رفلکس مکیدن چیست و رفلکس مکیدن چه زمانی ایجاد می شود؟
نوزادان تازه متولد شده با چندین رفلکس یا بازتاب مهم متولد می شوند که در هفته ها و ماه های اول زندگی به آنها کمک می کند. این رفلکس ها حرکاتی غیرارادی هستند که خود به خود یا در پاسخ به محرک های مختلف اتفاق می افتند. یکی از این حرکت ها، رفلکس مکیدن است و زمانی اتفاق می افتد که سقف دهان نوزاد لمس می شود. نوزاد وقتی از این ناحیه تحریک شود، شروع به مکیدن می کند و به این وسیله می تواند از پستان مادر یا شیشه شیر بخورد. رفلکس ها ممکن است در برخی از نوزادان قوی و در برخی دیگر بسته به عوامل متعددی از جمله تولد زودهنگام، ضعیف باشند. برای آشنایی با رفلکس مکیدن، توسعه آن و سایر رفلکس ها با ما همراه باشید.
رفلکس مکیدن چه زمانی ایجاد می شود؟
رفلکس مکیدن زمانی ایجاد می شود که نوزاد هنوز در رحم مادر است. اولین مورد در هفته 32 بارداری رخ می دهد و به طور کلی تا هفته 36 بارداری کاملاً رشد می کند. حتی گاهی در سونوگرافی های روتین بارداری می توان این رفلکس ها را مشاهده کرد. جنین در برخی موارد انگشت شست یا دست خود را می مکد که نشان دهنده رشد این توانایی مهم است.
نوزادانی که نارس متولد می شوند، هنگام تولد رفلکس مکیدن قوی ندارند. همچنین نمی توانند در یک وعده به طور کامل تغذیه کنند. گاهی نوزادان نارس برای تغذیه کردن به کمک نیاز دارند و این کار از طریق لوله تغذیه که از طریق بینی به معده وارد می شود، انجام می گیرد. ممکن است ایجاد هماهنگی بین مکیدن و بلع مدتها هفته ها طول بکشد اما بسیاری از نوزادان بالاخره این مهارت را یاد می گیرند.
رفلکس مکیدن و شیردهی
رفلکس مکیدن در واقع در دو مرحله اتفاق می افتد. وقتی نوک سینه یا پستانک در دهان نوزاد قرار می گیرد، مکیدن به طور خودکار شروع می شود. در تغذیه با شیر مادر، نوزاد لب های خود را روی هاله قهوه ای قرار داده و نوک سینه را بین زبان و سقف دهان فشار می دهد. در شیرخوردن با شیشه شیر نیز چنین است. مرحله بعدی زمانی اتفاق می افتد که کودک زبان خود را برای مکیدن به طرف نوک سینه می برد و در اصل از سینه شیر می خورد. این عمل را دوشیدن نیز می نامند. مکیدن در طول این فرآیند از طریق فشار منفی به نگه داشتن سینه در دهان نوزاد کمک می کند.
رفلکس مکیدن چه تفاوتی با رفلکس دهان گردی دارد؟
یکی دیگر از بازتاب هایی که هنگام شیر خوردن در نوزادان شاهد هستیم، رفلکس دهان گردی یا جستجو است که در آن نوزاد قبل از مکیدن به طور غریزی پستان را جستجو یا دهان گردی می کند. این دو بازتاب در عین حال که با هم مرتبط هستند، اما اهداف متفاوتی دارند. دهان گردی به نوزاد کمک می کند تا سینه و نوک سینه را پیدا کند ولی در بازتاب مکیدن نوزاد می تواند شیر بخورد.
نحوه آزمایش رفلکس مکیدن نوزاد
می توانید رفلکس مکیدن نوزاد را با قرار دادن نوک سینه، پستانک شیشه شیر یا انگشت تمیز در داخل دهان نوزاد آزمایش کنید. اگر رفلکس کاملاً رشد کرده باشد، نوزاد لب های خود را در اطراف شی مورد نظر قرار داده و سپس آن را به طور موزون بین زبان و کام فشار می دهد.
اگر مشکوک به مشکل رفلکس مکیدن هستید، با متخصص اطفال صحبت کنید. از آنجا که بازتاب مکیدن در تغذیه اهمیت زیادی دارد، نقص در این رفلکس می تواند منجر به سوء تغذیه گردد.
مشکلات شیردهی و راه حل آن
تنفس و بلع هنگام مکیدن ترکیب سختی برای نوزادان نارس و حتی برخی از نوزادان کامل باشد. همه نوزادان، حداقل در روزهای اول، مکیدن و شیرخوردن را نمی دانند اما به مرور زمان و با تکرار یاد می گیرند.
برای بهتر کردن شرایط می توانید:
• از نوزاد مراقبت کانگورویی به عمل آورید. با فرزند دلبندتان تماس پوستی برقرار کنید. با در آغوش گرفتن شیرخوار به سبک کانگرو، نوزاد گرم می ماند و حتی ممکن است به افزایش شیر شما نیز کمک کند. مراقبت کانگورویی یا مراقبت آغوشی روشی است که نوزاد بلافاصله بعد از تولد، در شرایطی شبیه به "کانگورو" روی سینه مادر قرار گرفته و منحصراً از شیر مادر تغذیه می کند. ممکن است این روش برای همه نوزادان توصیه نشود و مخصوص به تعدادی باشد که شرایط پزشکی خاص متولد می شوند.
• برای شیرخوردن نوزاد را بیدار کنید. شیرخوار باید هر 2 تا 3 ساعت یکبار برای شیرخوردن بیدار شود. پزشک یا کارشناس بهداشت به شما خواهدگفت که از چه زمانی دیگر بیدار کردن نوزاد لازم نیست. نوزادان نارس نسبت به سایرین نیاز به تغذیه بیشتر دارند و شیر خوردن در آن مدت زمان بیشتری طول می کشد.
• موقعیت را برای او بسازید. حتی اگر نوزاد با لوله تغذیه می شود، او را در وضعیت شیردهی نگه دارید. حتی می توانید توپک های پنبه ای را با شیر مادر خیس کرده و نزدیک بینی نوزاد ببرید تا با بوی شیر آشنا شود.
• موقعیت های مختلف را امتحان کنید. سعی کنید هنگام شیردهی در موقعیت های مختلف نوزاد را در آغوش بگیرید. برخی از نوزادان در وضعیت "دوقلو" یا گهواره ای خوب عمل می کنند. در این موقعیت کافی است یک حوله لوله شده یا بالش شیردهی زیر دست خود قرار دهید تا از نوزاد حمایت کند.
• رفلکس ترشح شیر را افزایش دهید. رفلکس ترشح شیر، بازتابی است که باعث جریان شیر می شود، روی افزایش این رفلکس کار کنید تا دوشیدن شیر برای شیرخوار آسان تر شود. می توانید سینه را ماساژ دهید، با دست شیر بدوشید یا یک پد گرم روی سینه های خود بگذارید تا شیر بهتر جریان پیدا کند.
• مثبت فکر کنید. تمام تلاش خود را بکنید و به ویژه در روزهای اول ناامیدی به خود راه ندهید. مهمترین نکته این است که عادتهای فرزندتان را بشناسید. با گذشت زمان کودک در وعده های طولانی تر شیر بیشتری نوش جان خواهد کرد.
مشاور شیردهی
مشاور شیردهی فردی مجرب و آموزش دیده است که اطلاعات لازم در مورد شیردهی و همه موارد مرتبط با آن را در اختیار مادر قرار می دهد. این گروه از مشاوران در مراکز بهداشت مسائل مربوط به گرفتن پستان، انسداد مجاری، ارزیابی و اصلاح مشکلات مربوط به شیردهی را بررسی و حل می کنند. گاهی ممکن است ابزارهای کمکی مانند محافظ نوک سینه را برای کمک به گرفتن پستان، پیشنهاد شود. در خصوص مشکلات مربوط به شیردهی می توانید از پزشک متخصص اطفال یا ماما نیز کمک بگیرید.
رفلکس های کودک
نوزاد برای اینکه بتواند خود را با زندگی خارج از رحم وفق دهد، رفلکس های متعددی ایجاد می کند. در نوزادان نارس، رشد برخی از رفلکس ها ممکن است با تاخیر همراه باشد یا مدت زمان بیشتری طول بکشد. اگر نگران رفلکس های فرزند خود هستید، با پزشک صحبت کنید.
رفلکس دهان گردی یا جستجو گری
رفلکس دهان گردی و مکیدن معمولاً با هم ترکیب می شوند. هنگامی که گونه یا گوشه دهان نوزاد را نوازش می کنیم، سرش برمی گرداند. گویی در تلاش است تا نوک سینه را پیدا کند.
برای آزمایش رفلکس دهان گردی می توانید به گونه یا دهان نوزاد به آرامی ضربه بزنید. مراقب دهان گردی از یک جهت به جهت دیگر باشید. به تدریج و معمولاً در حدود سه هفتگی، شیرخوار سریعتر سرش را به سمت ضربه می چرخاند. رفلکس دهان گردی معمولاً تا 4 ماه از بین می رود.
بازتاب مورو
بازتاب مورو به عنوان بازتاب "وحشت" نیز شناخته می شود و معمولاً در پاسخ به صداهای بلند، حرکت دادن و یا احساس افتادن از عقب، رخ می دهد. ممکن است متوجه شوید کودک در پاسخ به صداها یا حرکات غیرمنتظره دست و پای خود را به حالت جهش به بالا پرت می کند. در این شرایط، نوزاد اندامهای خود را کشیده و سپس منقبض می کند.
بازتاب مورو گاهی با گریه همراه است. همچنین نوزاد را بیدار کرده و بر خواب او تأثیر می گذارد. قنداق کردن می تواند به کاهش رفلکس مورو هنگام خواب نوزاد کمک کند. برای آزمایش رفلکس مورو می توانید:
• وقتی کودک در معرض صداهای بلند مانند پارس سگ قرار می گیرد، واکنش او را زیرنظر بگیرید.
• اگر فرزندتان دست ها و پاهای خود را به حالت پریدن به بیرون باز و سپس آنها را به سمت عقب جمع می کند، نشانه رفلکس مورو است.
رفلکس مورو معمولاً در حدود 5 تا 6 ماه از بین می رود.
رفلاکس تونیک گردن
گردن تونیک نامتقارن یا "بازتاب شمشیربازی" حالتی است که وقتی سر نوزاد به یک طرف می چرخانیم، دست و پای همان جهت باز شده و دست و پای جهت دیگر جمع می شوند. مثلا اگر سر به طرف چپ بچرخد، دست چپ باز و دست راست از آرنج خم می شود.
برای آزمایش تونیک گردن می توانید سر نوزاد را به آرامی به یک طرف بچرخانید و حرکت دستها را زیر نظر بگیرید. این رفلکس معمولاً در حدود 6 تا 7 ماهگی از بین می رود.
رفلکس چنگ زدن
رفلکس چنگ زدن به نوزادان این امکان را می دهد که وقتی چیزی در کف دست او قرار می گیرد، به طور خودکار دستش را ببندد. این بازتاب در رحم و معمولاً در حدود هفته 25 پس از لقاح ایجاد می شود. برای آزمایش این رفلکس می توانید انگشت خود را کف دست نوزاد قرار دهید و ببینید که چطور دستش را مشت می کند و محکم انگشتتان را می گیرد. این بازتاب ممکن است بسیار قوی باشد و معمولاً تا 5 الی 6 ماهگی نوزاد ادامه می یابد.
رفلکس بابینسکی
در رفلکس بابینسکی اگر به کف پای کودک ضربه بزنیم، نوزاد شست و انگشتان پا را باز می کند. برای آزمایش، کف پای نوزاد را با ضربه تحریک کنید و حرکت پنجه ها را زیر نظر بگیرید. این رفلکس معمولاً تا 2 سالگی از بین می رود.
رفلکس در جا راه رفتن
در رفلاکس راه رفتن یا "رقص" باعث شود کودک بتواند کمی بعد از تولد با کمک راه برود. برای آزمایش کودک را روی سطح صاف و محکم به صورت عمودی نگه دارید. پای نوزاد را روی سطح قرار دهید. به طور کامل مراقب بدن و سر نوزاد باشید و حرکات پای او را که باید شبیه به راه رفتن باشد، زیر نظر بگیرید. این رفلکس معمولاً در حدود 2 ماهگی از بین می رود.
باز تاب ها در یک نگاه
|
بازتاب |
پیدایش |
پایان |
|
مکیدن |
در هفته 36 بارداری و در بیشتر نوزادان تازه متولد شده مشاهده می شود، اما در نوزادان نارس ممکن است تاخیر داشته باشد. |
4 ماهگی |
|
دهان گردی یا جستجو |
در اکثر نوزادان تازه متولد شده مشاهده می شود ، اما ممکن است در نوزادان نارس به تأخیر بیفتد. |
4 ماهگی |
|
مورو |
در اکثر نوزادان نارس و کامل دیده می شود. |
5 تا 6 ماهگی |
|
تونیک گردن |
در اکثر نوزادان نارس و کامل دیده می شود. |
6 تا 7 ماهگی |
|
چنگ زدن |
از هفته 26 بارداری، در اکثر نوزادان نارس و کامل دیده می شود. |
5 تا 6 ماهگی |
|
بابینسکی |
در اکثر نوزادان نارس و کامل دیده می شود. |
2 سالگی |
|
قدم برداشتن |
در اکثر نوزادان نارس و کامل دیده می شود. |
2 ماهگی |
کلام آخر...
در عین حال که هیچ نوزادی با دفترچه راهنما متولد نمی شود، اما اغلب نوزادان رفلکس های خاصی دارند که به بقای آنها در اولین هفته ها و ماه های پس از تولد کمک می کند. رفلکس مکیدن به کودک کمک می کند تا به اندازه کافی غذا بخورد و رشد و نمو کند. همه نوزادانی که متولد می شوند، مهارت مکیدن، بلع و تنفس را ندارند. در صورت بروز مشکلات شیردهی می توانید با پزشک، ماما یا کارشناس بهداشت صحبت کنید. با تمرین، شما و فرشته کوچکتان به زودی بر همه مشکلات فائق خواهید آمد.
مطالعه بیشتر:
آرام کردن نوزاد مبتلا به رفلاکس گوارشی
شناخت انواع رفلکس های نوزادی یا رفلکس های بدوی
از کجا بفهمم بچم ریفلاکس داره و چه عواملی باعث ریفلاکس میشه؟
مکیدن انگشت شست در نوزاد، علت و راهکارهای ترک این عادت چیست؟
