عوارض جانبی داروی لوپرون در لقاح مصنوعی چیست؟
لوپرون، یک آگونیست آزادکننده گنادوتروپین و یکی از شناخته شده‌ترین و منفورترین داروهای درمان ناباروری به روش لقاح مصنوعی است و علت آن عوارض جانبی مانند تغییرات خلقی، سردردها و گرگرفتگی‌ها است. اصولا از آزادکننده‌های گنادوتروپین مانند لوپرون، برای درمان آندومتریوز و فیبرومها استفاده می‌کنند. موردی که کمتر شایع است، می‌توان به‌جای تزریق معمول تحریک هومورن hCG در چرخه درون‌کاشت مصنوعی (IUI) از این دارو برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده کرد.
داروی لوپرون چه کاربردی دارد؟
لوپرون رسما برای منظور دیگری مورد تایید قرار گرفته است اما سال‌هاست در درمان ناباروری مانند لقاح مصنوعی نیز استفاده می‌شود. عوارض جانبی داروی لوپرون در درمانهای دراز مدت ممکن است جدی باشد. درمانهای دراز مدت این دارو شامل درمان آندومتریوز یا فیبرومها است. این دارو در درمان ناباروری به عنوان یک داروی کوتاه‌مدت به حساب می‌آید.
چه داروهایی آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین هستند؟
لوپرولاید‌استات که با نام تجاری Lupron Depot به فروش می‌رسد، به صورت تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولا در شروع چرخه قاعدگی قبل از انجام لقاح مصنوعی استفاده می‌شود. برای لقاح مصنوعی این دارو را به صورت یک تزریق یا تزریق‌های روزانه انجام می‌دهند.
لوپرون تنها یک برند از آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین است. نافارلین استات که با نام تجاری Synarel و بوسرلین که با نام تجاری Suprecur به فروش می‌رسد، آگونیست‌های آزاد کننده گنادوتروپین هستند که به‌شکل اسپری‌های بینی روزانه استفاده می‌شود. این داروها را معمولا یک ماه قبل از شروع برنامه لقاح مصنوعی استفاده می‌کنند.
گوسرلین که با نام تجاری Zoladex به فروش می‌رسد، یک آزاد کننده گنادوتروپین است که به صورت یک کاشت کوچک تجزیه‌پذیر زیر پوست تزریق می‌شود. هر کاشت یک ماه دوام دارد.
عوارض جانبی لوپرون چیست؟
به طورکلی، لوپرون بدن را در حالت یائسگی موقت و برگشت‌پذیر قرار می‌دهد. اغلب عوارض جانبی شبیه به عوارضی است که بانوان در دوران یائسگی تجربه می‌کنند.
خبر خوب این است که وقتی درمان گنادوتروپین آغاز می‌شود، بسیاری از عوارض جانبی آن کاهش می‌یابد. با وجود این، پس از درمان با خطرات و عوارض جانبی این داروها مواجه خواهید شد. هر چند عوارض جانبی اشکال مختلف آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین درصدهای متفاوتی دارد، اما عموما مشابه است.
لوپرون از شایع‌ترین آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین است که برای درمان ناباروری استفاده می‌شود. اما عوارض جانبی آن بستگی به این دارد که به چه دلیل و چه مدت از این دارو استفاده می‌کنید.
درصد عوارض جانبی اشاره شده در زیر، به تحقیقات انجام شده در مورد استفاده از لوپرون به مدت چند هفته است:
عوارض جانبی شایع لوپرون شامل موارد زیر است:
- گرگرفتگی (۷۰ تا ۸۰ درصد)
- سردرد (۲۵ تا ۳۲ درصد)
- تغییرات خلقی و افسردگی (۱۰ تا ۲۲ درصد)
- خشکی واژن و سوزش (۱۱ تا ۲۸ درصد)
- آکنه (۱۰ درصد)
- دردهای عمومی بدن (۸ تا ۱۹ درصد)
- حالت تهوع (۸ تا ۱۳ درصد)
- درد مفاصل (۷ تا ۸ درصد)
- ورم (۵ تا ۷ درصد)
- عصبی بودن (۴ تا ۶ درصد)
- ناراحتی عمومی معده (۳ تا ۷ درصد)
- اضافه وزن (۳ تا ۱۳ درصد)
- کاهش میل جنسی (۲ تا ۱۱ درصد)
- سرگیجه (۲ تا ۱۱ درصد)
- سوزن سوزن شدن (در دست‌ها و پاها) ۱ تا ۷ درصد)
- درد در پستان‌ها (۲ تا ۶ درصد)
تمامی خطرات و عوارض جانبی در این فهرست نیامده است. در صورتی‌که دارای علائم غیرطبیعی و به هر دلیلی نگران بودید، با پزشک خود مشورت کنید.
اگر طولانی‌مدت از آگونیست‌های آزاد کننده گنادوتروپین استفاده کرده‌اید (نظیر درمان آندومتروز یا فیبرومها)، ممکن است چرخه قاعدگی قطع شود. این یک عارضه جانبی نیست، زیرا خاموش شدن هورمون‌هایی که باعث قاعدگی می‌شوند از تاثیرات مصرف دارو است.
آیا سوزش محل تزریق لوپرون طبیعی است؟
درصورتی‌که آگونیست‌های آزاد کننده گنادوتروپین را از طریق تزریق دریافت کنید، ممکن است در محل تزریق قرمزی و سوزش ایجاد شود. در صورتی‌که از طریق اسپری بینی مصرف شود، ممکن است سوزش در سینوس‌ها رخ دهد.
آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین چیست؟ و چگونه در لقاح مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین که نوعی داروی درمان ناباروری است، هورمون‌های مصنوعی هستند که عملکرد هورمون‌های آزادکننده گنادوتروپین طبیعی بدن را تقلید می‌کنند.
در ابتدا آگونیست آزادکننده گنادوتروپین باعث افزایش سریع هورمون FSH و LH می‌شود. پس از این افزایش مختصر هورمون‌ها، غده هیپوفیز تولید هورمون‌ها را متوقف کرده و از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند.
افزایش اولیه هورمون‌های FSH و LH باعث می‌شود گاهی بتوان از آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین در تحریک تخمک‌گذاری استفاده کرد. به همین دلیل است که علائم آندومتریوز گاهی در ابتدا تشدید می‌شود.
در درمان به روش لقاح مصنوعی، داروهایی مانند لوپرون همراه با گنادوتروپین‌ها استفاده می‌شود. آگونیست‌ها از تخمک‌گذاری طبیعی جلوگیری می‌کنند. در عوض، متخصص باروری به روشی مصنوعی تخمک‌گذاری را با داروهای دیگر باروری به روشی کنترل شده تحریک می‌کند، که با عنوان «ابرتخمک‌گذاری» شناخته می‌شود.
این دارو همچنین از افزایش طبیعی هورمون LH جلوگیری می‌کند. افزایش طبیعی هورمون LH باعث می‌شود قبل از این‌که بتوان تخمک‌ها را بازیابی کرد، تخمک‌گذاری صورت گیرد. درصورتی‌که تخمک‌گذاری قبل از بازیابی تخمک صورت گیرد در داخل حفره لگنی «گم» شده و نمی‌توان در لقاح مصنوعی از آن استفاده کرد.
چگونه از آگونیست‌های آزادکننده گنادوتروپین در درمان آندومتریوز و فیبرومها استفاده می‌شود؟
در درمان آندومتریوز این دارو را به طور مرتب طی دوره زمانی ۳ تا ۶ ماه استفاده می‌کنند. این‌که چند وقت یک بار این دارو را تزریق کنید یا به صورت اسپری بینی استفاده کنید، بستگی به داروی مورد استفاده دارد.
هدف در درمان آندومتریوز، متوقف کردن هورمون استروژن است که رسوب آندومتر را تغذیه می‌کند. با «گرسنگی دادن» به این رسوبات درد کاهش پیدا می‌کند.
در طول ۲ تا ۳ هفته اول شروع درمان، علائم شما ممکن است شدیدتر شود. این اتفاق به دلیل افزایش اولیه هورمون‌های FSH و LH است. پس از گذشت ۴ تا ۸ هفته علائم آندومتریوز بهبود خواهد یافت.
هنگامی‌که از این دارو برای درمان فیبرومها استفاده می‌شود، هدف معمولا کوچک کردن اندازه فیبرومها قبل از عمل جراحی است. با «گرسنگی دادن» به فیبرومها اندازه آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. ممکن است درمان ۳ تا ۴ ماه قبل از عمل جراحی صورت گیرد.
این داروها شرایط یائسگی موقت ایجاد می‌کنند. در زمان مصرف این داروها برای درمان آندومتریوز یا فیبرومها، نمی‌توانید باردار شوید.
این داروها درمان ناباروری برای مشکلات آندومتریوز یا فیبرومها نیست. کمک می‌کنند تا برخی نشانه‌های این مشکلات برطرف شود، اما قدرت باروری شما را بالا نمی‌برد. درصورتی‌که قصد بارداری دارید باید درمان را متوقف کنید.
بسته به دارویی که مصرف کرده‌اید ممکن است، مدت زمانی بین ۴ تا ۶ هفته (با اسپری‌های بینی) یا ۶ تا ۱۰ هفته (با داروهای تزریقی) طول بکشد تا باروری بازگردد.
نباید انتظار داشته باشید که این داروها به طور کامل از تخمک‌گذاری جلوگیری کنند. در صورت استفاده مکرر و باردار شدن شما، جنین دچار مشکلات رشدی خواهد شد. ممکن است پزشک در زمان مصرف این داروها، استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری مانند (کاندوم یا دیافراگم) را پیشنهاد کند.
خطرات مصرف آگونیست‌های آزادکننده گونادوتروپین
سازمان غذا و دارو (FDA) به‌طور رسمی داروی لوپرون و دیگر داروهای آزادکننده گنادوتروپین را برای درمان ناباروری تایید نکرده است. داروهایی که در دوران لقاح مصنوعی استفاده می‌شوند بدون برچسب FDA هستند. بنابراین در واقع خطراتی که در زمان درمان ناباروری استفاده می‌شود مشخص نیست.
در زیر به بررسی احتمالی استفاده از لوپرون برای درمان آندومتریوز، فیبرومها یا سرطان پروستات اشاره کرده‌ایم. خطرات در هنگام لقاح مصنوعی نیز ممکن است مشابه باشد.
افسردگی
اگر سابقه افسردگی دارید، ممکن است این داروها باعث افسردگی شدید شود. این موضوع را از پزشک مخفی نکنید. در صورتی‌که احساس افسردگی می‌کنید یا نگران تغییرات خلقی خود هستید با پزشک مشورت کنید.
کاهش تراکم استخوان
بانوانی که داروی لوپرون را در دوره زمانی ۳ ماه استفاده می‌کنند در حدود ۲.۷ درصد دچار کاهش تراکم استخوان می‌شوند. به نظر می‌رسد ۶ ماه پس از قطع دارو تراکم استخوان بهبود می‌یابد، اما اثرات طولانی مدت این دارو همچنان ناشناخته است.
همچنین مشخص نیست تا چه مرحله از درمان این کاهش تراکم استخوان غیرقابل بازگشت خواهد بود. به همین دلیل توصیه می‌شود درمان بیشتر از ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا نکند.
لوپرون برای بانوانی که در خطر کاهش تراکم استخوان هستند توصیه نمی‌شود. در صورتی‌که در خانواده سابقه پوکی استخوان دارید، حتما با پزشک درمیان بگذارید.
آپوپلکسی هیپوفیز
این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تومور هیپوفیزی (معمولا هنوز تشخیص داده نشده) دچار خونریزی می‌شود. این اتفاق بسیار نادر است اما معمولا در دو هفته اول درمان و گاهی در ساعات اولیه رخ می‌دهد.
اگر ناگهان دچار سردرد شدید، استفراغ، تغییرات دید، بی‌حسی ماهیچه‌های داخل یا اطراف چشم، وضعیت متغیر ذهنی و نشانه‌های سکته قلبی شدید، سریع به فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
افزایش خطرات سلامتی
در برخی افراد که از این داروها استفاده می‌کنند، خطر ابتلا به دیابت، حمله قلبی و سکته مغزی کمی بیشتر است.
هر چند این مشکلات بیشتر در آقایانی دیده شد که برای درمان سرطان پروستات از این داروها استفاده کرده‌اند. هنوز مشخص نیست این مشکلات شامل حال افرادی که از این داروها برای لقاح مصنوعی استفاده می‌کنند می‌شود یا خیر.
جایگزین‌هایی برای داروهای آزاد کننده گنادوتروپین
لازم است بدانید داروی لوپرون تنها گزینه برای انجام لقاح مصنوعی نیست. آنتاگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین مانند آنتاگون (گانی‌رلیکس‌استات) و ستروتید (سترورلیکس) نیز در دسترس است. آنتاگونیست‌‌ها برخلاف آگونیست‌ها برای انجام لقاح مصنوعی دارای مجوز سازمان غذا و دارو هستند. همچنین مدت زمان کوتاه‌تری مصرف می‌شوند و همین امر باعث می‌شود تجربه عوارض جانبی دارو کمتر باشد.
مطالعه بیشتر:
عوارض جانبی گنادوتروپین برای باروری چیست؟
فریز کردن تخمک چگونه انجام می شود و چه عوارضی دارد؟
هورمون آزاد کننده گنادوتروپین GnRH چیست و چگونه کار می کند؟
نشانه ها و علائم فیبروم رحم چیست و با چه روش های قابل درمان است؟
