. همچنین مصرف بروموکریپتین بصورت شیاف واژینال از راههای دیگر کاهش اثرات جانبی این دارو می باشد.

عدم نیاز به درمان در برخی از مبتلایان

بسیاری از بانوان مبتلا به هایپرپرولاکتینمی نیازی به درمان ندارند. ولی با این حال افزایش سطح پرولاکتین در عده ای دیگر از بانوان باعث کاهش ترشح استروژن از تخمدان ها می شود که در نتیجه درمان جایگزین استروژن در این افراد ضرورت می یابد. در صورت عدم یافتن علت و همچنین در مواردی که سطوح بالای پرولاکتین ناشی از وجود غده ای کوچک در هیپوفیز بوده ولی بدن بیمار همچنان قادر به ترشح مقادیر کافی استروژن باشد نیازی به درمان نخواهد بود. استفاده از قرص های ضدبارداری در بانوان مبتلا به هایپرپرولاکتینمی به منظور پیشگیری از بارداری و یا منظم شدن سیکل های قاعدگی همچنان بلامانع است.

عمل جراحی

در مواردی که علت بالا بودن پرولاکتین تومورهای بزرگ هیپوفیز بوده و با تجویز دارو علائم برطرف نشود انجام عمل جراحی ضرورت خواهد یافت. پس از عمل به منظور بررسی اندازه تومور انجام آزمایشات MRI به صورت دوره ای تجویز خواهد شد.  

مطالعه بیشتر:

1- آیا پرولاکتین بالا مانع تخمک گذاری و بارداری میشود؟ 

2- شرایط آزمایش پرولاکتین خون در زنان و مردان چیست؟

3- تفسیر آزمایش هورمونی زنان پرولاکتین و بررسی فعالیت تخمدان

4- خواندن جواب آزمایش هورمونی پرولاکتین و رنج نرمال این هورمون