اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی و روشهای تعیین سن حاملگی چیست؟
تخمین صحیح سن حاملگی از دو جهت اهمیت زیادی دارد. از یک سو، برای مادری که می خواهد بداند چه زمانی انتظار تولد نوزادش را داشته باشد و از سوی دیگر، برای پزشک او تا بتواند بر اساس سن حاملگی، زمان انجام آزمایشات، غربالگری، سونوگرافی و موعد زایمان را تعیین کرده و به علاوه بر روند رشد و تکامل جنین نظارت داشته داشته باشد، تا در صورت وجود هرگونه اختلال به موقع آن را شناسایی و درمان کند. به همین دلیل اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی مساله ای است که باید به آن توجه داشت.
روش های تعیین سن حاملگی
تعیین دقیق و صحیح سن بارداری، در مراقبت های زنان و زایمان امری بسیار حیاتی است و می تواند بر نتایج بارداری تأثیر مثبت بگذارد. بر همین اساس به صورت کلی، پزشکان با استفاده از چند روش، سن حاملگی را مشخص می کنند که عبارت هستند از:
1. محاسبه سن بارداری بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی (LMP): به طور سنتی، تعیین اولین روز آخرین دوره قاعدگی یک خانم، اولین قدم برای محاسبه سن بارداری و همچنین موعد تقریبی زایمان است. شاید این سوال برایتان ایجاد شود که چرا اولین روز آخرین دوره قاعدگی مبنای محاسبه سن بارداری قرار گرفته، در حالی که در این صورت شما در دو هفته ابتدایی دوره قاعدگی، باردار نبوده اید! علت این است که برای پزشکان تعیین دقیق تاریخ تخمک گذاری و لقاح، امری ناممکن است و به همین دلیل آن ها سن بارداری را بر اساس تاریخ LMP محاسبه می کنند. البته این روش در خانم های با پریود نامنظم و خانم هایی که تاریخ پریودهای خود را به خاطر نمی سپارند، چندان کاربرد نداشته و می تواند همراه با خطا باشد.
2. سونوگرافی: سونوگرافی، روشی مطمئن و کم خطر برای ارزیابی سلامت جفت و جنین در طی بارداری است که بر اساس آن می توان سن حاملگی و موعد تقریبی زایمان را نیز تعیین و مشخص کرد. البته باید در نظر داشت که سونوگرافی سه ماهه اول بارداری که قبل از هفته 11 تا 12 صورت می گیرد (بهترین حالت سونوگرافی 6 و 7 هفتگی)، در مقایسه با سایر ماه ها دقیق تر بوده و به بیانی حتی می توان گفت که دقیق ترین روش برای تعیین سن حاملگی است. هرچه سونوگرافی در سه ماهه اول زودتر انجام شود، دقت تشخیصی آن بالاتر خواهد بود.
3. آزمایش خون بارداری (HCG): تشخیص باردار بودن یا نبودن یک خانم، بر مبنای وجود هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان بتا در خون او است. اگرچه بر اساس تجربه، برای هر هفته بارداری، یک محدوده بتا معین کرده اند، اما این روش محاسبه سن حاملگی اعتبار زیادی ندارد.
4. ارتفاع رحم: در طی بارداری، به مرور با افزایش سن حاملگی، رحم بزرگتر شده و به بالای ناف می آید. بر همین اساس، می توان با اندازه گیری محلی که قله رحم (بالاترین نقطه رحم) در آنجا قرار دارد، سن تقریبی بارداری را مشخص نمود. این روش نیز مانند اندازه گیری سن بارداری بر اساس آزمایش خون، دقت تشخیصی پایینی دارد.
باید توجه داشت که نتیجه محاسبه سن حاملگی بر این روش ها، ممکن است با یکدیگر همخوانی نداشته باشد. در واقع اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی، یافته ای است که در برخی بارداری ها دیده شده و سبب نگرانی مادران می شود. اما علت چیست؟
دلایل اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی
مادری را تصور کنید که بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی گمان می کند که در هفته 8 بارداری است، اما سونوگرافی نشان می دهد که سن بارداری او 7 هفته است! یا مادری که گمان می کند سن حاملگی او 35 هفته است، اما سونوگرافی سن جنین را 30 هفته تخمین می زند! علت این اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی چیست؟ دلایل زیادی برای وقوع این اتفاق وجود دارند. از جمله دلایلی که برای اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی، ذکر شده، می توان به این موارد اشاره نمود:
1. تخمین نادرست اولین روز آخرین قاعدگی: در مادرانی که تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی خود را به درستی به یاد نداشته و یا پریودهای آن ها نامنظم است، ممکن است به دلیل ارائه تاریخ اشتباه، سن بارداری نادرست محاسبه شده و بنابراین با سنی که توسط سونوگرافی به دست می آید، اختلاف داشته باشد. در این موارد، مبنای محاسبه سن بارداری، باید سونوگرافی باشد که قبل از هفته 12 بارداری انجام شده است. بعد از آن نیز و اندازه گیری فاصله فرق سر تا نشیمنگاه جنین (CRL) که معیار اندازه گیری سن جنین در سه ماهه اول بارداری (از هفته 7 تا 14 بارداری) است، تا به عنوان معتبرترین معیار اندازه گیری، در نظر گرفته شود.
2. اختلال در روند رشد جنین: هرگاه در روند رشد جنین اختلال ایجاد شود، می توان توقع اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی را داشت. در این موارد مبنای سن حاملگی، تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی و سونوگرافی قبل از هفته 12 بارداری است. زیرا سونوگرافی هایی که بعد از این هفته انجام می شوند، می توانند تحت تاثیر روند رشد و اندازه جنین قرار گرفته و بنابراین در تخمین سن حاملگی دچار خطا شوند. به همین دلیل نیز سونوگرافی های سه ماهه دوم و سوم، نباید مبنای محاسبه سن بارداری باشند. مهم ترین دلایلی که می توانند منجر به بروز این اتفاق شوند، عبارتند از:
- توقف رشد جنین،
- وزن نگرفتن به حد کافی،
- کوچک تر بودن نسبت به سن حاملگی،
- و همچنین محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR): اختلالی جدی و شایع که در طی آن جنین در اثر مشکلات مختلف از جمله اختلال عملکرد جفتی، با سرعت مناسب رشد نکرده و به خوبی وزن نمی گیرد.
3. اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی طبیعی: به صورت معمول، وجود 7 تا 10 روز اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی، جای نگرانی نداشته و می تواند طبیعی باشد. البته توصیه بر این است که در صورت اختلاف سن حاملگی با سونوگرافی، به سن بارداری و تعداد روزهای اختلاف توجه کرده و بعد مشخص نماییم که کدامیک دقیق تر هستند.
مطالعه بیشتر:
محاسبه سن بارداری بر اساس معیارهای سونوگرافی
دلیل اختلاف سن بارداری براساس سونوگرافی چیست؟
تخمین سن بارداری ،روشهای تخمین سن بارداری چیست؟
محاسبه سن بارداری و زمان زایمان چگونه امکان پذیر است؟
