مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری آیا مجاز و بی خطر است؟

چگونه مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری بر توانایی باروری تاثیر می گذارد؟

اگرچه در برخی موارد مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری بی خطر است ولی مصرف برخی دیگر از آنها ممکن است با تاثیرات منفی بر توانایی باروری شما همراه باشد. به عنوان مثال مصرف برخی داروها می تواند باعث ایجاد اختلال در فرآیند تخمک گذاری و همچنین کاهش قدرت پذیرش رحم در امر لانه گزینی جنین شود. بنابراین بهترین کار این است که پیش از مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری در مورد عوارض احتمالی آن بر باروری با پزشک خود مشورت کنید.

پزشک متخصص ایمنی داروها و حتی مکمل های مصرفی بر توانایی باروری شما را مورد ارزیابی قرار خواهد داد. در صورت ایمن نبودن داروها و تداخل احتمالی آنها با باروری پزشک از روش های مختلفی برای کنترل بیماری مزمن شما در طول این مدت استفاده کرده و یا آنها را با داروهای ایمن تری جایگزین خواهد کرد. مکمل های بارداری از جمله داروهایی به شمار می روند که مصرف آنها در هنگام تلاش برای بارداری ضروری است. این مکمل ها حاوی ویتامین ها و مواد مغذی بسیار زیادی هستند که برای اطمینان از یک بارداری سالم و حفظ سلامت خود و جنینتان به آن نیاز خواهید داشت.

در ادامه انواع مختلفی از داروها و خطرات شناخته شده آنها بر بارداری را مورد بررسی قرار می دهیم:

1- مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، مسکن ها

مصرف برخی از داروهای مسکن بی نیاز از نسخه پزشک مانند آسپرین در هنگام تلاش برای بارداری و اوایل بارداری اکیدا ممنوع است. مصرف این دارو حتی در اوایل بارداری می تواند خطر سقط جنین را به میزان 80 درصد در مادران باردار افزایش دهد.

اگرچه برای تایید قطعی این یافته ها همچنان به مطالعات بیشتری نیاز است ولی با این حال بر اساس نتایج فعلی تحقیقات توصیه می شود که احتیاط کرده و در صورت تلاش برای بارداری از مصرف هرگونه مسکن های ضدالتهابی خودداری کنید.

مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و حتی کتوپروفن در بانوانی که در تلاش برای بارداری می باشند ایمن نیست. این امر همچنین در مورد مردان نیز صدق می کند.

از سویی دیگر استامینوفن ایمن ترین گزینه در میان مسکن ها به شمار می رود. استامینوفن در گروه داروهای ضدالتهاب قرار نگرفته و مصرف آن ایمن و بی خطر است. ولی با این حال این دارو نیز باید در مواقع ضرورت و در بازه زمانی کوتاه مصرف شود.

استامینوفن (تایلنول) در گروه داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی قرار نداشته و به طور کلی مصرف آن در بانوانی که در تلاش برای بارداری هستند و همچنین مادران باردار ایمن است. حاصل تحقیقات انجام شده در سال 2016 نشان داد که مصرف استامینوفن در بارداری با افزایش خطر ابتلا کودکان به اوتیسم و اختلال بیش فعالی کم توجهی همراه است. از این رو توصیه می شود این مسکن فقط به مقدار محدود و در صورت ضرورت مصرف شود.

داروهای اپیوئید معمولا در تسکین دردهای مزمن متوسط تا شدید مورد استفاده قرار گرفته و از اثربخشی بالایی برخوردارند. با این حال این داروها در رده داروهای مخدر قرار گرفته و مصرف آنها با عوارض خطرناکی بر سلامت جنین از جمله نقایص مادرزادی قلب و ناهنجاری های لوله عصبی همراه است.

از آنجایی که مصرف داروهای اپیوئید با کاهش نرخ باروری در بانوان همراه است توصیه می شود تا حد امکان از مصرف این داروها خودداری کنید. از سویی دیگر کاهش میل جنسی نیز از دیگر عوارض شناخته شده این داروها به شمار می رود و این مساله در بانوانی که در تلاش برای بارداری هستند به هیچ وجه مطلوب نیست.

2- مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی

حاصل تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است که از هر ده بزرگسال در آمریکا یک نفر برای درمان مشکلات روحی و عاطفی خود از داروهای ضد افسردگی استفاده می کند. اگرچه مصرف این داروها در درمان عارضه موثر است ولی با این حال ممکن است در توانایی باروری و همچنین سلامت کلی شما به عنوان یک زن تاثیر بگذارد.

آگاهی از تاثیر داروهای روان پزشکی بر سیستم تولید مثل و توانایی باروری بدن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این امر به شما کمک می کند که در مورد جایگزین های سالم و ایمن دارویی که بر فرآیند بارداری شما تداخلی ایجاد نمی کنند مطلع شوید.

مصرف داروهای ضد افسردگی باعث بر هم خوردن نظم هورمون های بدن و در نتیجه ایجاد اختلال در فرآیند تخمک گذاری می شود. همچنین مصرف این دارو تغییر در سطح ترشح پرولاکتین که از هورمون های مهم بارداری به شمار می رود را به دنبال دارد.

آخرین توصیه من به اشخاصی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می کنند این است که احساس گناه، اضطراب یا سرزنش را از خود دور کنند. بحث سلامت روان موضوعی جدی است که به توازن ظریف در درمان و دارو نیاز دارد. برای تمرکز بر مادر شدن و مواجهه با چالش باروری مهمترین چیز آن است که از سلامت جسمی و روحی خود مراقبت کنید. مصرف این داروها ممکن است برای شما ضروری باشد زیرا فقط مادری که از سلامت کامل روانی برخوردار باشد می تواند خانواده موفقی را تشکیل دهد.

مصرف مهارکننده های بازجذب سروتونین با نام مخفف (SSRIs) با کاهش احتمال باروری همراه است. از این رو زنانی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است زمان طولانی تری را صرف باردار شدن خود کنند. از سویی دیگر خطر زایمان زودرس و سقط جنین از دیگر عوارض جانبی مصرف این داروها به شمار می رود.

این مساله فقط در مورد زنان صدق نمی کند بلکه مردانی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می کنند نیز در معرض خطر آسیب اسپرم قرار دارند. از این رو عدم وقوع بارداری شما می تواند ناشی از مصرف قرص های ضد افسردگی توسط همسرتان باشد.

داروهای ضدافسردگی می توانند باعث اختلال در چرخه قائدگی شوند. هیچ راهی برای در امان ماندن از این عارضه وجود ندارد. ولی با این حال پزشک می تواند با تجویز داروهای جایگزین و انجام توصیه های لازم در افزایش توان باروری به شما کمک کند.

معمولا جایگزین های ایمن تری نیز برای درمان سلامت عاطفی، اضطراب و سایر مشکلات روانی وجود دارند که کاملا ایمن بوده و هیچ گونه تداخلی با روند باروری ایجاد نمی کنند. شناخت درمانی، گفتگو درمانی و مربیگیری سلامت از جمله بهترین جایگزین های ایمن به شمار می روند. چنانچه قطع کامل دارو به هیچ وجه میسر نباشد پزشک می تواند مقدار دوز مصرفی دارو را کاهش دهد.

3- مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، شربت سرفه

احتمالا شما نیز این باور دروغین را شنیده اید که شربت سرفه خلط آور بوده و به بهبود فرآیند باروری کمک می کند. برخی افراد معتقدند شربت سرفه با همان روشی که در ریه ها عمل می کند باعث بهبود مخاط دهانه رحم می شود. ولی با این حال هیچ مدرکی مبنی بر تایید این مدعا وجود ندارد.

هیچ پزشک متخصصی نیست که استفاده از شربت سرفه را به منظور باردار شدن به کسی توصیه کند. همچنین در اینجا این نکته مهم را نیز یادآور می شویم که از مصرف برخی شربت های سینه به دلیل خطرات آن در بارداری باید اکیدا اجتناب کرد.

دکسترومتورفان سرکوب کننده رایج سرفه است که اغلب در لیست داروهای معروف سرماخوردگی یافت می شود. مصرف این دارو در دوران بارداری می تواند به سلامت جنین در حال رشد آسیب برساند. اگرچه هیچ گونه شواهد قطعی مبنی بر خطرات احتمالی این دارو بر سلامت جنین وجود ندارد ولی با این حال پزشکان توصیه می کنند که احتیاط کرده و مصرف آن را به پس از سه ماهه اول بارداری که خطرات کمتری سلامت جنین را تهدید می کند موکول کنید.

4- مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، استروئیدها

داروهایی مانند پردنیزون و کورتیزون که در درمان بیماری های مختلفی از جمله لوپوس و آسم مورد استفاده قرار می گیرند در دوران بارداری ایمن نیستند. داروهای استروئیدی از ترشح هورمون های لوتئینی کننده و محرک فولیکولی جلوگیری می کنند. همچنین مصرف این داروها به خصوص در دوزهای بالا می تواند باعث مهار تخمک گذاری و در نتیجه اختلال در سیکل قائدگی شود.

5- مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک به داروهای ضد میکروبی گفته می شود که برای مبارزه با عفونت ها استفاده می شوند. برخی زنان مشکلاتی مانند افزایش ترشحات دهانه رحم در هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها را گزارش کرده اند. ولی با این وجود هیچ گونه شواهدی مبنی بر تاثیر داروهای آنتی بیوتیک بر فرآیند بارداری وجود ندارد. به طور کلی در صورت ابتلا به هر گونه عفونت عاقلانه ترین کار آن است که با پزشک خود مشورت کنید. مصرف برخی آنتی بیوتیک ها مانند تتراسایکلین ممکن است بعد از هفته 15 بارداری برای سلامت جنین ایمن نباشد. هر آنتی بیوتیکی ترکیبات منحصر به فرد خود را دارد بنابراین کاملا احتیاط کرده و از هرگونه خوددرمانی به خصوص در دوران بارداری پرهیز کنید.

6- مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی در درمان بیماری های التهابی و خودایمنی استفاده می شود. همچنین از دیگر موارد مصرف این دارو کاهش خطر رد پیوند و عوارض ناشی از آن می باشد. مصرف این داروها با اثرات منفی بر قدرت باروری افراد همراه است.

چه داروهای دیگری دارای تاثیر منفی بر قدرت باروری می باشند؟

• داروهای ضد صرع: مصرف این داروها باعث اختلال در فرآیند تخمک گذاری می شوند. از این رو در صورت مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید.

• داروهای تیروئید: هرگونه اختلال در عملکرد تیروئید می تواند باعث بروز مشکلات ناباروری شود. به همین جهت ممکن است پزشک داروهای مصرفی شما را با انواع ایمن تری جایگزین کرده و از این طریق به افزایش توان باروری شما کمک کند.

محصولات مراقبت از پوست و مو که باید از مصرف آنها اجتناب کرد

به طور کلی توصیه می شود از محصولات حاوی ترکیبات شیمیایی نظیر فتالات و پارابن اجتناب کنید زیرا مصرف آنها می تواند باعث کاهش توان باروری در افراد شود. از فتالات ها به عنوان نرم کننده جهت انعطاف پذیری و افزایش دوام پلاستیک ها استفاده شده و می توان آنها را در طیف وسیعی از وسایل مورد استفاده در منزل مشاهده کرد. به منظور کاهش خطرات پلاستیک بر سلامت خود از نگهداری مواد غذایی در ظروف پلاستیکی خودداری کرده و به جای آن از ظروف شیشه ای استفاده کنید.

چنانچه برای باردار شدن تلاش کرده و پس از مدتی هنوز موفق به بارداری نشده اید بهتر است در مصرف لوازم پلاستیکی و سایر ترکیبات شیمیایی تجدید نظر کنید. برخی از لوازم روزمره مانند عطر، خمیر دندان و انواع لوسیون ها نیز ممکن است حاوی ترکیبات شیمیایی پرفلوره بوده و باعث ایجاد تاثیرات منفی بر توان باروری شما شوند.

در صورت مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری چگونه می توان سلامت جنین را حفظ کرد؟

در صورت تلاش برای بچه دار شدن علی رغم مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری، توصیه می شود نکات زیر را همراه به خاطر بسپارید:

• پزشک خود را مطلع کنید: پیش از مصرف هر نوع دارو حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید. این امر در مورد گیاهان دارویی نیز صدق می کند. گیاهی بودن یک دارو الزاما به معنای بی خطر بودن آن برای بارداری نیست.

• برچسب های دارویی را مطالعه کنید: شرکت های دارویی موظفند اطلاعات مربوط به تاثیر دارو بر بارداری، پیشگیری از بارداری و باروری در مردان و زنان را در برچسب های دارویی قید کنند. لذا مطالعه اطلاعات دارویی مندرج در این برچسب ها می تواند در اتخاذ تصمیم بهتر به شما کمک کند.

• دارو را بر اساس دستورالعمل مصرف کنید: دارو را کمتر یا بیشتر از دوز توصیه شده مصرف نکنید. داروهای خود را حذف نکرده و یا مصرف آن را متوقف نکنید و در آخر اینکه از مصرف خودسرانه هر نوع دارو به خصوص در این دوران خودداری کنید.

• به جزئیات دقت کنید: چنانچه پزشک دارویی را برای شما تجویز کرده کلیه جزئیات از جمله مقدار دوز مصرفی، نحوه نگهداری دارو و غیره را به دقت از پزشک خود سوال کنید. برای فراموش نکردن سوالات خود می توانید پیش از مراجعه به پزشک سوالات خود را بر روی یک عدد کاغذ یادداشت کنید.

حال که همه چیز را درمورد مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری می دانید، بهتر است برای باردار شدن هرچه سریعتر، از مصرف دارو تا حد امکان پرهیز کنید.

مطالعه بیشتر:

1- مصرف آنتی بیوتیک در اقدام به بارداری آیا مجاز است؟

2- داروهای خطرناک در دوران بارداری (فهرست 13 داروی غیر مجاز)

3- اقدام به بارداری بعد از مصرف قرص اسپیرونولاکتون، چه زمان بهتر است؟

4- بهترین زمان اقدام به بارداری بعد از قطع مصرف قرص ضد افسردگی چه زمانیست؟