سرفه خشک در بارداری،علل و علائم سرفه خشک در بارداری چیست؟

سرفه خشک چیست؟

سرفه خشک سرفه ای است که در آن هیچ مخاطی در گلو وجود نداشته باشد. ابتلا به این عارضه در زنان طیف وسیعی از مشکلات از جمله اختلالات خواب و بی اختیاری ادرار را به دنبال دارد. سرفه خشک در طول سه ماهه آخر بارداری با ایجاد اختلال در تنفس منظم باعث ابتلا مادران به تنگی نفس می شود. همچنین ضعف و خستگی نیز از دیگر مشکلات مرتبط با سرفه خشک در دوران بارداری می باشد.

تفاوت سرفه خشک و مرطوب در چیست؟

تنها تفاوت میان سرفه های خشک و مرطوب عدم وجود خلط و ترشحات در سرفه های خشک است. به عبارت دیگر سرفه خشک نوعی واکنش دفاعی بدن است که از طریق آن محرک های مضر تنفسی ، میکروب ها و باکتری های مولد آلرژی از ریه و مجاری بینی خارج می شوند.

چرا مادران باردار در برابر سرفه خشک در بارداری آسیب پذیرترند؟

مادران باردار به دلایل مختلف در برابر سرفه آسیب پذیرترند که از جمله مهمترین این عوامل می توان به افزایش سطح استروژن بدن در بارداری اشاره کرد. از سویی دیگر سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری به منظور پیشگیری از آسیب به جنین تضعیف شده و باعث آسیب پذیری بیشتر مادران باردار در برابر ابتلا به سرفه و آلرژی می شود.

علت سرفه خشک در بارداری چیست؟

دلایل مختلفی برای ابتلا به سرفه های خشک در بارداری وجود دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

• آلرژی: هر چه سیستم ایمنی بدن ضعیف تر باشد به همان میزان بیشتر مستعد ابتلا به آلرژی خواهد بود. اگرچه ابتلا به این عارضه تاثیری بر جنین ندارد. ویروس ها می توانند از طریق بینی یا دهان وارد بدن شده و باعث ایجاد مشکلاتی از جمله دشواری تنفس و یا ابتلا به سرفه های خشک در مادر شوند.

• آسم: سرفه های خشک یکی از علائم آسم به شمار می روند که در مادران باردار مبتلا به آسم و تنگی نفس نیز مشاهده می شود.

• اسپاسم برونش: انقباض برونشیول ها (راههای هوایی کوچک ریه که به نایژک نیز موسوم است) می تواند منجر به بروز سرفه های خشک شود. موی حیوانات خانگی، قرار گرفتن در معرض هوای سرد، آلاینده های شیمیایی و مصرف سیگار از جمله عوامل محرک اسپاسم برونش به شمار می روند.

• رینیت بارداری: رینیت از جمله عوارض شایع بارداری است که باعث التهاب مخاط بینی و در نتیجه ابتلا مادران باردار به سرفه های خشک می شود.

• ضعف سیستم ایمنی بدن: افت سیستم ایمنی بدن مادران باردار را مستعد ابتلا به انواع آلرژی و عفونت ها و در نتیجه بروز سرفه های خشک می کند.

• سوزش سر دل: ریفلاکس اسید معده یا سوزش سر دل از جمله عوارض شایع دوران بارداری است که می تواند منجر به بروز سرفه های خشک در مادران باردار شود.

علائم سرفه خشک در بارداری

از جمله مهمترین علائمی که همراه با سرفه خشک بارداری مشاهده می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خس خس سینه و گرفتگی بینی

• حالت تهوع

• بی خوابی و سایر اختلالات خواب

درمان خانگی سرفه خشک در بارداری

برخورداری از یک رژیم غذایی سالم و سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی یکی از بهترین راههای درمان سرفه های خشک در مادران باردار به شمار می رود. همچنین مصرف منابع غذایی سرشار از روی با تقویت سیستم ایمنی بدن نقش موثری در درمان سرفه های خشک دارد. دریافت آب و مایعات کافی در روز و مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C مانند کیوی، گوجه فرنگی، پرتقال و گریپ فروت نیز از درمان های موثر سرفه های خشک به شمار می روند. مصرف شربت سرفه نیز از جمله روش های دیگر درمان سرفه و گلو درد در بارداری می باشد. از جمله راهکارهای دیگر موثر در درمان عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برخورداری از خواب و استراحت کافی در بهبودی و بازیابی هر چه سریع تر قوای جسمانی بدن بسیار موثر است. هیچ چیز مانند یک استراحت خوب و مفید نمی تواند با عفونت ها و بیماری ها مقابله کند.

• مکیدن یک تکه لیموترش که بر روی آن فلفل سیاه پاشیده شده می تواند به کاهش شدت سرفه ها کمک کند.

• به منظور تسکین علائم سرفه 2 الی 3 عدد سیر خرد و یا رنده شده را همراه با وعده های غذایی خود میل کنید.

• برگ های ریحان را با عسل ترکیب کنید تا یک خمیر صاف و یکدست حاصل شود. مصرف روزانه این خمیر در درمان سرفه های خشک بسیار موثر است.

• با مخلوط کردن آب لیمو و عسل می توانید یک شربت طبیعی سرفه در منزل تهیه کنید. نوشیدن این شربت در کاهش سرفه های خشک بسیار موثر است.

• مصرف آب پرتقال با تقویت سیستم ایمنی بدن باعث تسکین سرفه می شود.

• از قرار گرفتن در معرض عوامل حساسیت زا مانند گرد و غبار و آلاینده های سمی و شیمیایی که می توانند باعث تشدید سرفه شوند خودداری کنید.

• ترکیب آب ولرم و آب لیمو یک درمان خانگی بسیار عالی برای سرفه های شدید به شمار می رود.

• قرار دادن یک دستگاه بخور در اتاق خواب به منظور افزایش رطوبت هوا و همچنین گرفتن دوش آب گرم قبل از رفتن به رختخواب در تسکین سرفه های خشک بسیارموثر است.

• سوپ گرم، چای و مخلوط آب ولرم و عسل از درمان های مفید سرفه به شمار می روند.

• غرغره با آب نمک ولرم از دیگر درمان های سنتی است که می تواند باعث کاهش التهاب و ناراحتی گلو شود. غرغره باعث نازک شدن مخاط شده و مواد محرک گلو و بینی را از میان می برد.

• برای مقابله با علائم سرفه های خشک به طور مرتب ورزش کنید. همچنین مصرف فرآورده های پروبیوتیک و مکمل های دوران بارداری در کنار ورزش به بهبود هر چه سریع تر سرفه ها کمک می کند.

• مصرف برخی داروها مانند استامینوفن (برای کاهش تب، سردرد و بدن درد)، قرص های مکیدنی ضد سرفه (برای کاهش گلو درد) و همچنین شربت دکسترومتورفان (سرکوب کننده سرفه) در درمان سرفه های خشک موثر بوده و فاقد هر گونه عوارض جانبی می باشند.

• نوشیدن آب و مایعات کافی در روز با آبرسانی کافی به بدن باعث دفع سموم، مخاط و سایر عناصر مضر از بدن شده و از این طریق به درمان سرفه کمک موثری می کند.

• برای کمک به کاهش احتقان بینی از یک دستگاه بخور در منزل استفاده کنید.

• به منظور سهولت تنفس با استفاده از چند بالش سر خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.

• چای گرم نوشیده و یا با محلول ولرم آب و نمک غرغره کنید.

• برای تسکین گلو درد آب نبات های سفت یا انواع آب نبات های یخی را در طول روز بمکید.

• چنانچه سرفه خشک شما به دلیل ریفلاکس معده است دفعات و مقدار وعده های غذایی خود را تغییر داده و در هنگام نشستن، ایستادن و خوابیدن پوزیشن های صحیح بدن را حفظ کنید.

• سوپ مرغ تهیه کرده و برای عطر و طعم بهتر به آن پیاز اضافه کنید. این معجون علاوه بر تامین مواد غذایی مورد نیاز بدن در تسکین سرفه های خشک نیز بسیار موثر است.

• از افرادی که به آنفلوانزا مبتلا شده اند دوری کنید.

• یک فنجان چای بابونه گرم همراه با کمی عسل می تواند به تسکین سرفه های خشک کمک کند.

• خوردن سیر خام از دیگر درمان های سنتی سرفه های خشک به شمار می رود.

• نصف قاشق چایخوری پودر خشخاش و یک قاشق چایخوری عسل را همراه با 3 الی 4 قاشق چایخوری شیر نارگیل تازه مخلوط کرده و این شربت را برای کاهش سرفه های خود پیش از خواب بنوشید.

• ماساژ قفسه سینه با پماد ویکس مجرای بینی را باز کرده و باعث تسکین سریع سرفه می شود.

آیا استفاده از برخی واکسن ها در پیشگیری از سرفه خشک در بارداری موثر است؟

بله، دریافت برخی واکسن ها مانند هپاتیت B و آنفلوانزای فصلی به منظور پیشگیری از این بیماری ها در دوران بارداری مجاز و در پیشگیری از سرفه نیز موثر است. هپاتیت B که علائم اولیه آن شبیه سرماخوردگی بوده و با تب و سرفه خود را نشان می دهد یک بیماری بسیار مسری است که می تواند از مادر به جنین منتقل شود. دریافت واکسن آنفلوانزا نیز از سلامت مادر و جنین در این دوران محافظت می کند. مادران باردار به منظور حداکثر اثربخشی باید از واکسن تزریقی و غیرفعال آنفلوانزا استفاده کنند و انواع واکسن حاوی ویروس زنده به شکل اسپری بینی برای آنها مناسب نیست.

در صورت ابتلا به سیاه سرفه پزشک واکسن این بیماری که با نام Tdap نیز شناخته می شود را برای شما تجویز خواهد کرد.

آیا ابتلا به سرفه خشک در بارداری بر سلامت جنین تاثیر می گذارد؟

خیر، در واقع ابتلا به سرفه های خشک در اثر کاهش سیستم ایمنی مادر رخ داده و تاثیری بر جنین ندارد. از سویی دیگر جنین توسط جفت از بسیاری از بیماری ها محافظت می شود. ولی با این حال عدم درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا برای مدت طولانی با تاثیر بر رشد شناختی جنین می تواند منجر به بروز اختلالاتی در هنگام تولد شود. با پیروی از یک برنامه غذایی سالم و مراجعات منظم به پزشک می توانید تا حد بسیاری از این مشکلات پیشگیری کنید.

ابتلا به سرفه های خشک در بارداری با چه عوارضی همراه است؟

ابتلا به سرفه خشک در بارداری در صورت عدم درمان به موقع مشکلات و عوارض زیر را به دنبال دارد:

• بی خوابی و سایر مشکلات خواب در افراد مبتلا به سرفه های خشک بسیار شایع است. سرفه باعث تضعیف بدن شده و بی خوابی این وضعیت را تشدید می کند.

• بی اختیاری ادرار از جمله عوارض شایع و ناخوشایند دوران بارداری به شمار می رود. در این دوران رحم در حال رشد به مثانه فشار وارد کرده و باعث نیاز به تخلیه مکرر مثانه و احساس دفع فوری ادرار می شود. این وضعیت در صورت ابتلا به سرفه های خشک بدتر شده و در نتیجه مادران باردار در حین سرفه با نشت و خروج ناخواسته ادرار مواجه می شوند.

• سرفه خشک می تواند باعث استرس جسمی، روحی و روانی شده و از این طریق سلامت جنین در حال رشد را تحت تاثیر قرار دهد.

• ابتلا به سرفه های خشک معمولا با سوء تغذیه و دریافت ناکافی مواد غذایی همراه است. سرفه های خشک باعث احساس ضعف و خستگی و در نتیجه کاهش اشتها در شما می شود. این مساله نیز به نوبه خود کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن را به دنبال دارد.

در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه علائم سرفه های خشک غالبا با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل و مصرف دارو کاهش می یابد ولی با این حال در صورت همراه بودن سرفه با هر یک از علائم زیر مراجعه به پزشک ضرورت می یابد:

• بی خوابی های مکرر

• کاهش اشتها

• تب بالاتر از 9/38 درجه سانتی گراد

• سرفه همراه با درد قفسه سینه

• تخلیه مخاط بی رنگ در حین سرفه

چنانچه هیچ یک از راهکارهای خانگی در رفع یا درمان سرفه های خشک موثر واقع نشد و علائم همچنان ادامه یافت در اولین فرصت به پزشک معالج مراجعه کنید. زیرا عدم درمان به موقع باعث تشدید علائم و تضعیف هر چه بیشتر سیستم ایمنی بدن خواهد شد.

آیا می توان از داروهای بدون نسخه در درمان سرفه های خشک استفاده کرد؟

استفاده از داروهای بی نیاز از نسخه پزشک در درمان سرفه های خشک بلامانع است. ولی با این حال پیش از مصرف حتما نکات مهم زیر را به خاطر بسپارید:

• داروهای مورد استفاده در درمان سرفه های خشک که مصرف آن در بارداری ایمن است شامل استامینوفن (با نام تجاری تایلنول)، شربت دکسترومتورفان و قطره های سرفه حاوی اسانس نعنا یا منتول به عنوان ماده اصلی می باشد.

• داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک تنها در مواردی باید مصرف شوند که مزایا و اثربخشی دارو به مراتب بیشتر از عوارض جانبی آن باشد.

• زیاده روی در مصرف برخی داروها می تواند به سلامت جنین آسیب برساند. از این رو به منظور اطمینان خاطر بیشتر در مورد نوع دارو و دوز مصرفی آن حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.

اگرچه ابتلا به سرفه خشک در بارداری امری شایع است ولی با این حال بهتر است علائم آن را کنترل کرده و در صورت تشدید عارضه به پزشک معالج خود مراجعه کنید. و در پایان اینکه پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و برخورداری از خواب و استراحت کافی در پیشگیری و درمان سرفه های خشک بسیار موثر است.

 مطالعه بیشتر:

1- نکات مراقبتی برای بارداری در فصل پاییز

2- سرماخوردگی و بارداری و راهکارهای درمان خانگی

3- 13 درمان خانگی موثر برای سرماخوردگی در دوران بارداری

4- پیشگیری از بروز سیاه سرفه با تزریق واکسن به مادر باردار!